Jump to content

Լևոն Մոզյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
07:05, 13 Մարտի 2024 տարբերակ, Meri Araqelyan (Քննարկում | ներդրում)
(տարբ) ←Նախորդ տարբերակ | Ընթացիկ տարբերակ (տարբ) | Հաջորդ տարբերակ→ (տարբ)
Լևոն Մոզյան
արմտ. հայ.՝ Լեւոն Մօզեան
Ծնվել էապրիլի 5, 1890(1890-04-05)[1]
ԾննդավայրՇապին Գարահիսար, Օսմանյան կայսրություն
Վախճանվել էդեկտեմբերի 9, 1958(1958-12-09)[1] (68 տարեկան)
Վախճանի վայրՓարիզի 9-րդ շրջան, Փարիզ, Փարիզի շրջան
ԳերեզմանՀայ մտավորականների դամբարան
Գրական անունAli Nureddin
Մասնագիտությունգրող, թերթի խմբագրիչ և գրավաճառ
Ազգությունհայ
Քաղաքացիություն Օսմանյան կայսրություն և  Ֆրանսիա[2]
ԿրթությունԿեդրոնական վարժարան
ԿուսակցությունՀՅԴ
ԱշխատավայրԱրեւմուտք, Մարտկոց, Երկունք, Կիլիկիա, Ազատամարտ, Ճակատամարտ, Արաջ, Ազատ խոսք, ժողովուրդ և Ալիք
 Levon Mozian Վիքիպահեստում

Լևոն Մոզյան (ֆր.՝ Lévon Mozian ապրիլի 5, 1890(1890-04-05)[1], Շապին Գարահիսար, Օսմանյան կայսրություն - դեկտեմբերի 9, 1958(1958-12-09)[1], Փարիզի 9-րդ շրջան, Փարիզ, Փարիզի շրջան) հայ գրող է:

Կենսագրություն

Երիտասարդությունն ու սկիզբն Արևելքում

Լևոն Մոզյանը ծնվել է 1890 թվականի ապրիլի 5-ին Şebinkarahisar- ում[3] ·[4]: Նրա հայրը՝ Հարությունը, գետի ափին ջրաղաց ուներ և հագեցած էր ժամանակակից տեխնիկայով, որի մասին Լևոնն ավելի ուշ կարոտով հիշեց [5]:

Նախնական կրթությունն ստացել է Սիվասում, այնուհետև Կոստանդնուպոլսի Գետրոնագանի հայկական բարձրագույն դպրոցում[4]: Օսմանյան մայրաքաղաքում Լևոն Մոզյանը միանում է Հայ Հեղափոխական Դաշնակցությանը (ՀՀԴ) [4] իսկ 1912-ին խմբագրում է «Երկունք» թերթը[5] ·[4], FRA Ուսանողների միության օրգան[6], և միանում է «Ազատամարդ» օրաթերթի խմբագրությանը[4], որը նույնպես կապված է կուսակցության հետ ։

Հայոց ցեղասպանության ժամանակ նա փախչում է է ապրիլին առաջին ձերբակալություններից, սակայն, չնայած իր ջանքերին, ստիպված է լինում բռնել աքսորի ճանապարհը[4]: Իր այս փորձը նա պատմում է իր «Աքսորի ոդիսականը» գրքում[5]: Երկու ոստիկաններու ուղեկցութեամբ 1915 թվականի հուլիսին նա անցնում է Քոնիա եւ օգտվում է առաջնորդ Գարեգին Խաչատուրյանի և ազգային վարժարանի տնորեն Մկրտիչ Պարսամյանի օգնությունից, ապա ուղարկվում է դեպի Եղեգլի և Բոզանտի [7]: Նա ձերբակալվել է Մերսինեում (մեղադրվել է դասալիք կամ նույնիսկ բրիտանացիների լրտես լինելու մեջ), ապա բանտարկվել է Տարսուսում[8]: Սեպտեմբերին Տարսոնի տարանցիկ ճամբարում նշանակված բժիշկ Պողոսյանը թույլ է տալիս Լեւոն Մոզյանին, Արամ Անդոնյանին, Երվանդ Օտյանին և Սեպուհ Աղունուն ովքեր հյուրընկալված էին Արամ և Արտաշես Չալվարդջյան եղբայրների կողմից, ովքեր ալյուր են մատակարարում շրջանի թուրք զինվորներին և, հետևաբար, օգտվում են տեղաշարժի հեշտությունից, ինչը նրանց թույլ է տալիս փրկել բազմաթիվ հայերի կյանքեր [9]: Լևոն Մոզյանն այն ժամանակ լինում է Ինտիլիում գտնվող Բաղդադբան շինարարական հրապարակում աշխատող գաղտնի ցանցի անդամ, կարողանում է խուսափել հայ շինարարների լիկվիդացումից և ապաստան է գտնում Համայում 1916 թվականի օգոստոսին [8], շնորհիվ Լևոն Զաքարյանի ով պետական ​​պարտքի տեսուչ է, և ով այնուհետև կանոնավոր ճանապարհորդում է Ադանայի և Բեյրութի միջև[8]: Համայում Լևոն Մոզյանը վերցնում է Ալի Նուրեդին անունը և աշխատում է որպես մաթեմատիկայի ուսուցիչ քաղաքի միակ քոլեջում [8]:

Ապա հասնում է Հալեպ, որտեղից 1919-ին տեղափոխվել է Ադանա (Կիլիկիա) և այնտեղ ամուսնանում է[5]: Ֆրանսիայի կողմից Կիլիկիայի օկուպացիայի ժամանակ այնտեղ հրատարակել է Guiliguia թերթը(Կիլիկիա[10], « Cilicie »), շրջանի ՀՌՀ կենտրոնական կոմիտեի թերթ[4]:

Ֆրանսիական զորքերի կողմից Կիլիկիայի տարհանումից հետո[4] 1920 թվականին, նա ընտանիքի հետ հեռանում է Ադանայից և երկու տարով վերադառնում Կոստանդնուպոլիս[5]: Այնտեղ նա աշխատում է FRA «Ջագադամարդ» թերթում [4]: Քեմալականների ներխուժումը թուրքական մայրաքաղաք ստիպում է բնակչության մի մասին փախչել աղետի ժամանակ և նրանց նորից մղում է աքսորի[4]:

Լևոն Մոզյանը մեկնում է Սալոնիկ (Հունաստան), որտեղ հրատարակում է «Ալիք» օրաթերթը (Ալիք [11], « Vague ») 1923 ին[5] իր համեստ միջոցներով և պաշտոնների համադրմամբ (խմբագրում, կառավարում, առաքում, տպագրության օգնական)[4]:

Կարիերա Ֆրանսիայում

Ընտանիքի հետ Լևոն Մոզյանը 1925 թվականին տեղափոխվում է Փարիզ[4] ·[5]: Ֆրանսիայի մայրաքաղաքում, 1928-ին միանում է Արևմտյան Եվրոպայի FRA-ի կենտրոնական կոմիտեին[4]:

1929-ի սեպտեմբերին Սիմոն Վրացեանի, Մկրտիչ Պարսամեանի, Լ. Գրիգորեանի, Վազգեն Չուչանեանի, Գ. Սասունիի, Ճաւարճ Նարտունիի և Օհան Գարոյի հետ հիմնում է «Նահատակ գրողների ընկերները» միությնը (Նահատակ Գրողներու Բարեկամներ)[4], որի նպատակն է հրատարակել ցեղասպանությունից առաջ և ընթացքում զոհված հայ գրողների ստեղծագործությունները[12]:

1930 թվականին նա ֆրանսիայի քաղաքացիության իրավունք է ստացել[13]:

1930-ական թվականներին նա պատասխանատու է «Արփի» գրախանութի կողմից հրատարակված «Հայկական հասցեների տեղեկատուների» (Ամենուն հասցէն) գրելու համար, որի առաջին երկու համարները (1931 և 1932) հասանելի են Փարիզի Սուրբ Հովհաննես Բապտիստ հայկական տաճարի գրադարանում[14]:

Լինելով FRA-ի ֆրանսիական մասնաճյուղի ներգրավված անդամ, նա մաս է կազմում շարժմանը, որը քննադատում է դրա ուղղությունը 1930-ականների սկզբին[15]:Այս այլախոհական թևի ղեկավարը Վասկեն Չուչանյանի և Մեսրոպ Գույումճյանի հետ հիմնեց «Մարդգոց» (1932-1933) թերթը, որը խոսում էր նրանց պահանջների մասին, և վերջնականապես հեռացվեց կուսակցությունից [15]: Նրա խումբը ներթափանցված էր խորհրդային գործակալների կողմից, որոնք ֆինանսավորում էին այն քաղաքական կուրսի փոփոխության դիմաց՝ ֆինանսավորելով Մոզյանի, Չուչանյանի և Ա. Ափոյանին , և որն ի վերջո հանգեցրեց դրա լուծարմանը 1933 թվականի վերջին [15]:

Պատերազմից հետո Փյուզանդ Թոփալյանի և Լևոն Չորմիսյանի հետ հիմնել է «Արևմուդք» ամսագիրը[16] ·[4]: Նա գրում է բազմաթիվ պարբերականներում, այդ թվում՝ «Հարաչ», «Ժողովուրդ», «Ազատ խոսք», «Լուսարծագ Փարիզ», «Աիսսոր Աբական», «Ազտարար», «Բայկար» և այլն, մասնավորապես սերիալներ, որոնք այնուհետև խմբավորել է իր «Օդիսսեի աքսորում», որը հրատարակվել է իր մահվան տարում: Նա նաև ղեկավարում է Բելվիլ թաղամասի «Արփի» գրախանութը [17]:

Իր կյանքի ընթացքում նա հետաքրքրվում է գրականությամբ (ֆրանսիացի և արտասահմանցի վիպասաններ, մասնավորապես թարգմանելով Դոստոևսկու «Ոճիր և պատիժ» և «Կարամազով եղբայրներ», ինչպես նաև Գաբրիել Դ'Անունզիոն և Ժան-Պոլ Սարտրը[4]), դեպի մարդկային գիտություններ, հոգեվերլուծություն, փիլիսոփայություն, սոցիոլոգիա [5]… Շատ կապված այն մտքին, որ հայկական սփյուռքը պահպանում է իր հայկականությունը, նա հանդես է գալիս Հայ առաքելական եկեղեցու շուրջ հավաքվելու օգտին[5]:

Մահացել է 1958 թվականի դեկտեմբերի 9-ին։ Թաղված է Փարիզի Բանյո գերեզմանատանը[18]:

Անձնական կյանք

Ունի դուստր՝ Սոնյան, ով ծնվել է 1920 թվականի սեպտեմբերի 21-ին Ադանայում[13]:

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6542390k/f54
  3. ↑ https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb15587753k. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |consulté le= ignored (|access-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |langue= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |site= ignored (օգնություն); Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (օգնություն)
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 {{{1}}}, էջ 4-5 (préface posthume)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 http://levonmozian.blogspot.com/p/blog-page.html. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |consulté le= ignored (|access-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |langue= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |site= ignored (օգնություն); Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (օգնություն)
  6. ↑ http://tert.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=8453. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |langue= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |site= ignored (օգնություն); Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (օգնություն)
  7. ↑ Raymond Kévorkian, 2006, էջ 722
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Raymond Kévorkian, 2006, էջ 836-837
  9. ↑ Raymond Kévorkian, 2006, էջ 739-740
  10. ↑ http://tert.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=8962. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |langue= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |site= ignored (օգնություն); Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (օգնություն)
  11. ↑ http://tert.nla.am/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=7866. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |langue= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |site= ignored (օգնություն); Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (օգնություն)
  12. ↑ Krikor Beledian, 2001, էջ 84
  13. ↑ 13,0 13,1 {{{վերնագիր}}}. — P. 8542. — P. 8542.
  14. ↑ https://www.bibliotheque-eglise-armenienne.fr/catalogue/catalogue-armenien. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |langue= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |site= ignored (օգնություն); Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (օգնություն)
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Krikor Beledian, 2001, էջ 127-129
  16. ↑ Krikor Beledian, 2001, էջ 315
  17. ↑ . 2010. ISBN 978-2916002187. {{cite book}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |auteur1= ignored (օգնություն); Unknown parameter |auteur2= ignored (օգնություն); Unknown parameter |langue= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |lire en ligne= ignored (|url= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |pages totales= ignored (օգնություն); Unknown parameter |passage= ignored (|pages= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |sous-titre= ignored (օգնություն); Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |éditeur= ignored (|editor= suggested) (օգնություն)
  18. ↑ https://www.geneanet.org/cimetieres/view/3466480. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |langue= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |site= ignored (օգնություն); Unknown parameter |titre= ignored (|title= suggested) (օգնություն)


Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լևոն_Մոզյան&oldid=9559764» էջից