Մանուշակագույն լեռան աստղադիտարան
| Մանուշակագույն լեռան աստղադիտարան | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | աստղագիտական աստղադիտարան |
| Կազմված է | Hainan Island station? |
| Աստղադիտարանի կոդ | 330 |
| Երկիր |  Չինաստան |
| Վայր | Խուանվո թաղամաս |
| ԲԾՄ | 267 մետր |
| Հիմնադրվել է՝ | 1928[1] |
| Կայք | pmo.ac.cn |
 Purple Mountain Observatory Վիքիպահեստում | |
Մանուշակագույն լեռան աստղադիտարան, կամ Ցզինցզինշան աստղադիտարան (չինարեն՝ 紫金山天文台, աստղադիտարանի կոդը` — «330»), աստղադիտարան Չինաստանում, գտնվում է Ցզինցզինշան (Մանուշակագույն լեռ) լեռան վրա, Նանկին քաղաքի մոտ։ Աստղադիտարանը գտնվում է ծովի մակերևույթից 267 մետր բարձրության վրա։ Հիմնադրվել է 1934 թվականին։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մանուշակագույն լեռան աստղադիտարանը հիմնադրվել է 1934 թվականին Չինաստանի հանրապետության կառավարության և կառավարվում էր Գիտությունների ակադեմիայի կողմից։ Աստղադիտարանի տնօրենի պաշտոնը երկար ժամանակ, 1950-ից 1984 թվականները, զբաղեցրել է հայտնի չինացի աստղագետ Չան Յուժեն (1902–1986):
1980-ականների վերջում, Նանկինգի տարածաշրջանում օդի աղտոտվածության աստիճանի բարձրացումը ստիպեց դադարեցնել աստղադիտարանում կատարվող դիտարկումները։ Աստղադիտարանը այդ ժամանակից ի վեր զբաղվում է կրթական ծրագրերով, իսկ գիտական հետազոտությունները իրականացվում են աստղադիտարանի հինգ մասնաճյուղերում, որոնք գտնվում են Չինաստանի այլ տարածաշրջաններում։
Փոքր մոլորակների կենտրոնը հղում է աստղադիտարանին օգտագործելով միայն Nanking (Նանկին) անվանումը, այստեղ 1955-ից 1983 թվականները հայտնաբերվել են 149 աստերոիդներ, ինչպես նաև աստղադիտարանում իրականացվող ՄԼԱ Մերձերկրյա աստերոիդների հետազոտության ծրագրի շրջանակներում հայտնաբերվել են ևս 600 ստերոիդներ 2006-ից 2013 թվականները[2]։
ՄԼԱ Մերձերկրյա աստերոիդների հետազոտության ծրագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2006 թվականին Քսույի կայանում (աստղադիտարանի կոդ՝ D29) սկսվեցին կատարվել դիտարկումներ Չինական Մերձերկրյա աստերոիդների հետազոտության ծրագրի շրջանակներում, ծրագիրը կոչվում էր ՄԼԱ Մերձերկրյա աստերոիդների հետազոտության ծրագիր (PMO NEO ծրագիր)[3]։ Հետազոտությունների ընթացքում օգտագործվում էր 1:04=1:20=1:80 մ Շմիդտի աստղադիտակ, որի վրա տեղադրված էր 4K × 4K ԼԿՍ խցիկ[4]։ 2012 թվականի օգոստոսի դրությամբ ծրագրի շրջանակներում դիտարկվել են 149,971 աստերոիդներ, և հայտնաբերվել են 1,279 նոր աստերոիդներ, որոնցից 251 ստացել են համարակալում։ Այս աստերոիդների մեջ են հինգ Յուպիտերի տրոյացի աստերոիդներ, երկու Հիլդայի և մեկ Ֆոկեայի ընտանիքի աստերոիդներ։ Ծրագրի շրջանակներում նաև հետազոտվել են 824 Երկրին մոտեցող աստերոիդներ և հայտնաբերվել են չորս նորերը՝ Ապոլոնի աստերոիդ (285339) 1999 JR6, և երեք Ամուրի աստերոիդներ (410195) 2007 RT147, (388567) 2007 QX14 և 2009 MZ6[5][6]:
Հիմնական նվաճումները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 60P/Ցուչինշան, 62P/Ցուչինշան կարճ պարբերությամբ, ինչպես նաև C/1977 V1 (1977 X) երկար պարբերությամբ գիսաստղերը
- Մեծ քանակությամբ աստերոիդներ, օրինակ Յուպիտերի տրոյացի աստերոիդներ (2223) Սերպեդոն, (2260) Նեոպտոլեմուս, (2363) Ցեբրիոնես, (2456) Պալամեդես և այլն։
- Այստեղ 1980 թվականի հոկտեմբերի 14-ին հայտնաբերված (3763) Քիանքսուսեն աստերոիդը անվանվել է չինական տիեզերական ծրագրի հիմնադիր Քիանք Սուսենի պատվին։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ ROR Data — v1.19 — 2023. — doi:10.5281/ZENODO.7644942
- ↑ «Minor Planet Discoverers (by number)». Minor Planet Center. 2018 թ․ հուլիսի 11. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 17-ին.
- ↑ «Xuyi Observation Station, Purple Mountain Observatory». Purple Mountain Observatory. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 26-ին.
- ↑ Zhao, Haibin; և այլք:. «The new NEO survey project - Chinese Near Earth Object Survey (CNEOS)» (PDF). Lunar and Planetary Institute: Asteroids, Comets, Meteors (2008 conference). Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 26-ին.
- ↑ «Near Earth Asteroids (NEAs) – A Chronology of Milestones – Page 2 (see Oct 2, 2006)». IAU (International Astronomical Union). Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 26-ին.
- ↑ «JPL Small-Body Database Browser: (2009 MZ6)» (2009-08-15 last obs.). Jet Propulsion Laboratory. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Մանուշակագույն լեռան աստղադիտարանի կայք (չինարեն և անգլերեն)