Ապոլիպոպրոտեին Ա1
Ապոլիպոպրոտեին Ա1 (АպոA-I, անգլ.՝ Apolipoprotein A-I, ApoA-I), արյան պլազմայի ապոլիպոպրոտեին։ «լավ խոլեստերին»-ը կրող՝ բարձր խտության լիպոպրոտեինների `( ԲԽԼ)-ների կազմի հիմնական սպիտակուցն է, ինչպես նաև մտնում է քիլոմիկրոնների կազմի մեջ։ Տիպիկ ամֆիֆիլ լիպոպրոտեինների փոխադրիչ սպիտակուց է[1]։
Կառուցվածքը և դերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ԱպոA-1-ը պարունակում է 243 ամինաթթու, մոլեկուլյար զանգվածն է՝ 28,1 կԴա։ Կազմված է մի քանի կրկվող մասերից, որոնք պաժանվում են պրոլիններով։ Երկրոդային կառուցվածքը ներառում է ամֆիֆիլ α-պարույր, այսինքն, պարույր, որի մի կողմը կապված է լիպիդի հետ, իսկ մյուսուսը հիդրոֆիլ է և լուծվում է ջրում։ Ինչպես ԱպոC և ԱպոE սպիտալոիցները, ԱպոԱ սպիտակուցները հանդիսանում են փոխանակային ապոլիպոպրոտեիններ[2]։ ԱպոA1-ը լեցիտինխոլեստերինացետիլտրանսֆերազի (ԼԽԱՏ)-ի ակտիվատորն է։ Այն սինթեզվում է լյարդում և աղիներում[1] :Լյարդային սպիտակուցը հանդիսանում է ԲԽԼ-ների կազմության հիմք, որոնք, ենթարկվելով ԼԽԱՏ-ի ազդեցությանը, հասունանում են։ Աղիներում սինթեզված ԱպաA1-ը մասնակցում է քիլոմիկրոնների առաջացմանը, սակայն, արյան մեջ լիպոլիզի արդյունքում արագ տեղափոխվում է ԲԽԼ, այդ իսկ պատճառով քիլոմիկրոնների մնացորդները ԱպոA1-սպիտակուց չեն պարունակում[1]։
Գեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
APOA1-գենը, որը կոդավորում է АպոA-I սպիտակուցը, տեղակայված է 11-րդ քրոմոսոմում, և այն գտվնում է ապոC3 ապոA4 սպիտակուցները կոդավորորղ գենի հետ սերտ կոմպլեքսում։ Հայտնի է հազվադեպ գենետիկական հիվանդություն, որը կարող է բերել երկու սպիտակուցների խանգարմանը՝ ապոС3 և ապոА1 սինթեզի անբավարարությանը։ Այդ իսկ պատճառով այն հրահրում է վաղաժամ աթերոսկլերոզի առաջացումը[2]։
Պոլիմորֆիզմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ներկայավծ է ապոA1 սպիտակուցի մի քանի իզոձևեր, որոնք առաջանում են կետային մուտացիաների ժամանակ։ Սակայն ընդամենը մեկ մուտացիան է՝ ապոА1Միլան բերում ԲԽԼ-ների քանակի չափավոր նվազեցմանը[2]։
Արժեքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ԱՊՈА1- հեմոպլազմայում նորմալ մակարդակները տղամարդկանց և կանանց մոտ տարբեր են։ Տղամարդկանց մոտ 1,1—2,05 գ/լ, իսկ կանանց մոտ՝ 1,25—2,15 գ/լ[1]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Kuang-Yuh Chyu and Prediman K. Shah (2015). HDL/ApoA-1 infusion and ApoA-1 gene therapy in atherosclerosis. Front Pharmacol. 2015; 6: 187. PMC 4555973
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Wang L, Tian F, Arias A, Yang M, Sharifi BG, Shah PK. (2016). Comparative Effects of Diet-Induced Lipid Lowering Versus Lipid Lowering Along With Apo A-I Milano Gene Therapy on Regression of Atherosclerosis. J Cardiovasc Pharmacol Ther. 21(3),320-328. PubMed
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| ||||||||||
