Jump to content

Էմե Սեզեր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Էմե Սեզեր
 
Կուսակցություն՝ Ֆրանսիայի կոմունիստական կուսակցություն, Martinican Progressive Party? և Սոցիալիստական կուսակցություն
Կրթություն՝ Բարձրագույն նորմալ դպրոց (1938), Լյուդովիկոս Մեծի լիցեյ և Lycée Victor-Schœlcher?
Մասնագիտություն՝ բանաստեղծ
Ծննդյան օր հունիսի 26, 1913(1913-06-26)[1][2]
Ծննդավայր Basse-Pointe
Վախճանի օր ապրիլի 17, 2008(2008-04-17)[3][4][5][…] (94 տարեկան)
Վախճանի վայր Ֆոր դե Ֆրանս[6]
Քաղաքացիություն  Ֆրանսիա
Ամուսին Suzanne Césaire?[7][6]
Զավակներ Ina Césaire?
 
Պարգևներ

Էմե-Ֆերնան-Դեյվիդ Սեզեր (ֆր.՝ Aimé Fernand David Césaire,հունիսի 26, 1913(1913-06-26)[1][2], Basse-Pointe - ապրիլի 17, 2008(2008-04-17)[3][4][5][…], Ֆոր դե Ֆրանս[6]), ֆրանսիացի գրող, պոետ և հասարակական գործիչ, անտիիմպերիալիստ, Մարտինիկայի անկախացման ջատագով, նեգրիտյուդի հայեցակարգը մշակողներից մեկը։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է սևամորթ պաշտոնյայի և դերձակի բազմազավակ ընտանիքում։ Նրան կարդալ սովորեցրել է տատիկը, որը Մարտինիկի սակավաթիվ գրագետ կանանցից մեկն էր։ 1919-1924 թվականներին սովորել է Բաս Պուենտեի դպրոցում, ապա Ֆորտ դե Ֆրանսում։ 1931 թվականին Սեզերը տեղափոխվել է Փարիզ, որտեղ Լյուդովիկոս Մեծի հեղինակավոր լիցեյում ուսանելիս ծանոթացել է Լեոպոլդ Սեդար Սենգորի հետ (հետագայում՝ սենեգալցի նշանավոր գրող և երկրի առաջին նախագահ)։ Մինչև 2001 թվականը՝ Սենգորի մահը, նրանք ընկերներ են եղել։

Ֆրանսիայի մայրաքաղաքում սովորող աֆրիկյան երկրների ուսանողների հետ Սեզերը հրատարակել է «Սև ուսանող» (L'Étudiant noir, 1934) ամսագիրը։ Այս հրատարակության էջերում նա առաջին անգամ ներկայացրել է ներգրիտյուդի գաղափարը, սևամորթների միասնությունը և եվրոպացիների կողմից գաղութացման արդյունքում սևամորթների՝ ամբողջ աշխարհով մեկ ստրկացված և սփռված դրությունը։

Չնայած պաշտոնական գաղութային գաղափարախոսության ցուցադրական մարտահրավերին, նեգրիտյուդը ի սկզբանե մշակութային բնույթ է կրել և ծառայել է աֆրիկացի ժողովուրդների՝ գաղութարարների կողմից ճնշված արժեքները պահպանելուն։ Սեզերը հայտարարել է. «Ես պատկանում եմ ճնշվածների ցեղին»։ 1935 թվականին նա ընդունվել է Փարիզի բարձրագույն Էկոլ դպրոցը, և Դալմաթիայում հանգստանալիս սկսել է աշխատել «Հայրենադարձության օրագիրը» (Cahier d’un retour au pays natal) ստեղծագործության վրա, որն էլ հետագայում նրան մեծ հռչակ է բերել։ Արձակ բանաստեղծության ոճով գրված այս պոեմի մեջ Սեզերը պաշտպանել է իր ցեղի արժանապատվությունը։ Ուսումն ավարտելուց հետո նա և իր կինը՝ Սյուզաննա Ռասին, վերադարձել են Մարտինիկա և սկսել են դասավանդել Ֆորտ դե Ֆրանսի այն լիցեյում, որը Սեզերը ժամանակին ավարտել էր։

Պատերազմի ժամանակ Սեզերը հրատարակել է «Արևադարձները» ամսագիրը, որը քննադատում էր Վիշիստական ռեժիմը. ամսագիրը գոյություն է ունեցել երկու տարի (1941-1943) և փակվել է գրաքննության պահանջով։ Նույն ժամանակահատվածում սյուրռեալիզմի հայր Անդրե Բրետոնը տեղափոխվել էր Մարտինիկա։ Նրա հետ ծանոթությունը մեծ ազդեցություն է ունեցել Սեզերի ստեղծագործականության վրա և տարել սյուրռեալիստական ճամբար։ Գրական նոր ոճն արտահայտվել է բանաստեղծությունների հաջորդ՝ «Կախարդական զենք» ժողովածուում։ Սյուրռեալիզմը գրավել է Սեզերին որպես կարծրատիպերը ոչնչացնող և արտահայտման ազատություն տվող հեղափոխական արվեստ։ 1945 թվականին Սեզերը Կոմունիստական կուսակցության կողմից առաջադրվել և ընտրվել է Ֆորտ դը Ֆրանսի քաղաքապետ։ Նա իր պաշտոնավարել է մինչև 2001 թվականը։ Նրա առաջին հաջողությունը Մարտինիկայի կողմից Ֆրանսիայի դեպարտամենտի իրավունքների ճանաչումն էր (1946)։

1947 թվականին Սեզերը դարձել է «Présence africaine» ամսագրի (որն արտահայտում էր պան-աֆրիկիզմի գաղափարախոսությունը) հիմնադիրներից մեկը։ Մեկ տարի անց նա հրատարակել է «Նեգրիտյուդական և մալագասիական պոեզիայի ընտրանին»՝ նեգրիտյուդի ջատագով Ժան-Պոլ Սարտրի նախաբանով։ Հայտնի «Գաղութատիրության մասին խոսք» գործում (1950 թվական) Սեզերը հավասար հարթակների վրա է դիտարկել գաղութատիրությունը և նացիզմը։ Կոմունիստական կուսակցությունից՝ դեստալինիզացիայի շուրջ տարաձայնությունների պատճառով հեռանալուց հետո (1956), նա ստեղծել է Մարտինիկայի Առաջադիմական կուսակցությունը և հաջողությամբ առաջադրվել Ազգային ժողովում։

Քաղաքապետի պաշտոնում անցկացրած տարիների ընթացքում Սեզերը շատ բան է արել քաղաքի և ամբողջ կղզու տնտեսական և մշակութային զարգացման համար` պարբերաբար խոսելով Մարտինիկան անկախ պետության վերածելու անհրաժեշտության մասին։ Սեզերի հետպատերազմյան աշխատանքը սերտորեն կապված է ռասայական և մշակութային ինքնության թեմաների և աֆրիկյան ժողովուրդների իրավունքների համար պայքարի հետ (պիեսներ՝ «Քրիստոֆ թագավորի ողբերգությունը» (1963) և Պատրիս Լումումբային նվիրված «Կոնգոյում եղած ժամանակաշրջանը» (1966) գործը, «Metal Shackles» բանաստեղծությունների ժողովածուն (1960))։ Սեզերը մահացել է սրտի սուր անբավարարությունից՝ Ֆորտ դե Ֆրանս հիվանդանոցում և արժանացել է պետական հուղարկավորության, որին մասնակցել է Ֆրանսիայի նախագահ Նիկոլա Սարկոզին։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Կերպարվեստի արխիվ
  2. ↑ 2,0 2,1 Annuaire prosopographique : la France savante / B. Delmas, R. Mathis — 2009.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 http://www.iht.com/articles/ap/2008/04/17/europe/EU-GEN-France-Obit-Cesaire.php
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Sycomore (ֆր.) / Assemblée nationale
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 https://www.assemblee-nationale.fr/histoire/aime-cesaire/biographie.asp
  7. ↑ Le Maitron (ֆր.) — 1964.
  8. ↑ http://www.premioletterarioviareggiorepaci.it/premi/vincitori/2-Premio%20Internazionale%20Viareggio-Versilia
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էմե_Սեզեր&oldid=10092617» էջից