CMYK
 |
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Քառագույն ինքնատպություն (անգլ.՝ CMYK: Cyan, Magenta, Yellow, Key color), պոլիգրաֆիայում և ստանդարտ եռյակային տպագրության համար օգտագործվող գույնի ձևավորման հանելի գծապատկեր։ CMYK գծապատկերն RGB-ի համեմատությամբ օժտված է ավելի քիչ գունային ընդգրկմամբ։ CMYK-ին համապատասխան չորս ներկերով (երկնագույն, մանուշակագույն, դեղին, սև) տպագրությունն անվանում են եռյակ ներկերով տպագրություն։
CMYK -ում գույնը կախված է ոչ միայն ներկանյութերի սպեկտրիալ բնութագրերից և գծանշման եղանակից, այնպես էլ դրանց քանակից, թղթի բնութագերից և այլ գործոններից։ Փաստորեն, CMYK -ի թվերը լուսաշարվածքային ավտոմատի կամ CTP-ի համար ապարատային տվյալների հավաքածու են և միանշանակ չեն որոշում գույնը։
Այսպես, պատմականորեն տարբեր երկրներում ձևավորվել է օֆսեթ տպագրության մի քանի ստանդարտացված գործընթացներ։ Այսօր դրանք կավճային և ոչ կավճային թղթերի ամերիկյան, եվրոպական և ճապոնական ստանդարտներն են։ Հատուկ այդ գործընթացների համար մշակվել են ստանդարտացված թղթեր և ներկեր (Օրինակ՝ ECI ստանդարտները)։ Դրանց համար են ստեղծվել նաև գունաբաժանման գործընթացներում կիրառվող համապատասխան CMYK գունային մոդելը։ Սակայն շատ տպարաններ, որտեղ աշխատում են բավականին լավ որակավորում ունեցող մասնագետներ, հաճախ ստեղծում են կոնկրետ թղթով կոնկրետ տպագրական մեքենայի տպագրական գործընթացը բնութագրող պրոֆիլներ։ Այդ պրոֆիլները նրանք ներկայացնում են իրենց պատվիրատուներին։ Հատկապես առանձնանում է CMYK 255 գունային մոդելը։ Մոդելի էությունը․ գույներից յուրաքանչյուրը նկարագրվում է ոչ թե 0-ից 100 (ինչպես դասական CMYK մոդելում), այլ 0-ից 255։
K տառի նշանակությունը CMYK հապավման մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
CMYK - ում կիրառվում են չորս գույներ։ Հապավման մեջ առաջին երեքը գույների առաջին տառերն են, իսկ չորրորդը սև գույնն է։ Տարբերակներից մեկը պնդում է, որ K -ն անգլ.՝ blacK-ի կրճատումն է։ Ըստ այդ տարբերակի, տպագրական ժապավենների արտածման ժամանակ նրանց վրա մեկ տառով նշվում էր գույնը, որին այն պատկանում էր։ Սևը չեն նշել B -ով, RGB մոդելի B -ի (անգլ.՝ blue) հետ չշփոթելու համար, այլ նշանակել են K (վերջին տառով)։ Արհեստավարժ գունային սրբագրիչներն օգտագործելով հասանելի գունային տարածքները, աշխատում են RGBCMYKLab-ի տասը խողովակներով։ Այդ պատճառով, CMYK -ը նշելով CMYB «B խողովակի մանիպուլյացիան» արտահայտությունը կպահանջեր «CMYB ի B խողովակի մանիպուլյացիան» ճշգրտումը, ինչն անհարմար կլիներ։
Ըստ այլ տարբերակի` K -ն բանալիային բառի կրճատումն է։ Անգլալեզու երկրներում key plate եզրով նշանակվում է նախորդող երեք գույների վրայից վերջում տպվող սև ներկի տպագրական ձևը։
Երրորդ տարբերակը խոսում է К -ի գերմանական ծագման մասին (գերմ.՝ Kontur). Այս տարբերակը հաստատվում է նաև նրանով, որ հին մոնտաժորդներից շատերն այդպես էլ անվանում են համապատասխան ժապավենը` ուրվագիծ, ուրվագծային (կոնտուր, կոնտուրային)։ Ավելին` տպագրության տեխնոլոգիայում սևն իսկապես կարծես եզրավորում է պատկերը։
Ինչո՞ւ են CMYK -ն անվանում սուբտրակտիվային մոդել[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քանի որ CMYK -ը կիրառում են հիմնականում գունավոր տպագրության պոլիգրաֆիայում, իսկ թուղթը և այլ տպագրական նյութերը հանդիսանում են լույսն անդրադարձնող մակերևույթներ, հարմար է հաշվել, այս կամ այն մակերևույթից անդրադարձված լույսի քանակը, քան կլանվածը։ Այսպիսով, եթե սպիտակից հանենք RGB -ի առաջնային գույները, կստանանք լրացուցիչ գունային եռյակ CMY-ը։ «Սուբտրակտիվային» նշանակում է «հանելի», սպիտակից հանվում են առաջնային գույները։
Ինչո՞ւ են CMYK -ն ունի չորս, իսկ RGB-ն` երեք գույն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չնայած նրան, որ սև գույն կարելի է ստանալ ծիրանագույն, երկնագույն և դեղին ներկանյութերի հավասարաբաժին միախառնումից, շատ պատճառներով (գույնի հաճախությունը, թղթի գերխոնավեցումը և այլն) այդպիսի մոտեցումն անբավարար է։ Լրացուցիչ սև գունանյութի կիրառության պատճառներն այսպիսին են.
- Գործնականում ներկանյութերի ոչ կատարյալ լինելու, բաղադրիչների համամասնությունների շեղման հետևանքով, իրական ծիրանագույն, երկնագույն և դեղին գույների միախառնումը տալիս է կեղտոտ դարչնագույն կամ կեղտոտ մոխրագույն։ Եռյակ ներկերը չեն տալիս այն խորությունն ու հագեցվածությունը, ինչին հասնում են իսկական սևի օգտագործումից։ Քանի որ սև գույնի մաքրությունը և հագեցվածությունը, ինչպես նաև երանգի չեզոք (մոխրագույն) հատվածների կայունությունը չափազանց կարևոր են տպագրության գործընթացում, ներմուծվեց ևս մեկ գույն։
- Պատկերի կամ տեքստի մանր սև մասնիկների մուտքի ժամանակ կամ առանց սև գունանյութի օգտագործման աճում է ծիրանագույն, երկնագույն և դեղին գույների չհամընկնելը (կետերի գծանշման ոչ բավարար ճշգրիտ համընկնումը)։ Տպող սարքի ճշգրտության մեծացումը պահանջում է անհամազոր ծախսեր։
- 100% ծիրանագույն, երկնագույն և դեղին գունանյութերի միախառնումը մեկ կետում շիթային տպագրության ժամանակ էականորեն խոնավեցնում է թուղթը, ձևախախտում է այն և մեծացնում է չորացման ժամանակը։ Նմանատիպ խնդիրներ ներկի գումարի հետ առաջանում են նաև օֆսեթ տպագրությունում։ Կախված նյութի տիպից և տպագրության տեխնոլոլգիայից. սահմանափակումն ըստ ներկի գումարի կարող է ցածր լինել 300 % -ից (օրինակ` թերթերի տպագրությունում տիպային սահմանափակումը 260—280 % է), ինչը տեխնիկապես անհնար է դարձնում եռյակի երեք 100% -ոց բաղադրիչներից հագեցած սևի ստացումը։
- Սև գունանյութը (որպես կանոն օգտագործվում է մուրը) էականորեն էժան է մնացած երեքից։
Ինչպե՞ս է իրագործվում տպագրությունը CMYK գունային մոդելի օգնությամբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քանի որ շատ սարքերով (օֆսեթ կամ մետաքսատպության տպագրական մեքենաները, գունավոր լազերային տպիչը և այլն) տպագրության ժամանակ հնարավորություն կա յուրաքանչյուր առանձին կետում կամ տեղադրել խիստ տրված հաստությամբ ներկի շերտ, կամ թողնել չներկված, կիսերանգ ստանալու համար պատկերը ռաստրավորվում է, այսինքն ներկայացվում է C, M, Y և K գույներով կետերի ամբողջությամբ, որոնց տեղակայման խտությունն էլ որոշում է յուրաքանչյուր ներկի տոկոսը։ Իրար մոտ տեղակայված կետերը հեռավորությունից միախառնվում են և ստեղծվում է տպավորություն, որ գույներն ընկնում են իրար վրա։ Աչքը խառնում է դրանք և այդ կերպ ստանում է անհրաժեշտ երանգը։ Ռաստրավորումը լինում է ամպլիտուդային (առավել հաճախ օգտագործվող, որի դեպքում կետերի քանակն անփոփոխ է, բայց տարբերվում են նրանց չափերը), հաճախականային (փոփոխվում է կետերի քանակը, նույն չափերի դեպքում) և պատահական, որի դեպքում չի դիտվում կետերի դիրքի կանոնավոր կառուցվածք։
CMYK -ի թվային նշանակումները և դրանց վերափոխումները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
CMYK -ում գույն որոշող յուրաքանչյուր թիվն իրենից ներկայացնում է գունային համակցությւոն կազմող տվյալ գույնի ներկի տոկոսը, իսկ ավելի ստույգ, լուսաշարվածքային սարքի տվյալ գույնի ժապավենի վրա ռաստրի կետի չափը։ Օրինակ, «խակի» գույնն ստանալու համար պետք է խառնել 30 մաս երկնագույն ներկ, 45 մաս ծիրանագույն, 80` դեղին, և 5` սև ներկ։ Սա կարելի է նշանակել հետևյալ կերպ` (30, 45, 80, 5)։ Երբեմն օգտվում են հետևյալ նշանակումից` C30M45Y80K5:
Կարևոր է նշել, որ CMYK -ում գույնի թվային նշանակումն ինքն իրեն չի կարող նկարագրել գույնը։ Թվերն ընդամենը տպագրության գործընթացում պատկերի ձևավորման համար օգտագործվող սարքային տվյալների հավաքածու են։ Գործնականում իրական գույնը կպայմանավորվի ոչ միայն տպագրության պատրաստ նիշքի թվին համապատասխան լուսաելքի վրա ռաստրի կետի չափով, այլ կոնկրետ տպագրական պրոցեսի արտատպվածքի խոշորացման, ինչի վրա կարող են ազդել այնպիսի գործոններ, ինչպիսիք են տպագրական մեքենայի վիճակը, թղթի որակը, արտադրամասի խոնավությունը, դրոշմի դիտման պայմանները և այլն։
CMYK գունային մոդելում գույնի մասին պատկերացում ստանալու համար, կիրառում են գունային պրոֆիլներ, որոնք միացնում են սարքային տվյալների արժեքները, որպես կանոն, XYZ կամ LAB գունային մոդելներով արտահայտված իրական գույնի հետ։ Ներկայումս ամենամեծ կիրառություն են գտել ICC պրոֆիկները։