Սերգեյ Մալայան

Սերգեյ Մալայան
Ծնվել է	հունվարի 4, 1923
Ծննդավայր	Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել է	հուլիսի 30, 1978 (55 տարեկան)
Մահվան վայր	Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ
Կրթություն	Թբիլիսիի պետական բժշկական համալսարան (1946)
Մասնագիտություն	ակնաբույժ
Գիտական աստիճան	բժշկական գիտությունների թեկնածու
Աշխատավայր	Երևանի Մխիթար Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան և ՀՀ ԱՆ
Զավակներ	Ալեքսանդր Մալայան

Սերգեյ Վարդանի Մալայան (հունվարի 4, 1923(1923-01-04), Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - հուլիսի 30, 1978(1978-07-30), Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ ակնաբան։ Բժշկական գիտությունների թեկնածու (1958), դոցենտ (1964): Առաջինն է ստեղծել տեսողության սրության որոշման աղյուսակների հայկական հավաքածուն։ Մեծ ներդրում է ունեցել Հայաստանում ակնաբուժության զարգացման գործում։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սերգեյ Մալայանը ծնվել է 1923 թվականին, Թիֆլիսում, Վարդան և Արուսյակ Մալայանների ընտանիքում։ Դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվել է Թբիլիսիի բժշկական ինստիտուտ։ Հայրը՝ Վարդան Մալայանը, եղել է ստալինյան բռնաճնշումների զոհ, և 14-ամյա Սերգեյ Մալայանը սկսել է աշխատել, որպեսզի պահի ընտանիքը։ Ընտանիքի խնամքն իր վրա է վերցրել հորեղբայրը՝ պրոֆեսոր Արտաշես Մալաևը։ Ակնաբուժական գործունեությունը սկսել է Նոր Բայազետից, եղել է շրջանի ակնաբույժը։ Մասնակցել է Հայաստանում տարածված տրախոմա հիվանդության դեմ պայքարին։ 1953 թվականին Սերգեյ Մալայանը տեղափոխվել է Երևան և ընդունվել Երևանի բժշկական ինստիտուտի օրդինատուրայի «Աչքի հիվանդությունների» ամբիոն, միաժամանակ աշխատել է ակնաբուժական առաջին հիվանդանոցում։ 1958 թվականին պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսությունը։ Եղել է Երևանի Մխիթար Հերացու անվան բժշկական ինստիտուտի աչքի հիվանդությունների ամբիոնի վարիչ^[1]։ 1968-1978 թվականներին եղել է ՀԽՍՀ առողջապահության նախարարության գլխավոր ակնաբանը^[2]^[3]։

Աշխատանքները վերաբերում են աչքի հիվանդությունների կլինիկային։ Մալայանը ռուս-լատինական եզակի բառարանի, հիսուն գիտական աշխատանքների, ինչպես նաև «Ֆիզիոլոգիական օպտիկայի և աչքի անատոմիա» դասագրքի հեղինակ է^[4]^[5]։

Ժառանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1978 թվականին Հայաստանի գլխավոր ակնաբույժ Սերգեյ Մալայանի գլխավորությամբ Հանրապետական տրախոմատոզ-գլաուկոմատոզ դիսպանսերի բազայի վրա (1952) կազմավորվել է Երևանի ակնաբուժական կենտրոնը, որի բացումը կատարվել է նույն թվականի մարտին։ 1978 թվականի հունիսի 7-ին Մալայանը կենտրոնում կատարել է առաջին` կատարակտի վիրահատությունը։ 1998 թվականից Ակնաբուժական կենտրոնը կրում է Մալայան գիտնականի և բժշկի անունը։ Կենտրոնի սրահում տեղադրվել է Սերգեյ Մալայանի բրոնզե կիսանդրին^[1]։

Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մահացել է 1978 թվականի հուլիսի 30-ին Երևանում։

Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայր՝ Վարդան Մալայան, ստալինյան բռնաճնշումների զոհ^[1]։
Հորեղբայր՝ Արտաշես Մալաև, պրոֆեսոր, Թբիլիսիի բժշկական համալսարանի երկու ամբիոնների պրոֆեսոր, ղեկավարել է ակնաբուժության ամբիոնը, եղել է «Տոպոգրաֆիկ անատոմիայի և պլաստիկ վիրաբուժության» ամբիոնի վարիչ։ Թբիլիսիում ունեցել է սեփական մեծ ակնաբուժական հիվանդանոց։ Մասնավոր գործունեությանը զուգահեռ դասավանդել է բուհում։
Մայր՝ Արուսյակ Մալայան։
Քույր՝ Վարվառա Մալայան, ակնաբույժ, ապրել է Թբիլիսիում։
Որդի՝ Ալեքսանդր Սերգեյի Մալայան, ակնաբույժ, Ս. Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի տնօրեն։
Թոռնուհի՝ Ելենա Մալայան, ակնաբույժ, Ս. Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի էսքիմեր-լազերային վիրաբուժության բաժանմունքի վարիչ^[6]։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աչքի անատոմիան և ֆիզիոլոգիական օպտիկան։ Երևան, 1969։
Ակնաբանական համառոտ տեղեկագիրք։ Երևան, 1976 (համահեղինակ)։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Հանրահռչակ բժիշկների կյանքից, Սերգեյ Մալայան
↑ «Долг и сверхзадача Сергея Малаяна». Новое Время (ռուսերեն). Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 26-ին.
↑ «ДОЛГ И СВЕРХЗАДАЧА СЕРГЕЯ МАЛАЯНА». www.golosarmenii.am. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 26-ին.
↑ Առողջապահության նախարարության «Կոչումով բժիշկ» նախագիծն անդրադարձել է Մալայանների ընտանիքին
↑ «Ով ով է։ Հայեր» հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, գլխավոր խմբագիր՝ Հովհաննես Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, Երևան, 2007 էջ 16։
↑ «Մալայանների տոհմի 7-րդ ակնաբույժը». Երկիր Մեդիա (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 26-ին.

[med-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Հանրահռչակ բժիշկների կյանքից, Սերգեյ Մալայան

[2] «Долг и сверхзадача Сергея Малаяна». Новое Время (ռուսերեն). Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 26-ին.

[3] «ДОЛГ И СВЕРХЗАДАЧА СЕРГЕЯ МАЛАЯНА». www.golosarmenii.am. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 26-ին.

[4] Առողջապահության նախարարության «Կոչումով բժիշկ» նախագիծն անդրադարձել է Մալայանների ընտանիքին

[5] «Ով ով է։ Հայեր» հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, գլխավոր խմբագիր՝ Հովհաննես Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, Երևան, 2007 էջ 16։

[6] «Մալայանների տոհմի 7-րդ ակնաբույժը». Երկիր Մեդիա (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 26-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]