Երկնագույն տափաստան (ժողովածու)
| Երկնագույն տափաստան | |
|---|---|
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | Ժողովածու |
| Ձև | պատմվածք |
| Հեղինակ | Միխայիլ Շոլոխով |
| Բնագիր լեզու | ռուսերեն |
«Երկնագույն տափաստան» (ռուս.՝ Лазоревая степь), ռուս խորհրդային գրող Միխայիլ Ալեքսանդրովիչ Շոլոխովի պատմվածքների ժողովածուն։ Միխայիլ Շոլոխովի երկրորդ գիրքը լույս է տեսել 1926 թվականի վերջին՝ «Նոր Մոսկվա» հրատարակչությունում, 5000 տպաքանակով[1]:
Հրապարակումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին անգամ «Երկնագույն տափաստան» ժողովածուն լույս է տեսել 1926 թվականի վերջին։ Ժողովածուում ընդգրկված են տասներկու պատմվածքներ` «Երկնագույն տափաստան», «Օտար արյուն», «Անպատկառը», «Մահացու թշնամի», «Կրկնակոշիկներ», «Ճանապարհ-ճամփիկ» (վիպակ), «Սննդի կոմիսար», «Իլյուխա», «Կեռ արահետ», «Բատրակներ», «Որդնածություն», «Ընտանիքավոր մարդը»[1]։ Ի սկզբանե ժողովածուի հրապարակումից առաջ գրքում ներառված էր ութ պատմվածք, ինչպես «Դոնի պատմվածքներ» ժողովածուն, «Երկնագույն տափաստան» պատմվածքը ժողովածուի մեջ ընդգրկվեց դրա ստեղծման վերջին փուլերից մեկում։ Միխայիլ Շոլոխովի կնոջը գրած նամակներում արտացոլված է այս ժողովածուի ստեղծման պատմությունը, 1926 թվականի օգոստոսի 13-ին նա գրել է «...ես դեռևս հույս ունեմ ժողովածուի մեջ խցկել «Բատրակներին»»[2]։ 1926 թվականի օգոստոսի 17-ի նամակում Շոլոխովը գրում է. «Ես գալիս եմ «Նոր Մոսկվա»»։ Պոսվյանսկին ինձ համար ուրախ է որպես երկնքի մանանա, մենք վազում ենք դեպի տեխնիկական բաժին իմանալու համար, թե գիրքը հավաքված է։ Ստացվում է, որ այո <...> սրբագրումները սպասում են։ Այժմ մենք շտապ նայում ենք «Բատրակներին», որպեսզի ժամանակ ունենանք ժողովածուն հանձնել շտկված սրբագրումներով»[3]։ 1926 թվականի մարտի վերջին ապրիլի սկիզբին Միխայիլ Շոլոխովը պետական հրատարակչությանը հանձնեց հինգ պատմվածքներ՝ «Լազուր տափաստան», «Օտար արյուն», «Ընտանիքավոր մարդ», «Մտրուկ», «Կոլչակի, եղինջի և այլ բաների մասին», բայց ավելի ուշ գրողը որոշեց «Երկնագույն տափաստան» ժողովածուի մեջ ներառել երեք պատմվածք («Լազուրե տափաստան», «Օտար արյուն», «Ընտանիքավոր մարդ»)։ Այդ մասին Շոլոխովը իր կնոջը ուղղված նամակում գրում է. «Նախկինում ես պայմանավորվեցի« Նոր Մոսկվայի » հետ, և նրանք ինձ ասացին «Եկեք հրապարակենք բոլոր հինգ պատմվածքները և մենք ձեր դեմ բողոքներ չենք ունենա», բայց ես ընտրեցի երեք պատմվածք՝ ամենաուժեղ և չափերով ամենամեծ, այսինքն` «Օտար արյուն», «Ընտանիքավոր մարդ» և «Լազուրե տափաստան»[4]։
1926 թվականի դեկտեմբերի 9-ին Միխայիլ Շոլոխովը Ալեքսանդր Սերաֆիմովիչ Սերաֆիմովին ուղարկեց գրքի մեկ օրինակ ինքնագիրով. «Ընդունեք այս հուշագիրը Ձեր հայրենակցից, նրանից, ով խորապես և անկեղծորեն սիրում է Ձեր ստեղծագործությունները։ Ժողովածուն ներառում է վաղ շրջանի պատմություններ (1923-1924)։ Նրանք կաղում են։ Խստորեն մի դատեք։ «Օտար արյուն» պատմվածքը նվիրված է Ձեզ։ Ընդունեք խնդրում եմ, հնարավորության դեպքում, գրեք ինձ Ձեր կարծիքը իմ վերջին պատմվածքների վերաբերյալ, «Օտար արյուն», «Ընտանիքավոր մարդ», «Լազուր տափաստան»։ Ձեր կարծիքը հատկապես թանկ է ինձ համար»[5]։
Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Երկնագույն տափաստան» ժողովածուի վերաբերյալ միակ ակնարկում նշվում է, որ դա «Դոնի պատմվածքների» ուղղակի շարունակությունն է։ Նույն թեմաներն են՝ «Դոնում քաղաքացիական պատերազմի ժամանակաշրջանում, որդիների և հայրերի միջև աննախադեպ տարաձայնությունների շրջանում»[6]: Քննադատը գրում է, որ Միխայիլ Շոլոխովի երկրորդ ժողովածուն «չի հանդիսանում Շոլոխովի՝ որպես նկարչի աճի ցուցանիշ։ Այդ տեսանկյունից այն ամբողջովին բացահայտվում է անմիջապես և ինչ-որ տեղ անսպասելիորեն «Դոնի պատմվածքներում»։ Բայց նյութի կառուցվածքի, դրա մանրակրկիտ մշակման և լեզվի վրա կատարված աշխատանքը նկատելի են այս երկրորդ ժողովածուում։ <...> Շոլոխովի պատմվածքները հյութալի են, գունագեղ, նրանցում շատ կյանք կա, երբեմն ողողված են պայքարի արյունով։ Շոլոխովը, անշուշտ, զարգանալով աճում է որպես գրող իր չափերի մեջ»[6]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Шолоховская энциклопедия/ Колл. авторов; глав. ред. Ю. А. Дворяшин; вступ. ст. М. М. Шолохов. — М.: Издательский дом «СИНЕРГИЯ», 2013. — С. 388—339. — 1216 с.: ил. ISBN 978-5-94238-022-9.
- ↑ Об отце. С. 97.
- ↑ Об отце. С. 98.
- ↑ Об отце. С. 100.
- ↑ Письма. С. 15—16.
- ↑ 6,0 6,1 Ангор. «Лазоревая степь» // Книга и профсоюзы. 1927. № 3—4. С. 66.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Шолоховская энциклопедия/ Колл. авторов; глав. ред. Ю. А. Дворяшин; вступ. ст. М. М. Шолохов. — М.: Издательский дом «СИНЕРГИЯ», 2013. — С. 388—339. — 1216 с.: ил. ISBN 978-5-94238-022-9.