Կիտրոնաթթու

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Կիտրոնաթթու
Изображение химической структуры
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգումկիտրոնաթթու
Քիմիական բանաձևC₆H₈O₇
Մոլային զանգված3,2E−25 կիլոգրամ[1] գ/մոլ
Խտություն1,665 գ/սմ³ գ/սմ³
Հալման ջերմաստիճան153 °C և 154 °C[2] °C
Կազմալուծման ջերմաստիճան175 °C
Քիմիական հատկություններ
pKa3,14[3]
Դասակարգում
CAS համար77-92-9
PubChem311
EINECS համար201-069-1
SMILESC(C(=O)O)C(CC(=O)O)(C(=O)O)O
ЕС201-069-1
RTECSGE7350000
ChEBI305
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Կիտրոնաթթու, օրգանական եռհիմն օքսիթթու։ Քիմիական բանաձևը՝ C6H8O7։

Լավ է լուծվում ջրում և սպիրտում, վատ՝ օրգանական լուծիչների մեծամասնության մեջ։

Հալման ջերմաստիճանը 153 °C է։ Առաջացնում է միատեղակալված, երկտեղեկալված և եռտեղակալված աղեր՝ ցիտրատներ։ Կիտրոնաթթվի նատրիումական աղերը հեշտությամբ են լուծվում ջրում, իսկ եռհիմն կալցիումական աղը՝ վատ (օգտագործում են լուծույթներից կիտրոնաթթու անջատելու համար)։

Կիտրոնաթթուն անհրաժեշտ օղակ է բջջային շնչառության կենսաքիմիական ռեակցիաների համակարգում։ Եռկարբոնաթթուների շղթայի այլ բաղադրիչների հետ կիտրոնաթթուն քիչ քանակությամբ պարունակվում Է բոլոր բջիջների միտոքոնդրիումներում։ Օրգանիզմում կիտրոնաթթուն պահպանում Է թթվահիմնային հավասարակշռությունը և իոնական բաղադրությունը։

Ի տարբերություն կենդանիների՝ շատ բույսեր և միկրոօրգանիզմներ ունակ են կուտակել մեծ քանակությամբ կիտրոնաթթու (կիտրոնի հյութում՝ 5-6%, մախորկայի տերևներում՝ 3-14%, Aspergillus niger սնկերի հեղուկում՝ մինչև 10%)։

Ստացումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արդյունաբերության մեջ կիտրոնաթթու ստանում են մախորկայից (նիկոտինն անջատելուց հետո), հաճախ՝ շաքարը կամ ռուփը Aspergillus niger և այլ սնկերով խմորելով։ Կիտրոնաթթուն օգտագործվում է սննդարդյունաբերության, բժշկության (արյան պահածոյացման համար), լուսանկարչության և ներկարարության մեջ։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • A. Lehninger, Biochimie vol I-II, Editura Tehnică, București 1987-1992
  • V. Ranga; I. Teodorescu Exarcu. Anatomia și fiziologia omului, Editura Medicală, București 1970

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 449