Դեկարբօքսիլացում

Դեկարբօքսիլացում

Դեկարբօքսիլացում (դե․․․+ կարբօքսիլացում), օրգանական թթուների կարբօքսիլխմբից $CO_{2}$-ի պոկում։ Կարբօքսիլացման հակադարձ ռեակցիան է։ Թթվի բնույթից կախված՝ դեկարբօքսիլացում կատարվում է տարբեր ճանապարհներով։ Ալիֆատիկ շարքի թթուները ($RCOOH$) նատրոնակրի ևևտ տաքացնելիս անջատում են $CO_{2}$ և առաջացնում ածխաջրածին։ Մալոնաթթվի, ցիանքացախաթթվի և դարչնաթթվի տիպի թթուները $CO_{2}$ անջատում են ուղղակի տաքացնելիս, իսկ թրթնջկաթթուն խիտ $H_{2}SO_{4}$-ի ազդեցությամբ դեկարբօքսիլացվում է՝ առաջացնելով $CO,CO_{2}$ և ջուր, մրջնաթթուն՝ $CO_{2}$ և ջրածին, պիրոխաղողաթթուն՝ $CO_{2}$ և քացախալդեհիդ։ Արոմատիկ թթուների դեկարբօքսիլացումը կատարվում է քինոլինի միջավայրում, պղնձի փոշու առկայությամբ տաքացնելիս։ Դեկարբօքսիլացում կատարվում է նաև ֆերմենտատիվ ճանապարհով, որը նյութափոխանակության պրոցեսի կարևոր փուլերից մեկն է։ Օրգանիզմում ամինաթթուների դեկարբօքսիլացում կատարվում է դեկարբօքսիլազ ֆերմենտի ազդեցությամբ։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 331)։