Աբու-Լալա Մահարի (պոեմ)

Աբու-Լալա Մահարի
Հեղինակ	Ավետիք Իսահակյան
Ժանր	պոեմ
Լեզու	հայերեն
Ստեղծման տարեթիվ	1909-1910

Աբու-Լալա Մահարի, Ավետիք Իսահակյանի ստեղծագործություն։ Գրվել է 1909-1910 թվականներին։ Պոեմի առաջին հատվածները Իսահակյանը տպագրել է 1909 թվականին, իսկ ամբողջությամբ՝ 1911 թվականին։ Պոեմը կազմված է տաղաչափության հատուկ օրենքներով՝ երկուական տողերով՝ յուրաքանչյուրը՝ քսանական վանկ։ Պոեմի գլխավոր հերոսը կրողն է անհատի ողբերգության, համամարդկային ցավի ու տառապանքի^[1]։ Աբու-Լալա Մահարին քնարական պոեմ է։ Հիմնված է արաբ բանաստեղծ Աբու ալ-Ալա ալ-Մաարրիի կերպարի վրա։ Պոեմի համար հիմք է ծառայել նրա մասին ավանդությունը, թե նա ապրել է մարդկանցից դժգոհ, սիրել է մենակյաց ազատությունը։ Նա պատվիրել է իր շիրմաքարին արձանագրել. «Իմ հայրը իմ դեմ մեղանչեց, բայց ես ոչ ոքի դեմ չմեղանչեցի»։ Նրան դարձնելով իր պոեմի հերոս՝ Իսահակյանը նրա բերանով արտահայտում է իր խոհերն ու մտորումները։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Աբու-Լալա Մահարի» պոեմը Իսահակյանը գրել է 1909 թվականին, երբ Թիֆլիսից Երևան վերադառնալիս գնացքի պատուհանից տեսնում է ուղտերի քարավան։ Դրանից հետո նրա մոտ միտք է ծնվում գրել պոեմը։

Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախերգանքում պատմվում է Մահարիի մասին, թե ինչպես նա գիշերով գաղտնի հեռացել է Բաղդադից։ Առաջին սուրահում Մահարին, հոգնած և զզված ամբողջ աշխարհից և հայրական տանից, այլևս չէր ուզում վերադառանալ այնտեղ։ Նա ատում է այն, ինչ որ առաջ սիրել է և նրա համար ավելի լավ է դառնալ գիշատիչների բաժին, և վերջին անգամ Մահարին գարշանքով նայում է Բաղդադին և հեռանում։

Երկրորդ սուրահում բանաստեղծն անիծում է կնոջը և կնոջ սերը՝ «Խարխուլ մակույկով հանձնվիր ծովին, քան թե հավատա կնոջ երդումին»։ Նա նաև դժգոհում է հորից, ասելով՝ «Իմ հայրն իմ դեմ մեղանչեց, սակայն չմեղանչեցի ես ոչ ոքի հանդեպ»։ Նա ետ չէր նայում և չէր ափսոսում թողածի համար։

Երրորդ սուրահում Մահարին աշխարհը նմանեցնում է մի հեքիաթի, իսկ մարդիկ չէին հասկանում այդ հեքիաթը։

Չորրորդ սուրահում Մահարին բողոքում է բարեկամներից, ընկերներից և ասում, որ մարդկանց մոտ պետք է աչալուրջ լինել, որ չհոշոտեն քեզ. «Եվ ինչ է փառքը-այսօր քեզ մարդիկ եղջյուրներից վեր կբարձրացնեն, վաղը նույն մարդիկ սմբակների տակ ճմլելու համար քեզ վար կնետեն»

Հինգերորդ սուրահում Մահարին նզովում է փառքը, գանձը, իշխանությունը,օրենքը և փախչում է նրանցից։

Վեցերորդ սուրահում բանաստեղծը փնովում է մարդկանց և պատռում նրանց դիմակները՝ «Աղքատության մեջ՝ քծնի, վաճառվող, թշվառության մեջ՝ վախկոտ, դավաճան։ Հարստության մեջ՝ լկտի, չարախինդ և վրիժառու, ամբարտավան»։

Յոթերորդ սուրահում Մահարին հասնում է մի ժայռի կատարի և նայում աշխարհին ու արևին և ասում, որ արևն է արդեն նրա մայրը, միակ սուրբը և աշխարհից ու մարդկանցից կարևորը։