Առաջին բուժօգնություն
Առաջին բուժօգնություն (ԱԲՕ), արտակարգ բժշկական միջոցառումների համալիր, որոնք անցկացվում են պատահարի վայրում հանկարծակի հիվանդացածին կամ տուժածին օգնելու համար և նրան բժշկական հաստատություն տեղափոխելու ժամանակահատվածում։ Ներկայումս տերմինը պաշտոնապես չի օգտագործվում, համարվում է հնացած, փոխարինվում է «առաջին օգնություն» տերմինով, թեև մասամբ հանդիպում է ԱԲՕ-ն։
Տերմինաբանություն, օգնություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երկար ժամանակ եղել են տերմինաբանական դժվարություններ տուժածներին այս կամ այն օգնություն ցույց տալու ժամանակ։ Օրենսդրության մեջ բժշկական կրթություն չունեցող տուժած անձանց կողմից ցուցաբերվող օգնությունը մատնանշելու համար օգտագործվել են «առաջին բուժօգնություն», «առաջին օգնություն», «անհետաձգելի օգնություն», «նախաուսումնական օգնություն» և այլ տերմիններ[1]։ Դա բազմաթիվ խնդիրներ է առաջացրել․ օրինակ, օրենսդրության համաձայն՝ բժշկական օգնությունը տրամադրվում է լիցենզիա ունեցող բժշկական հաստատությունների կողմից։ Այդ իսկ պատճառով «առաջին բուժօգնություն» տերմինի օգտագործումը որպես ոչ մասնագետների կողմից ցուցաբերվող օգնություն նշելու համար անհրաժեշտ կլիներ ընդունել, որ «առաջին բուժօգնությունը» բժշկական օգնության տեսակ չէ, ինչը աբսուրդ է։
Մ. Վ. Բույանովի, Յու. Ա. Նեստերենկոյի «Առաջին բուժօգնություն։ Դասագիրք» (Բժշկություն, 2000) գրքում օգտագործվել են «առաջին բուժօգնություն» և «առաջին օգնություն» հասկացությունները։ Դասագրքում նշված են նաև առաջին բուժօգնության տեսակները։
1. առաջին բժշկական ոչ մասնագիտացված օգնությունը, որն իրականացնում է ոչ բժշկական աշխատողը, որը հաճախ չունի անհրաժեշտ միջոցներ և դեղորայք,
2. առաջին բժշկական մասնագիտացված (մինչբժշկական) օգնությունը, որն իրականացնում է բուժաշխատողը (ֆելդշեր, բուժքույր, լաբորանտ, ատամնատեխնիկ և այլն),
3. առաջին բժշկական օգնություն, որը ցուցաբերում է բժիշկ, որն իր ձեռքի տակ ունի անհրաժեշտ գործիքներ, սարքեր, դեղորայքներ։
Այլ կերպ ասած՝ «առաջին բուժօգնություն» ասելով հասկացվում էին տարբեր որակավորմամբ և տարբեր միջոցներով մարդկանց կողմից իրականացվող միանգամայն տարբեր միջոցառումներ։
Ոչ մասնագետների ուսուցումը մինչև վերջերս ստանդարտացված չի եղել և իրականացվել է հաճախ անժամկետ, տարբեր ծրագրերով։ Ոչ մասնագետներին հաճախ խորհուրդ են տվել բժշկական դեղատուփ ունենալ և դրանք օգտագործել որոշակի իրավիճակներում։ Վերջին շրջանում, գրեթե բոլոր երկրներում, ոչ մասնագետներին չեն թույլատրվում կամ խորհուրդ չի տրվում օգտագործել դեղորայք, երբ նրանք օգնում են տուժածներին։ Առաջին օգնության ստանդարտ (ազգային) ալգորիթմների և արձանագրությունների առաջացումը վերջնականապես ձևականացրել է միջոցառումների բաժանումը, որոնք կարող են իրականացնել միայն մասնագետները, պարզ տեխնիկաներից, որոնք հասանելի են յուրաքանչյուր կարճաժամկետ ուսուցում անցած ոչ մասնագետին։
Տերմինաբանական խնդիրների վերացման համար «առաջին բուժօգնություն» տերմինը հանվել է օրենսդրությունից և պաշտոնական փաստաթղթերից։ Այժմ, կախված օգնություն ցուցաբերողի կարգավիճակից և որակավորումից, օգտագործվում են «առաջին օգնություն», «առաջնային բուժօգնություն» (այդ թվում՝ նախնական մասնագիտացված) և «շտապ բժշկական օգնություն» (այդ թվում՝ շտապ մասնագիտացված) եզրույթները։
Շտապ օգնություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Առաջին բուժօգնություն» տերմինը միջազգային է, օգտագործվում է շատ երկրներում[1]։
Առաջնային բուժսանիտարական օգնություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջնային բուժսանիտարական օգնությունը (ԱԲՍՕ) բժշկական օգնության համակարգի հիմքն է և ներառում է հիվանդությունների և վիճակների կանխարգելման, ախտորոշման, բուժման, բժշկական վերականգնողական, հղիության ընթացքի դիտարկման, առողջ ապրելակերպի ձևավորման և բնակչության սանիտարահիգիենիկ լուսավորության միջոցառումները[2]։ Ստորաբաժանումներն են՝ նախնական նախաուսումնական բժշկասանիտարական օգնություն, առաջնային բժշկական բուժսանիտարական օգնություն, առաջնային մասնագիտացված բուժսանիտարական օգնություն։
Նախնական բժշկական օգնություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նախաուսումնական (առաջին նախաուսումնական բժշկասանիտարական օգնություն կամ բուժակություն) օգնությունը ցույց է տալիս բուժակը, իսկ առաջին նախաուսումնական օգնությունը (անհետաձգելի) ցուցաբերում են նաև՝ բուժքույրը (եղբայրը), դեղագործը, ատամնաբույժը, մանկաբարձուհին, այսինքն՝ միջին մասնագիտական բժշկական կրթություն (առանց բարձրագույն բժշկական կրթության) ունեցող անձը։ Ցուցաբերվում է տանը կամ բժշկական հաստատությունից դուրս (ֆելդշեր-մանկաբարձական կետերի, շտապ բժշկական օգնության), ինչպես նաև ամբուլատոր-պոլիկլինիկական պայմաններում (պոլիկլինիկաներ)։
Շտապ բժշկական օգնություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Շտապ», այդ թվում՝ շտապ մասնագիտացված բժշկական օգնությունը, որը քաղաքացիներին ցուցաբերվում է հիվանդությունների, դժբախտ պատահարների, վնասվածքների, թունավորումների և այլ վիճակների դեպքում, որոնք պահանջում են շտապ բժշկական միջամտություն։ Շտապ այդ թվում՝ շտապ մասնագիտական, բժշկական օգնությունը պետական և համայնքային առողջապահական համակարգերի բժշկական կազմակերպությունների կողմից քաղաքացիներին տրամադրվում է անվճար։ Շտապ, այդ թվում՝ շտապ մասնագիտական, բժշկական օգնությունը ցուցաբերվում է շտապ կամ անհետաձգելի ձևով՝ բժշկական կազմակերպությունից դուրս, ինչպես նաև ամբուլատոր և ստացիոնար պայմաններում[3]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Михайлова Ю.В., Сон И.М., Дежурный Л.И.,Чурсанова А.В., Рожков С.А. Помощь пострадавшим на месте происшествия. Вопросы терминологии. // Информационно-аналитический вестник. Социальные аспекты здоровья населения. — 07.04.2008. — № 1 2008 (5).
- ↑ ст. 33 ФЗ «ОБ ОСНОВАХ ОХРАНЫ ЗДОРОВЬЯ ГРАЖДАН В РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ»
- ↑ ст. 35 ФЗ «ОБ ОСНОВАХ ОХРАНЫ ЗДОРОВЬЯ ГРАЖДАН В РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ»