Տաբլաս դե Դայմիել
 Parque Nacional de las Tablas de Daimiel | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | Իսպանիայի ազգային պարկ և բնության հատուկ պահպանվող տարածք |
| Մասն է | Իսպանիայի Ազգային պարկերի ցանց |
| Երկիր |  Իսպանիա[1] |
| Վարչատարածք | Կաստիլիա-Լա Մանչա, Սիուդադ Ռեալ և Կաստիլիա-Լա Մանչա |
| Տեղագրություն | Սյուդադ Ռեալ |
| Հիմնվել է | 1973[1] |
| Մակերես | 3000 հա |
  | |
.svg) | |
Տաբլաս Դայմիել ազգային պարկ (իսպ.՝ Parque Nacional de las Tablas de Daimiel), Լա Մանչա հովտում Սյուդադ Ռեալ նահանգի տարածքում, Իսպանիա։ Հիմնականում չոր արոտավայր է։ Զբաղեցնում է 3000 հեկտար տարածք։ Համարվում է Իսպանիայի տասնհինգ ազգային պարկերից ամենափոքրը[2] Պաշտպանված տարածքը ընդլայնվում է՝ ներառելով հարակից չոր գյուղատնտեսական տարածքները։ Ընդարձակումը հովտի վիճակի բարելավման ջանքերի մի մասն է, որը վնասվել էր ջրային ռեսուրսների գերշահագործումից[3]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իսպանիայի այլ խոնավ տարածքների պես Տաբլաս դե Դայմիելը ջրային թռչունների որսատեղի է եղել։ Դեռևս 1325 թվականին գրող Խուան Մանուելը իր որսի մասին գրքում (Libro de la caza) հրապարակել է Գիգուելա գետի ափերի բազեների որսերի առանձնահատկությունները։ Տարածքի ջրային ռեսուրսները նաև ձկնորսության աղբյուր են եղել, ինչպես նաև ջրաղացների շարժիչ ուժը։ 1575 թվականին Ֆիլիպ II արքան պատվիրում է հոգ տանել Տաբլասի վերաբերյալ։ Էկոհամակարգի արժեքը որսորդության համար շարունակում է Տաբլասին որոշակիորեն պաշտպանել 20-րդ դարում։ 1950-ական թվականներին կառավարությունը խթանում էր Լա Մանչայի հողերի մաքրման ծրագրերը, ջրի ծավալի կրճատման նպատակով, և 1966 թվականին Տաբլասը դառնում է ազգային որսորդական արգելոց։
1963 թվականին Բնության և բնական ռեսուրսների պահպանության միջազգային միությունը սկսել է խոնավ տարածքներ պահպանելու և կառավարելու մի ծրագիր` MAR Project-ը, որը միջազգային նշանակության խոնավ տարածքների ցուցակը կազմել է որպես խոնավ տարածքների մասին միջազգային կոնվենցիայի հիմք։ Նախագիծը կոչ է արել խոնավ տարածքների պահպանումը, և ոչ թե կենդանատեսակների։ Տաբլաս դե Դայմիելը 1973 թվականին հայտարարվել է Ազգային պարկ։ 1980 թվականին ազգային պարկը ընդլայնվում է և ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն ընդգրկում է համաշխարհային ժառանգության ցանկում որպես կենսոլորտային արգելոց։ 1982 թվականին Տաբլասը ներառվել է Ռամսարի համաժողովի ցանկում (ջրային տարածքների պահպանության և կայուն օգտագործման մասին միջազգային պայմանագիր)։ 1987 թվականին ազգային պարկը հռչակվում է որպես թռչունների հատուկ պաշտպանության տարածք։
Առանձնահատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այգին Իբերիական թերակղզու կենտրոնական մասում գտնվող հեղեղվող խոնավ տարածքների վերջին գոյատևող օրինակն է[4]։
Ջրային լանդշաֆտը բնութագրվում է հերթական սեզոնային ջրհեղեղով, որը մինչ օրս շարունակվում է ինչպես գետի հեղեղումներից, այնպես էլ ստորերկրյա ջրերի արտանետումներից։ Այգու մակերեսը կազմում է 19.28 կմ քառ․, իսկ ամենաբարձր ջրհավաքությունը կազմում է շուրջ 17 կմ քառ․։ Տաբլաս դե Դայմիել ազգային պարկը Իսպանիայի կարևոր ջրային էկոհամակարգերից մեկն է, և հավանաբար հիմնական ներերկրյա խոնավ տարածքը։ Դա կարևոր է նաև այն պատճառով, որ մեծ քանակությամբ միգրացիայի թռչուններ, ինչպիսիք են սագերն ու բադերը, անցնում են այս գոտով։
Կենսաբանական ժառանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լաս Տաբլաս դե Դայմիելը ապահովված է երկու տեսակ ջրով՝ Գուադիանան՝ քաղցրահամով, իսկ նրա վտակը` Գիգուելան՝ աղի։
Բուսական աշխարհ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գուադիանայի քաղցրահամ ջուրը նպաստում է եղեգների աճին, իսկ Գիգուելայի ջուրը նպաստում է բոշխազգիների աճին։
Խարային ջրիմուռների խոտածածկ տարածքները ազգային պարկի ամենատարածված կազմավորումներից մեկն են։ Միակ ծառերը, որ հանդիպում են այգու տարածքում կարմրաններն են։
Կենդանական աշխարհ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Միգրացիոն կենդանիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շիկակարմիր տառեղ, Մոխրագույն տառեղ, Փոքրիկ սպիտակ ձկնկուլ, Կվակվա, Մեծ ջրցուլ, Կարմրակտուց սուզաբադ, Լայնակտուց բադ, Վայրի բադ, Փասյանաբադ, Արտույտաբազե, Կարմրավիզ սուզակ, Սևավիզ սուզակ, Ոտնացուպիկ, Բեղավոր երաշտահավ։
Մշտական բնակիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այստեղ բնավում են եվրոպական (քաղցրահամ ջրերի) խեցգետիններ, որոնք անցյալում առատ և կարևոր եկամտի աղբյուր էին Դայմիելի ընտանիքների համար, իսկ այսօր գրեթե վերանում են այդ ջրերում։ Վտանգված կենդանիներից են նաև գայլաձկները, սովորական միրոններն (ծածանաձկան տեսակ) ու ծածանները։
Գարնանը և ամռանը կարելի է գտնել այնպիսի երկկենցաղներ և սողուններ, ինչպիսիք են սովորական ծառագորտը, իբերական գորտը, սովորական դոդոշը, սովորական լորտուն ու իժերը։
Բացի այդ, կարելի է հանդիպել այնպիսի կաթնասունների, ինչպիսիք են անտառային կզաքիսը, սովորական աղվեսը, եվրասիական ջրասամույրը, եվրոպական ջրառնետը, իսկ խոնավ տարածքներում՝ վայրի ճագար, կապյան նապաստակ, աքիս և վարազ։
Պահպանման խնդիրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վերջին տարիներին այգու շրջակայքում գտնվող գյուղատնտեսության համար ջրի պահանջարկը նվազեցրել է խոնավության չափը։ Ջրային ռեսուրսների գերբարձրացումն առաջացրել է ջրի աղյուսակը։ Հիմնական հորիզոն («հորիզոն 23») չի կարողացել լիցքաթափվել, քանի որ 1952 թ. Սկսված «Բադեյզ (ոռոգման) ծրագրի» կողմից ստեղծված ջրի ավելցուկից, ինչպես նաև վարչական անտարբերությունից և հացահատիկային ֆերմերների լոբբիների հետ առաձգականության բացակայությունից։ Ջրօգտագործողներին հատկացված քվոտաները (մոտավորապես 590 միլիոն մ 3 ջուր / տարվա հաշվետու տարին) համապատասխանում են վերականգնվող ջրի քանակի մոտ երկու անգամ (մոտ 320 միլիոն մ 3 / տարի)։
Ենթադրվում է, որ Եվրամիությունից հնարավոր տուգանքով, Իսպանիայի շրջակա միջավայրի նախարարությունը ներկայացրել է 1995 թ. Փոխանցման ծրագիր (Թագուսի եւ Մանա Հումեդայի միջև ջրատարների և մղոն խողովակների) ջրի վերին գվադիանայի ավազանին։ Այս լրացուցիչ ջուրը պետք է օգտագործվեր խիստ քաղաքային ջրամատակարարման և պահպանվող էկոլոգիական գոտիների համար, այլ ոչ թե գյուղատնտեսության համար։ Սակայն այս նախագիծը վատ է ընդունվել երկու հիմնական պատճառներով։ Նախ, այն պատճառով, որ ենթադրվում էր, որ երկու ջրհեղեղի ջրհորները վերականգնելու հնարավորություն չունեին, և այն ընտրեց հեշտ և ավելի էժան անմիջական լուծում` հաշվի չառնելով ապագա ջրային ռեսուրսները։ Երկրորդը, այն պատճառով, որ նպատակ ունի փոխարինել բնական հիդրոհամակարգը, այն սկզբունքը, որը չափազանց հակասական է, հեշտությամբ ընդունված է։ Տարբեր պահպանողական խմբերն արտահայտեցին այն տեսակետը, որ լուծումը պետք է գտնվի Գավիանյան ավազանում։
Տարբեր բնապահպանական խմբեր առաջարկեցին, որ ազգային պարկի նշանակումը որպես կենսոլորտային արգելոց (Մանհա Հումմայի ներսում) պետք է հանվի, քանի որ նրա էկո համակարգը կոտրվել է։ 2008 թ. Հունիսին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի զեկույցը խորհուրդ տվեց, որ ազգային պարկը կորցնում է իր կենսոլորտի կարգավիճակը կամ, այնուամենայնիվ, Իսպանիան վերջնագիր է ստացել, որպեսզի վերանա դեգրադացիան։ Այն դեպքում, երբ Իսպանիան ժամանակ էր տվել դադարի վերացմանը։
Հատուկ Վերին Guadiana ծրագիրը, որը վերաբերում է արեւմտյան Մանասի ջրամբարներին, սկսվել է 2008 թ-ի 5 մլն եվրոյի բյուջեով, որը շահագործման կհանձնվի 29 տարի, խոնավ տարածքների վերականգնման համար։ Եվրամիության ջրային դիրեկտիվը պահանջում է, որ ջրհեղեղները պատշաճ վիճակում լինեն 2015 թ.-ին, սակայն հատկապես բարդ դեպքերում որոշակի ճկունություն է տրամադրում, մասնավորապես Դամիելի Տաբլասի եւ ընդհանուր առմամբ Mancha Húmeda- ի համար `2027 սահմանափակում։ Այս ծրագիրը բաղկացած է ջրային բանկային համակարգից, որի նպատակն է սահմանել սոցիալական եւ բնապահպանական հիմքերով քվոտներ սահմանելիս, հաշվի առնելով ջրի օգտագործման արդյունավետությունը։
2009 թ. Մայիսին հայտարարվել էր մի ծրագիր, որով կվերադարձվի խոնավ տարածքների վերադարձը `օգտագործելով վերամշակված ջուր։ Այնուամենայնիվ, որոշ թերահավատություն է ցուցաբերել բնապահպանները, ովքեր նշել են, որ ջրատարը չի պատրաստվում համալրել։
2009 թ. Շոգ ամռանը տարածքի մեջ պայթեցված չոր տորֆի հրդեհները բռնկվեցին։ Նման հրդեհները տարածաշրջանում նոր երեւույթ չէին. նրանք նախորդ տարիների ընթացքում տուժել էին Գվադիանայի կողքին, սակայն ազգային պարկի վերահեռարձակումից հետո հրդեհները ներկայացրեցին ջրհեղեղի դեգրադացիայի մեկ այլ ախտանիշ։
2010 թ. Սկզբին իրավիճակը բարելավվել է ավելի ծանր ջերմաստիճանի պատճառով, քան անցած տարիներին։ Այնուամենայնիվ, վերլուծությունը հստակ ցույց է տալիս, որ իրավիճակում զգալի բարելավում չի լինի, առանց զգալիորեն նվազեցնելով ոռոգվող հացահատիկի մակերեւույթը, մինչդեռ պահպանելով արգանդի պայմաններին համապատասխանող ավանդական մշակաբույսերի մակերեսը (գյուղատնտեսական դե secano իսպանական) եւ այգեգործության (վերջինիս առավել արդյունավետ հողահատկացման առումով։ Պլանը ներառում է նաեւ ջրային իրավունքների ձեռքբերում։ Սա հնարավորություն է տալիս օգտագործել ջուրը ազգային պարկի օգտին, ինչպես նաեւ վերացնել ջրային քվոտաները `ավելի արդյունավետ օգտագործման համար, քան հացահատիկային արտադրությունը, այդ թվում, դեռեւս ապօրինի օգտագործողներ, հիմնականում այգիների եւ այգեգործության փոքր արտադրողներ, որոնք ավելի արդյունավետ են գտել ջրի օգտագործման համար եւ առաջացնում է ավելի շատ եկամուտ, որն օգտագործվում է մեկ խորանարդ մետր ջրի համար։
Այնուամենայնիվ, Իսպանիայի տնտեսական ճգնաժամի համատեքստում այդ գործողությունների համար գումարներ չեն եղել։
Նախորդ սերունդների ընթացքում հացահատիկի արտադրության համար անտառները քանդվելուց հետո եվրոպական սուբսիդիաները վերագրվում են գերակա խնդիրներին։ Ավելին, Եվրոպայի ներկայիս Ընդհանուր գյուղատնտեսական քաղաքականության շրջանակներում (2010 թ.) Հացահատիկները ավելի սուբսիդավորում են ստանում, քան մյուս մշակաբույսերը։ Այդ քաղաքականության վերանայումը տեղի կունենա 2013 թվականին։ Այն ընտրությունները, որոնք պետք է կատարվեն, այնուհետեւ որոշիչ կդառնան Մանչեսթեր Յումեդայի ապագայի համար։ Մեկ այլ որոշիչ գործոն է նաեւ այլ տեղական տնտեսությունների զարգացումը, ինչպիսիք են արեւային էլեկտրաէներգիան, էկոտուրիզմը, ավելի որակյալ գյուղատնտեսական արտադրանքները եւ բնապահպանական ծառայությունները (օրինակ, ածխածնային լվացարան
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Nationally designated areas (CDDA)
- ↑ «Official page of the park (Google translation)». Official site. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
- ↑ «1102 hectareas mas de parque nacional». Público. 2014. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 11-ին.
- ↑ Álvarez-Cobelas, M. & Cirujano, S. 1996. TDNP: Aquatic Ecology and Society (in Spanish). Organismo Autónomo de Parques Nacionales, Ministerio de Medio Ambiente.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տաբլաս դե Դայմիել» հոդվածին։ |
| ||||||||||
