Առյուծները էշերի գլխավորությամբ
Առյուծները էշերի գլխավորությամբ (անգլ.՝ Lions led by donkeys), արտահայտություն, որը լայնորեն օգտագործվել է Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ՝ բրիտանական հետևակայիններին նկարագրելու և նրանց ղեկավարած գեներալներին մեղադրելու համար։ Պատճառն այն էր, որ քաջարի զինվորներին՝ առյուծներին մահվան էին ուղարկել ապաշնորհ և անտարբեր առաջնորդները՝ էշերը[1]։ Արտահայտությունը սկզբնաղբյուր է եղել բրիտանացի Առաջին աշխարհամարտի գեներալների քննություններից մեկի՝ «Էշերի» վերնագրի համար, որը քաղաքական գործիչ և ռազմական պատմագիր Ալան Քլարկի ուսումնասիրությունն է[2] Արևմտյան ճակատի հարձակումների վերաբերյալ։ Գիրքը վերաբերում է1960-ականներին ձևավորված Առաջին համաշխարհային պատերազմի հիմնական պատմությանը, որը ստուգել է Բազիլ Լիդել Հարթը և օգնել է անգլախոս աշխարհում ձևավորել ժողովրդական տեսակետ Առաջին համաշխարհային պատերազմի մասին[3]։ Ոչ կոմպետենտ զինվորականների մասին աշխատության տեսակետը երբեք չի ընդունվել որոշ հիմնական պատմաբանների կողմից, և թե՛ գիրքը, թե՛ նրա տեսակետը քննադատության են ենթարկվել[4]։
Արտահայտությունն ավելի լայնորեն կիրառվել է պատերազմող երկու կողմերի ղեկավարների նկատմամբ՝ ակնարկելով, որ պատերազմը կյանքի անիմաստ վատնում էր՝ անկախ երկու կողմի գեներալների տեխնիկական կամ այլ իրավասությունից։ Ընդհակառակը, արտահայտության քննադատները պնդում են, որ բրիտանական տեսանկյունից պատերազմը «անհրաժեշտ էր և հաջողված»։
Ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արտահայտության ծագել է նախքան Առաջին համաշխարհային պատերազմը։ Պլուտարքոսը Շաբրիասին է վերագրում է այս ասացվածքը,
|
Եղջերուների բանակը, որը ղեկավարում է առյուծը, ավելի վախենալու է, քան առյուծների բանակը, որին ղեկավարում է եղնիկը[5][6]։ | 
|
Նման արաբական ասացվածք կա, որն ասում է.
|
|
Ոչխարների բանակը, որը գլխավորում է առյուծը, կհաղթի առյուծների բանակին, որը գլխավորում է ոչխարը։ |
|
Կարլ Մարքսը և Ֆրեդերիկ Էնգելսն օգտագործել են արտահայտությունը 1855 թվականի սեպտեմբերի 27-ին Neue Oder-Zeitung-ի 457-րդ համարում հրապարակված հոդվածում, Սևաստոպոլի անկման ժամանակ բրիտանական զինվորականների ռազմավարական սխալների և ձախողումների վերաբերյալ, և մասնավորապես գեներալ Ջեյմս Սիմփսոնի ռազմական ղեկավարությամբ Մեծ Ռեդանի վրա հարձակման ժամանակ։ Ռուսական բանակում տարածված կատակը, թե «Անգլիական բանակը էշերի գլխավորած առյուծների բանակ է»՝ հիմնովին ապացուցվել է Ռեդանի գրոհով[7]։
Հետագա օգտագործում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ դրա օգտագործման բազմաթիվ օրինակներ կային, որոնք վերաբերում էին ինչպես բրիտանացիներին, այնպես էլ գերմանացիներին[8]։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Էրվին Ռոմելը Թոբրուկը գրավելուց հետո այսպես է արտահայտվել բրիտանացիների մասին[9]։
2019 թվականի սկզբին Բրեքսիթի դեմ պայքարող խումբը ստեղծել է #LedByDonkeys հեշթեգը, որն ընդգծում էր բրիտանացի քաղաքական գործիչների ենթադրյալ կեղծավոր պնդումները[10][11]։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Mitchell S. B. T. (2013)։ An Inter-Disciplinary Study of Learning in the 32nd Division on the Western Front, 1916–1918 (PhD)։ Birmingham University։ OCLC 894593861։ Վերցված է 1 December 2014 (անգլ.)
- Philpott, William. "Military history a century after the Great War." Revue Française de Civilisation Britannique. French Journal of British Studies 20.XX-1 (2015) online. (անգլ.)
- Simpson A. (2006)։ Directing Operations: British Corps Command on the Western Front 1914–18։ Stroud: Spellmount։ ISBN 978-1-86227-292-7 (անգլ.)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- The Donkeys (1962) archive.org (անգլ.)
- The Western Front Association: British Military Leadership In The First World War, John Terraine, 1991 Archived 2021-04-29 at the Wayback Machine. (անգլ.)
- University of Birmingham Centre for First World War Studies: Lions Led By Donkeys Archived 2010-10-07 at the Wayback Machine. (անգլ.)
- National archives: Learning Curve WW1 (անգլ.)
- BBC History's World War's in Depth: World War One (անգլ.)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Rees, Nigel.'Brewer's Famous Quotations'. Weidenfeld & Nicolson (2006)<nowiki>
- ↑ Alan Clark (1961)։ The Donkeys։ Morrow։ էջ front-papers։ OCLC 245804594
- ↑ Ion Trewin, Alan Clark: The Biography, Weidenfeld & Nicolson 2009, p. 160.
- ↑ Brian Bond, ed. (1991)։ The First World War and British Military History։ Oxford Clarendon Press։ էջեր 6–12, 41, 47։ ISBN 978-0-19-822299-6։ «[D]espite the saturation coverage of the First World War in the 1960s, little was produced of lasting scholarly value because there was so little attempt to place the war in historical perspective; books such as The Donkeys and films such as Oh, What a Lovely War tell us as much about the spirit of the 1960s as about the period supposedly portrayed.»
- ↑ Plutarch, Morgan Matthew (1718)։ Plutarch's Morals։ London: W. Taylor։ էջ 204
- ↑ Plutarch, Regum et imperatorum apophthegmata 47.3
- ↑ Marx Karl, Engels Friedrich (1980)։ «The Reports of Generals Simpson, Pelissier and Niel»։ Collected Works 14։ Moscow: Progress Publishers։ էջ 542։ ISBN 085315435X
- ↑ Connaughton 2003, p. 32
- ↑ John Pimlott (1993), The Guinness History of the British Army, p. 138
- ↑ «Billboard campaign reminds voters of MPs' Brexit promises»։ The Guardian։ January 16, 2019
- ↑ «Four men with a ladder»։ The Guardian։ February 7, 2019