Արթիկի տուֆի հանքավայր
| Արթիկի տուֆի հանքավայր | |
|---|---|
| Տեսակ | հանքակուտակ |
| Երկիր |  Հայաստան |
| Վարչատարածք | Շիրակի մարզ |
| Մակերես | մոտ 250 կմ² |
| Ծավալ | 250 000 000 մ³ |
| Նյութ | տուֆ |
| Աշխարհագրական տեղադրություն | Արագած |
Արթիկի տուֆի հանքավայր, գտնվում է Հայաստանի Շիրակի մարզում՝ Արագած լեռան զանգվածի հյուսիսարևմտյան լանջին, 1600-2100 մ բարձրության վրա, Արթիկ քաղաքի, Պեմզաշեն, Հառիճ, Սարալանջ, Տուֆաշեն և Հայկասար գյուղերի մոտակայքում։ Տարածքը մոտ 250 կմ²։
Հայտնի է վաղ անցյալից (III դար - V դար)։ Տուֆերի ուսումնասիրությամբ XIX դարի 50-ական թվականներին առաջին անգամ զբաղվել է գերմանացի երկրաբան Հերման Աբիխը։ Կանոնավոր հետախուզական աշխատանքներն սկսվել են 1927-1929 թվականներին։ Համարվել է վարդագույն տուֆի խոշորագույն հանքավայրը նախկին Խորհրդային Միությունում։
Առաջացել է վերին պլիոցեն-անթրոպոգենի հրաբխային գործունեության ժամանակ՝ միջին անթրոպոգենի իգնիմբրիտային ժայթքումներից։ Տեղադրված է վերին պլիոցենի և ստորին անթրոպոգենի անդեզիտների, բազալտային անդեզիտների, դացիտների, խարամների վրա և ծածկված է միջին ու վերին անթրոպոգենի դացիտային լավաներով, գետալճային ու տային նստվածքներով։ Արդյունավետ շերտում մասնակցում են պեմզա, պեմզային ավազներ, երկրորդական նշանակության Երևան-Գյումրու տիպի տուֆեր, որոնց վրա տեղադրված է վարդագույն ու վարդմանուշակագույն տուֆաշերտը (միջին հաստությունը՝ 6-8 մ)։ Հետախուզված պաշարները ավելի քան 170 միլիոն մ³ են։
Արթիկի տուֆի հանքավայրի շահագործման տեխնիկա-տնտեսական պայմանները բարենպաստ են։ Տուֆի հանույթի և տեղափոխման աշխատանքները մեքենայացված են։ 17 հանքից յոթն ունեն համալիր մեքենայացում։ Առանձին տեղամասերում կատարվում է պահանջվող ձևի և չափի քարի անմիջական հանույթ, որն առանց հետագա մշակման օգտագործվում է շինարարության մեջ։ Հանույթից ստացվող քարի մանրուքի բազայի վրա գործում է արհեստական տուֆաբլոկների կոմբինատը։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 53)։
|