Իլյա Մինև
| Իլյա Մինև բուլղար․՝ Илия Минев | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | դեկտեմբերի 25, 1917[1] |
| Ծննդավայր | Սեպտեմվրի, Բուլղարիայի թագավորություն |
| Մահացել է | հունվարի 6, 2000 (82 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Պազարջիկ, Բուլղարիա |
| Քաղաքացիություն |  Բուլղարիա[2] |
| Մայրենի լեզու | բուլղարերեն |
| Մասնագիտություն | լրագրող |
| Պարգևներ և մրցանակներ |  |
Իլյա Ստոյանով Մինև (բուլղար․՝ Илия Минев, դեկտեմբերի 25, 1917[1], Սեպտեմվրի, Բուլղարիայի թագավորություն - հունվարի 6, 2000, Պազարջիկ, Բուլղարիա), բուլղարացի քաղաքական գործիչ և այլախոհ, ազգայնական, հակակոմունիստ։ Բուլղարիայի ազգային լեգեոնների միության ակտիվիստ։ ԲԿԿ-ի անողոք հակառակորդ, երկարատև քաղաքական բանտարկյալ ԲԺՀ- ում։ Նա բանտարկվել է ավելի երկար ժամանակով, քան հայտնի քաղբանտարկյալներից որևէ մեկը։ Իրավապաշտպան, Մարդու իրավունքների պաշտպանության անկախ կազմակերպության հիմնադիր։
Լեգիոներական երիտասարդություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է գինեգործ և գինու վաճառական Ստոյան Մինևի ընտանիքում։ Դեռևս դպրոցական տարիներից նա իրեն դրսևորել է որպես ակտիվ հակակոմունիստ, կռիվներ էր անում կոմունիստական հայացքներ ունեցող դեռահասների հետ։ Նա դաժան ծեծի է ենթարկվել PMC-ի ակտիվիստների կողմից։
Սովորել է Պլովդիվի ֆրանսիական քոլեջում, ուսումը շարունակել Թուլուզում։ Նա ստացել է քիմիկոսի մասնագիտություն արդյունաբերական գինեգործության բնագավառում։ Ֆրանսիայում ծանոթացել է Ֆրանսուա Միտտերանի հետ։
Վերադառնալով Բուլղարիա` դարձել է Բուլղարիայի ազգային լեգեոնների միության անդամ։ 1941-1944 թվականներին եղել է լեգեոնական ղեկավարության կազմում, վերահսկել միջազգային հարաբերությունները, ղեկավարել Պազարջիկի կազմակերպությունը։
Բանտարկություն ավելի երկար քան Մանդելան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1944 թվականի սեպտեմբերի 10-ին՝ Կոմկուսի իշխանության գալուց հետո երկրորդ օրը, Իլյա Մինևին կալանավորեցին։ Շուտով ազատ արձակվեց և ուղարկվեց ռազմաճակատ` մարտնչելու ընդդեմ Երրորդ Ռեյխի։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո որոշ ժամանակ ապրել է ուրիշի անվան տակ, մասնակցել ընդհատակյա լեգեոներական շարժմանը։ Նրան կրկին ձերբակալել են 1946 թվականին «ֆաշիստական դիրքորոշման և ակտիվ հակակոմունիստական հայացքների» համար։ Իլյա Մինևին բազմիցս խոշտանգել և ծեծել են։ Նրան մեղադրել են լեգեոնները վերստեղծելու և պետական հեղաշրջում պլանավորելու մեջ և դատապարտել ցմահ բանտարկության։ Այնուհետև պատիժը փոխարինվել է 25 տարվա ազատազրկմամբ։
Կարճ ընդմիջումներով Իլյա Մինևը գտնվել է ԲԺՀ-ի բանտերում մինչև 1978 թվականը, այնուհետև կալանավորվել է 1980-ականների սկզբին և կեսերին[3]։ Ընդհանուր առմամբ, մոտ հինգ տարի անցկացրել է մենախցում, հացադուլներում անցկացրել է ավելի քան մեկ տարի։ Ազատության մեջ եղած կարճ ժամանակահատվածներում զբաղվել է հակակոմունիստական ագիտացիայով, 1971 թվականին թռուցիկներ է բաժանել Թոդոր Ժիվկովի դեմ։
Իլիա Մինեևի բանտարկությունների ժամկետը գերազանցում է Նելսոն Մանդելայի ժամկետը[4]։ Փաստորեն, Մինեևը ձերբակալվել է քաղաքական նկատառումներով և ավելի երկար ժամկետով, քան որևէ մեկը։
Իրավապաշտպանական շարժման մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ազատ արձակվելուց հետո Մինևն ապրել է Սեպտեմվրիում՝ պետական անվտանգության և ոստիկանության խիստ հսկողության ներքո։ 1984-1985 թվականներին ղեկավարել է մարդու իրավունքների պաշտպանության ակտիվ գործունեությունը։ 1987 թվականին բաց նամակ է գրել ԱՄՆ նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանին, որում ներկայացված էին Բուլղարիայի քաղաքացիների իրավունքների ոտնահարման փաստերը։ 20-օրյա հացադուլից հետո ձերբակալվել է և ենթարկվել տնային կալանքի։
Ազատ արձակվելուց հետո Մինևն ապրել է Սեպտեմվրիում՝ պետական անվտանգության և ոստիկանության խիստ հսկողության ներքո։ 1984-1985 թվականներին նա զբաղվել է ակտիվ իրավապաշտպանական գործունեությամբ։ 1987 թվականին բաց նամակ է գրել ԱՄՆ նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանին, որտեղ ներկայացված էին Բուլղարիայի քաղաքացիների իրավունքների ոտնահարման փաստերը։ Կրկին ձերբակալվել և 20-օրյա հացադուլից հետո տեղափոխվել է տնային կալանքի։
1988 թվականի հունվարի 11-ին Իլյա Մինևի տանը ստեղծվել էր Մարդու իրավունքների պաշտպանության անկախ կազմակերպությունը (ՄԻՊԱԿ)։ Սեպտեմբերին Մինևը հացադուլ է հայտարարել ի պաշտպանություն այլախոհ գրող Պյոտր Մանոլովի։ Մինևի և նրա գործընկերների նախաձեռնությունը ակտիվացրել է բուլղարացի այլախոհների խմբերին։
|
Դա նման էր սրընթաց հեղեղի, որի արդյունքում մի քանի շաբաթվա ընթացքում կազմակերպությանը անդամագրվեցին հազարավոր մարդիկ, որոնցից շատերը ՝ թուրքեր էին։ Սկսվեցին միջազգային PEN ակումբի բողոքի ցույցերը, որը նույնպես նպաստեց կազմակերպության համաշխարհային ճանաչմանը։ - Ստեֆան Վիլկով, բուլղարացի այլախոհ, ՄԻՊԱԿ-ի համահիմնադիր[5]։
|
|
1989 թվականի սկզբին Իլյա Մինևը ձերբակալվեց վերջին անգամ։ ԲԺՀ-ի պաշտոնական մամուլը հրապարակեց հոդվածներ, որոնցում նրան մեղադրում էին ֆաշիզմի, գեստապոյի հետ համագործակցության և հատկապես հակասեմիտիզմի մեջ։ Մինչդեռ, 1989 թվականի հուլիսին, ՄԻՊԱԿ-ի Սոֆիայի խմբի անդամները (այդ թվում՝ Վոլեն Սիդերովը) Իլյա Մինևին հեռացրեց կազմակերպության նախագահությունից (Ռումեն Վոդենիչարովն ընտրվեց նրա փոխարեն)։ ՄԻՊԱԿ-ի հիմնադիր Մինևին նույնիսկ այդ որոշման մասին նույնիսկ տեղյակ չէին պահել։ Եղան ենթադրություններ, որ Մինևի վերջին ձերբակալությունը և հանրային մեղադրանքները հանդիսանում էին պետական անվտանգության ղեկավարության և «պրոգորբաչովյան» կուսակցության գործակալների նախաձեռնությունը և կազմում էին գլխավոր քարտուղար Ժիվկովին իշխանությունից հեռացնելու ծրագրի անբաժանելի մասը։ Այս արշավը նպաստեց Մինևի ժողովրդականության և նրա հանդեպ համակրանքի ընդլայնմանը, որն էլ վրդովեցրեց իշխանությունների կամակատարներին։ Ամեն դեպքում, Իլյա Մինևն ինքը չգիտեր իրեն հատկացված դերի մասին։
«Ժողովրդավարությունը ձեր նման մարդկանց համար չէ»[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1989 թվականի նոյեմբերի 10-ին Ժիվկովի հրաժարականից հետո Իլյա Մինևը ազատ է արձակվում և փորձում է միանալ ընդդիմության շարժմանը։ Սակայն, ընդդիմության առաջնորդները նրան թույլ չէին տալիս նույնիսկ ելույթ ունենալ հանրահավաքներում[6]։
|
|
1989 թվականի նոյեմբերի 18-ին ընդդիմության բոլոր կազմակերպությունները համատեղ հավաք կազմակերպեցին, որին մասնակցեց շուրջ 50000 մարդ։ Բանախոսների թվում էին Պյոտր Բերոնը, Ռումեն Վոդենիչարովը, Կոնստանտին Տրենչևը և ապագա նախագահ Ժելյու Ժելևը։ Այս հանրահավաքի ընթացքում փորձեց ելույթ ունենալ այլախոհ Իլյա Մինևը, ով կոմունիստական ռեժիմի օրոք 33 տարի բանտ էր նստել, բայց նրան թույլ չտվեցին մոտենալ ամբիոնին։ Եվ դա ճիշտ էր, կողմնակի մարդիկ չէին կարող մասնակցել ГБ–ական «բողոքի ակցիաներին»։ Այն բանից հետո, երբ նրա ստեղծած Մարդու իրավունքների պաշտպանության անկախ կազմակերպությունը արդեն հանրաճանաչ էր դարձել և այն ներկայումս ղեկավարում էր «DC մարդը» Ռումեն Վոդենիչարովը, Մինևը այլևս անելիք չուներ նա միայն խանգարում էր և ոտքի տակ ընկնում և եթե որպես այլախոհ նա հանդուրժողականություն չդրսևորեր, նրան կրկին կբանտարկեին[7]։ |
|
Մինեի շրջապատի Հանրահավաքներում Մինևի շրջապատում հավաքվում էին միայն նրա կայուն կողմնակիցների փոքր խմբեր[8]։
Հետժիվկովյան Բուլղարիայում Մինևը իրական քաղաքականության մեջ ընդունվեց։ Նա հրապարակում էր Ազատ խոսք տեղեկագիրը։ Նա իր էությամբ մնաց համոզված ազգային հայրենասեր և անթաքույց հակակոմունիստ։ Միաժամանակ, նա բացասական արձագանքեց Դեմոկրատական ուժերի միությանը՝ նշելով, որ
|
|
Ժողովրդավարությունը ձեր նման մարդկանց համար չէ։ Դա մեր համար է։ - Իլյա Մինեև - Ժելյու Ժելևու և Պիտեր Բերոն[9]
|
|
Հետմահու մեծարանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1990-ականներին Իլյա Մինևն ապրում էր ծայրահեղ աղքատության մեջ[10] և մահացավ Պազարջիկի ծերանոցում։
Սեպտեմվրիում գտնվող Իլյա Մինևի գերեզմանին հուշարձան է տեղադրվել։ 2000 թվականին Իլյա Մինևը հետմահու պարգևատրվել է «Ստարա Պլանինա» I աստիճանի շքանշանով[11]։ 2002 թվականին Սոֆիայում տեղադրվել է Իլյա Մինեևի հուշարձանը։ Նրան հետմահու շնորհվել է հայրենի քաղաքի պատվավոր քաղաքացու կոչում։ Սեպտեմվրիի այն հրապարակը, որտեղ տեղադրված է նրա կիսանդրին, կոչվում է Իլյա Մինևի անունով[12]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 https://monuments.bg/monument/ilya_soyanov_minev
- ↑ Bibliothèque nationale de France Record #155878279 // BnF catalogue général (ֆր.) — Paris: BnF.
- ↑ Илия Минев пред «Фигаро»: Искаме да разхлабим въжето на страха около врата на българина
- ↑ «Непримиримият — Илия Минев». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
- ↑ Българската 1989-а: Отказ от комунизъм
- ↑ КОНЕЦ ЕВРОПЕЙСКОГО ЛАГЕРЯ / НРБ: трудный разжим
- ↑ Контрреволюция в Болгарии — как это было Արխիվացված 2014-12-22 Wayback Machine
- ↑ «Антикомунизъм в България 1944-1989 г.». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
- ↑ Илия Минев — антиподът на българите в името на България
- ↑ Репресии и клевети. Виждате «стабилното материално положение», което донесе на Илия Минев неговата световна слава
- ↑ Джон Атанасов, Георги Марков и Илия Минев наградени посмъртно
- ↑ ИЛИЯ МИНЕВ. Символ на борбата за «Свобода, демокрация и законност»
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
