Մասալիտինայի տուն (Դոնի Ռոստով)
 | |
|---|---|
_revenue_house_2023-04.jpg) | |
| Տեսակ | շենք |
| Երկիր |  Ռուսաստան |
| Տեղագրություն | Դոնի Ռոստով |
| Ճարտարապետական ոճ | էկլեկտիզմ |
| Ճարտարապետ | Grigory Vasilyev? |
| Ժառանգության կարգավիճակ | Ռուսաստանի մարզային նշանակության մշակութային ժառանգության օբյեկտ |
 | |
 | |
Մասալիտինայի տուն (Վորոժեինի եկամտաբեր տուն) (ռուս.՝ Дом Масалитиной, Доходный дом Ворожеина), շինություն Ռուսաստանի Դոնի Ռոստով քաղաքում, որը գտնվում է Բոլշայա Սադովայա փողոցի և Կիրովի պողոտայի խաչմերուկում։ Կառուցվել է 1890 թվականին ճարտարապետ Գրիգորի Վասիլևի նախագծով էկլեկտիզմի ոգով[1]։ XX դարի սկզբին տունը պատկանել է վաճառականուհի Պ. Կ. Մասալիտինային։ Ներկայումս շենքը զբաղեցնում է «Նյու Յորք» ռեստորանը[2]։ Մասալիտինայի տունն ունի մշակութային ժառանգության տարածաշրջանային նշանակության օբյեկտի կարգավիճակ[3]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վորոժեինի եկամտաբեր տունը կառուցվել է 1890 թվականին ճարտարապետ Գրիգորի Վասիլևի նախագծով էկլեկտիզմի ոգով[1]։ 1913-1914 թվականների տվյալներով տունը պատկանել է Պ. Կ. Մասալիտինային։ Այնտեղ տեղակայված էին Խ. Մերմելիշտեյնի արդուզարդի խանութը, Ն. Մ. Մասալիտինի հալվայի ֆաբրիկան, Բեյտլանի և Կյունցելմի երշիկի ֆաբրիկան, Ն. Ի. Կրավչենկոյի ծրարների ֆաբրիկան, Ֆ. Վոլոշինովայի ժամացույցների խանութը, «Վեյդենբախ» ընկերության ընկերակցությունը[4]։
1920-ական թվականներին, խորհրդային իշխանության հաստատումից հետո, տունն ազգայնացվել է։ Երկրորդ հարկում տեղակայվել են բնակարաններ։ Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ կորսվել է անկյունային գմբեթը։ Պատերազմի ավարտից հետո այն վերականգնվել է պարզեցված տեսքով։ 1950-ական թվականներին շենքի առաջին հարկը զբաղեցնում էին վարսավիրանոցը, հրուշակեղենի խանութը, գարեջրատունը[4]։
1990-2000-ական թվականներին շենքը մի քանի անգամ փոխել է սեփականատերերին, և նրանցից յուրաքանչյուրն իր փոփոխություններն է մտցրել շենքի նկարագրում։ 2010-ական թվականների սկզբին շենքը վերանորոգվել է։ Շինարարները շեղվել են նախագծից, ինչի հետևանքով շենքը փոխել է նախնական գունային գամման. առաջին հարկը ներկվել է կանաչ[5]։ 2013 թվականի սեպտեմբերի 28-ին շենքում հրդեհ է բռնկվել[6]։
Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առանձնատունը զբաղեցնում է Բոլշայա Սադովայա փողոցի և Կիրովի պողոտայի խաչմերուկի ձևավորած թաղամասի կողաճակատը։ Աղյուսե շենքը երկհարկանի է բազմալանջ տանիքով։ Շինությունն ունի ուղղանկյունաձև հատակագիծ և հատակագծման միջանցքային համակարգ[4]։
Մասալիտինայի տունը կառուցվել է էկլեկտիզմի ոգով[1]. նրա ճարտարապետության և ձևավորման մեջ համադրվում են բարոկկոյի և դասականության տարրերը։ Առանձնատան հորինվածքի առանցքը անկլյունային մասում գմբեթով և սայրով արևնակն է (բելվեդեր)։ Սկզբնապես գմբեթն ունեցել է ավելի ճոխ ձևավորում. այն ծածկված է եղել «թեփուկներով», իսկ կողքերից եղել են ձեղնահարկի չորս լուսամուտ։ Գմբեթն ավարտվել է ութանիստ ծավալով, որը զարդարված էր ծաղկամանների տեսքով խորաքանդակներով։ Այդ ծավալից վեր էր խոյանում գնդով սայրը[4]։
Շենքի ճակատները զարդարում է աղյուսե դեկորը։ Առաջին հարկը շարված է կոպտատաշ քարով։ Հիմնական մուտքերն առանձնացվել են բարդ կառուցվածքով ատտիկոսներով ավարտվող ելուններով։ Պատուհանի բացվածքները ձևավորված են պրոֆիլավորված երեսկալներով, զարդաքիվերով և լուսամուտների տակի խորշերով։ Շենքի դեկորատիվ տարրերի թվում են միջհարկային գոտին, դեկորատիվ կալունակները, ծոփորը, պրոֆիլավորված քիվը, որմնասյուները[4]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Кукушин B. C. Эклектика // История архитектуры Нижнего Дона и Приазовья. — Ростов-на-Дону: ГинГО, 1995. — 275 с. — ISBN 5-88616-027-2
- ↑ А. Оленев «Нью-Йорк» закоптил ростовское небо // Вечерний Ростов. — 30 сентября 2013 года.
- ↑ «Ростов-на-Дону (объекты культурного наследия регионального значения)». Официальный портал Правительства Ростовской области. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 «Доходный дом К.А. Ворожеина (Дом П. Масалитиной)». voopiik-don.ru. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
- ↑ «Доходный дом Ворожеина не прошел проверку». ГТРК Дон-ТР. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
- ↑ Евдокия Ветрова (2013 թ․ սեպտեմբերի 28). «В центре Ростова загорелся ресторан «Нью-Йорк»». donnews.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Есаулов Г. В., Черницына В. А. Архитектурная летопись Ростова-на-Дону. — 2-е изд.. — Ростов-на-Дону, 2002. — ISBN 5-8456-0489-3