Jump to content

Բորյանա Կրիշտո

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բորյանա Կրիշտո
խորվ.՝ Borjana Krišto
Դիմանկար
Ծնվել էօգոստոսի 13, 1961(1961-08-13) (62 տարեկան)
ԾննդավայրԼիվնո, Բոսնիա և Հերցեգովինա
Քաղաքացիություն Բոսնիա և Հերցեգովինա
ԿրթությունԲանյա Լուկայի համալսարան
Մասնագիտությունքաղաքական գործիչ
Զբաղեցրած պաշտոններԵվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի ներկայացուցիչ, Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի ներկայացուցիչ, President of the Federation of Bosnia and Herzegovina?, Member of the House of Peoples of Bosnia and Herzegovina?, Member of the House of Representatives of Bosnia and Herzegovina? և Chairman of the Council of Ministers of Bosnia and Herzegovina?
ԿուսակցությունCroatian Democratic Union of Bosnia and Herzegovina?
 Borjana Krišto Վիքիպահեստում

Բորյանա Կրիշտո (խորվ.՝ Borjana Krišto, օգոստոսի 13, 1961(1961-08-13), Լիվնո, Բոսնիա և Հերցեգովինա), բոսնիացի, խորվաթ քաղաքական գործիչ, որը 2023 թվականի հունվարից զբաղեցնում է Բոսնիա և Հերցեգովինայի նախարարների խորհրդի նախագահի պաշտոնը։ Նախկինում՝ 2007-2011 թվականներին, Բորյանա Կրիշտոն, զբաղեցրել է Բոսնիա և Հերցեգովինայի ֆեդերացիայի 8-րդ նախագահի պաշտոնը։ Բորյանա Կրիշտոն առաջին կինն է, ով զբաղեցրել է երկու պաշտոնները ։

Բորյանա Կրիշտոն ավարտել է Բանյա Լուկայի իրավաբանական ֆակուլտետը՝ իրավագիտություն մասնագիտությամբ։  2003-2007 թվականներին զբաղեցրել է արդարադատության դաշնային նախարարի պաշտոնը։ 2006 թվականի համընդհանուր ընտրություններից հետո նա 2007 թվականի փետրվարին դարձավ Բոսնիա և Հերցեգովինայի ֆեդերացիայի նախագահ՝ զբաղեցնելով այդ պաշտոնը մինչև 2011 թվականի մարտը։ 

1995 թվականից լինելով Խորվաթիայի դեմոկրատական միության անդամ ՝ Բորյանա Կրիշտոն կուսակցության թեկնածուն էր Բոսնիայի նախագահի պաշտոնում, Խորվաթիայի ներկայացուցիչ էր 2010 և 2022 թվականների ընդհանուր ընտրություններում։  Սակայն երկու ընտրություններում էլ Բորյանա Կրիշտոն չկարողացավ ընտրվել։

2022 թվականի ընդհանուր ընտրություններից հետո, 2023 թվականի հունվար ամսին Բորյանա Կրիշտոն նշանակվեց նախարարների խորհրդի նախագահ։

Վաղ մանկություն և կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բորյանա Կրիշտոն՝ Ջո Քելլիի և Ջեյնի դուստրը, մեծացել է Լեյնում, որտեղ 1980 թվականին ավարտել է տնտեսագիտության բարձրագույն դպրոցը։ Այնուհետև, 1984 թվականին, նա ստացել է Բանյա Լուկայի իրավաբանական ֆակուլտետի աստիճան և անցել է Սարաևոյի փաստաբանի քննությունը[1]։

Բորյանա Կրիշտոն աշխատել է մի քանի ընկերությունների իրավաբանական բաժնում ՝ Ագրո Լիվնո(1987-1988), Գուբեր Լիվնո (1990-1991), Լիկոմ Լիվնո (1991-1992) և Լիվնո բուս(1995-1999)[1]։

Քաղաքական կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կրիշտոն քաղաքականություն է մտել 1995 թվականին՝ անդամակցելով Կրիշտոնեա-դեմոկրատական միությանը։ 2007թվականից միության փոխնախագահ է[2]։ Բորյանա Կրիշտոն 1999-ից 2000 թվականներին աշխատել է որպես արդարադատության նախարար 10-րդ կառավարությունում, իսկ 2000-ից 2002 թվականներին ՝ որպես կառավարության քարտուղար[1]։ 2002 թվականի ընդհանուր ընտրություններում Բորյանա Կրիշտոն ընտրվել է ներկայացուցիչների դաշնային պալատի անդամ։  Այնուամենայնիվ, նա չի դարձել նրա անդամ, քանի որ դաշնային կառավարության արդարադատության նախարար է նշանակվել[1]։

2006 թվականի ընդհանուր ընտրություններում Բորյանա Կրիշտոն ընտրվեց ներկայացուցիչների ազգային պալատ։ Բորյանա Կրիշտոն նշանակվել է նաև Եվրոպայի Խորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովում Բոսնիա և Հերցեգովինայի պատվիրակության անդամ։ Բորյանա Կրիշտոն 2007 թվականի փետրվարի 22-ին Բոսնիա և Հերցեգովինայի կազմի մեջ մտնող երկու ինքնավար սուբյեկտներից մեկի՝ Բոսնիա և Հերցեգովինայի ֆեդերացիայի նախագահ ընտրվելուց, երկու օրենսդրական պաշտոններից, հետո հրաժարական տվեց[3]։ Բորյանա Կրիշտոն առաջին կինն էր, ով ստանձնեց դաշնային նախագահի պաշտոն[4]։ Նա զբաղեցրել է նախագահի պաշտոնը մինչև 2011 թվականի մարտի 17-ը, երբ նրան փոխարինել է Ժիվկո Բուդիմիրը[5]։

2010 թվականի համընդհանուր ընտրություններում Կրիշտոն Խորվաթիայից առաջադրվել է Բոսնիա և Հերցեգովինայի նախագահի պաշտոնում, սակայն չի ընտրվել հավաքելով ձայների ընդամենը 19,74% - ը, իսկ սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցությունից Ժելկո Կոմշիչն ընտրվել է ձայների 60,61% - ով[6]։ Ընտրություններից հետո նա նշանակվել է Ժողովրդական պալատի անդամ։ 2011 թվականի հունիսին Բորյանա Կրիշտոն եղել է Նախարարների խորհրդի նախագահի պաշտոնում առաջադրվելու թեկնածուներից մեկը։ Երեք թեկնածուներից Բորյանա Կրիշտոն, Բոսնիայի Նախագահության վարկանիշում, երրորդ տեղն է զբաղեցրել[7]։

2014 թվականի ընդհանուր ընտրություններում Կրիշտոն կրկին ընտրվեց ներկայացուցիչների ազգային պալատ։ Նա վերընտրվել է այդ պաշտոնում 2018 թվականի ընդհանուր ընտրություններում[1]։ Խորվաթիայի դեմոկրատական միությունը 2022 թվականի հունիսին Բոսնիայում կայացած ընդհանուր ընտրություններում առաջադրել է Կրիշտոյի թեկնածությունը, նա կրկին առաջադրվել է նախագահի պաշտոնում և ներկայացրել է խորվաթներին[8]։ 2022 թվականի հոկտեմբերի 2-ին կայացած ընդհանուր ընտրություններում Բորյանա Կրիշտոն չկարողացավ ընտրվել՝ հավաքելով ձայների 44,20% - ը։  Բոսնիա և Հերցեգովինայի գործող նախագահ Ժելկո Կոմշիչը վերընտրվել է՝ հավաքելով ձայների 55,80 տոկոսը[9]։

Նախարարական խորհրդի նախագահ (2023 – առ այսօր)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նշանակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2022 թվականի ընդհանուր ընտրություններից հետո կոալիցիան, որը գլխավորում էր անկախ սոցիալ-դեմոկրատների դաշինքը, Խորվաթիայի դեմոկրատական միությունը և Տրոյկա ազատական դաշինքը, համաձայնության եկավ նոր կառավարություն ձևավորելու հարցում՝ Կրիշտոյին նշանակելով նախարարների խորհրդի նոր նախագահ[10]։ Նրա նախագահությունը դեկտեմբերի 22-ին պաշտոնապես առաջադրել է Բորյանա Կրիշտոյի թեկնածությունը նշանակված նախագահի պաշտոնում[11]։

Ներկայացուցիչների ազգային պալատը դեկտեմբերի 28-ին հաստատել է Բորյանա Կրիշտոյի նշանակումը՝ նրան դարձնելով նախարարների խորհրդի առաջին կին նախագահը[12][13]։ 2023 թվականի հունվարի 25-ին Ներկայացուցիչների պալատը հաստատեց Կրիշտոյի կաբինետի նշանակումը[14]։ Կրիշտոն խոստացել է, որ կգլխավորի Ազգային կառավարությունը և քրտնաջան կաշխատի Բոսնիա և Հերցեգովինայի ինտեգրումը Եվրամիությանը վերսկսելու և հետաձգելու ուղղությամբ[15]։

Արտաքին քաղաքականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2024 թվականի հունվարի 23-ինԿրիշտոն սեղմում է Խորվաթիայի վարչապետ Անդրեյ Պլենկովիչի, Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լյայենի և Նիդերլանդների վարչապետ Մարկ Ռյուտեի ձեռքերը

2023 թվականի փետրվարի 16-ին Կրիշտոն կատարեց իր առաջին պաշտոնական այցը հարևան Խորվաթիա և հանդիպեց վարչապետ Անդրեյ Պլենկովիչի հետ, որտեղ նրանք քննարկեցին երկկողմ հարաբերությունները և երկու երկրների միջև տնտեսական համագործակցությունը։ 2023 թվականի ապրիլին Կրիշտոն Վատիկանում հանդիպել է Հռոմի Պապ Ֆրանցիսկոսի հետ[16]։

Իսրայել Հայոմին տված հարցազրույցում Կրիշտոն աջակցել է Իսրայելում Բոսնիա և Հերցեգովինայի դեսպանատան տեղափոխմանը Երուսաղեմ, սակայն ասել է, որ այդ քայլը կախված է Բոսնիայի նախագահությունից[17]։ 2023 թվականի հոկտեմբերին Իսրայելի և ՀԱՄԱՍ-ի միջև պատերազմի սկսվելուց հետո Կրիշտոն դատապարտեց ՀԱՄԱՍ-ի հարձակումները՝ համարելով անարդար ու դաժան, և իր աջակցություն հայտնեց Իսրայելին[18]։

Եվրոպական միություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2023 թվականի մարտի 20-ին Կրիշտոն այցելել է Բրյուսել, որտեղ հանդիպել է Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի հետ, որին նա շնորհակալություն է հայտնել Բոսնիա և Հերցեգովինային եմ շարունակական աջակցության համար։ Իր հերթին, Միշելը շնորհավորել է Կրիշտոյին և նրա կաբինետին Բոսնիա և Հերցեգովինայի տնտեսական բարեփոխումների 2023-2025 թվականների ծրագրի ընդունման կապակցությամբ, որը նոր ռազմավարություն և ուժեղ քայլ է երկրի եվրոպական ճանապարհին[19]։

2023 թվականի օգոստոսին Կրիշտոն մասնակցել է Բլեդում կայացած ռազմավարական ֆորումին, որտեղ խոսել է Բոսնիա և Հերցեգովինայի առաջընթացի մասին ԵՄ-ին նրա հետագա անդամակցության գործում՝ ասելով, որ երկիրը հսկայական քայլ է կատարել առաջ՝ Եվրոպական միության հետ մեր օրենսդրությունը ներդաշնակեցնելու և, իհարկե, միջազգային հանրության պահանջները բավարարելու առումով։  Եվրոպական հանձնաժողովը, ինչպես նաև հավելել է, որ համաժողովի շրջանակներում մի շարք երկկողմ հանդիպումներ է ունեցել այլ պաշտոնատար անձանց հետ[20]։

2024 թվականի մարտի 21-ին Բրյուսելում կայացած գագաթնաժողովում ԵՄ բոլոր 27 ղեկավարները, որոնք ներկայացնում են Եվրոպական խորհուրդը, միաձայն համաձայնեցին բանակցություններ սկսել Բոսնիա և Հերցեգովինայի հետ ԵՄ անդամակցության վերաբերյալ այն բանից հետո, երբ նախարարների խորհուրդը ընդունեց շահերի բախման կանխարգելման մասին օրենքը և փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի մասին օրենքը[21][22]։ Նոր բարեփոխումներից հետո բանակցությունները պետք է սկսվեն[22][23]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 «Borjana Krišto». imovinapoliticara.cin.ba (բոսնիերեն). Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
  2. ↑ Baza podataka: Borjana Krišto Արխիվացված 2014-04-07 Wayback Machine (na bošnjačkom). Centar za istraživačko novinarstvo. Pristupjeno 1. travnja 2014.
  3. ↑ «Borjana Krišto iz HDZ-a predsjednica Federacije BiH». dnevnik.hr (խորվաթերեն). 2007 թ․ փետրվարի 22. Վերցված է 2007 թ․ փետրվարի 22-ին.
  4. ↑ Stjepan Marković (2007 թ․ փետրվարի 22). «Borjana Krišto postala prva predsjednica Federacije BiH» [Borjana Krišto becomes the first woman president of the Federation of Bosnia and Herzegovina]. Nacional. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 30-ին.
  5. ↑ «Životopis» (խորվաթերեն). President of the Federation of Bosnia and Herzegovina. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 22-ին.
  6. ↑ «Potvrđeni rezultati Općih izbora 2010. godine: Predsjedništvo BiH - Hrvatski član» (Croatian). Central Election Committee of BiH. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  7. ↑ Bosnian presidency nominates PM to break stalemate
  8. ↑ «Čović odustao, Borjana Krišto kandidat za člana Predsjedništva BiH?» (խորվաթերեն). n1info.ba. 2022 թ․ հունիսի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 29-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 29-ին.
  9. ↑ D.Be. (2022 թ․ հոկտեմբերի 23). «Bećirović dobio 116 hiljada glasova više od Izetbegovića, a Cvijanović sama više od svojih protukandidata skupa» (բոսնիերեն). Klix.ba. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  10. ↑ «'Osmorka', HDZ BiH i SNSD potpisali 'historijski' sporazum» (բոսնիերեն). Al Jazeera Balkans. 2022 թ․ դեկտեմբերի 15. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
  11. ↑ Svjetlana Šurlan (2022 թ․ դեկտեմբերի 22). «Borjana Krišto imenovana za predsjedavajuću Savjeta ministara BiH». bloombergadria.com (բոսնիերեն). Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  12. ↑ N.V. (2022 թ․ դեկտեմբերի 28). «Borjana Krišto izglasana za predsjedavajuću Vijeća ministara BiH» (բոսնիերեն). Klix.ba. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  13. ↑ «Borjana Krišto - prva žena na čelu Vijeća ministara BiH» (բոսնիերեն). Radio Free Europe. 2022 թ․ դեկտեմբերի 27. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  14. ↑ «Bosnia Finally Forms State-Level Government». Balkan Insight. 2023 թ․ հունվարի 25. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 25-ին.
  15. ↑ Daria Sito-Sucic (2022 թ․ դեկտեմբերի 22). «Bosnia presidency nominates first female Croat PM-designate». Reuters. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  16. ↑ G.M. (2023 թ․ ապրիլի 3). «Borjana Krišto se susrela s Papom Franjom, govorila i o Izbornom zakonu BiH» (բոսնիերեն). Klix.ba. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 3-ին.
  17. ↑ Beck, Eldad (2023 թ․ ապրիլի 5). «Bosnian PM tells Israel Hayom she 'would like to see embassy in Jerusalem'». Israel Hayom. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  18. ↑ Կաղապար:Cite X
  19. ↑ «Krišto sa Michelom u Briselu, čestitao joj na usvajanju ekonomskih reformi» (բոսնիերեն). n1info.ba. 2023 թ․ մարտի 20. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 20-ին.
  20. ↑ «Kristo: We have made a huge Step forward in Terms of Harmonizing our Legislation with the EU». Sarajevo Times. 2023 թ․ օգոստոսի 28. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 31-ին.
  21. ↑ Petrequin, Samuel (2024 թ․ մարտի 21). «EU leaders agree on opening membership talks with Bosnia, but with many strings attached». Associated Press. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 21-ին.
  22. ↑ 22,0 22,1 Jones, Mared Gwyn (2024 թ․ մարտի 21). «European Union leaders approve opening accession talks with Bosnia and Herzegovina». EuroNews. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 21-ին.
  23. ↑ Noestlinger, Nette; Sito-sucic, Daria; Gray, Andrew (2024 թ․ մարտի 21). «EU leaders invite Bosnia to membership talks in historic step». Reuters. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 21-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիիքպահեստ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բորյանա_Կրիշտո&oldid=9994063» էջից