Էդվարդ Կոպ

Էդվարդ Կոպ; անգլ.՝ Edward Drinker Соре
Ծնվել է	հուլիսի 28, 1840
Ծննդավայր	Ֆիլադելֆիա, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ
Մահացել է	ապրիլի 12, 1897 (56 տարեկան)
Մահվան վայր	Ֆիլադելֆիա, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Կրոն	Քվակերներ
Մասնագիտություն	երկրաբան, հնէաբան, կենդանաբան, համալսարանի դասախոս, Ձկնաբան, անատոմ, բուսաբան, ճանապարհորդ հետազոտող, հերպեսաբան և բնագետ
Աշխատավայր	Փենսիլվանիայի համալսարան
Ամուսին	Annie Pim Cope?
Ծնողներ	հայր՝ Alfred Cope?
Պարգևներ և ; մրցանակներ	Bigsby Medal? և Հայդենի հիշատակի մրցանակ երկրաբանության բնագավառում
Անդամություն	Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա և Megatherium Club?
Երեխաներ	Julia Cope Collins?
	Ստորագրություն;
	Edward Drinker Cope Վիքիպահեստում

Էդվարդ Դրինկեր Կոպ (անգլ.՝ Edward Drinker Соре, հուլիսի 28, 1840(1840-07-28)^[1]^[2]^[3], Ֆիլադելֆիա, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ - ապրիլի 12, 1897(1897-04-12)^[4]^[1]^[2], Ֆիլադելֆիա, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ), հյուսիսամերիկացի նատուրալիստ, հնէաբան և համեմատական անատոմիայի մասնագետ, ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի, բազմաթիվ այլ ամերիկյան և եվրոպական ակադեմիաների անդամ։ Նա Լոնդոնի երկրաբանական ընկերությունից ստացել է Բիգսբիի ոսկե մեդալ (1879), քանի որ ներդրում է ունեցել ողնաշարայինների հնէաբանության ուսումնասիրության մեջ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Ֆիլադելֆիայում (Փենսիլվանիա նահանգ)^[6], քվակերների ընտանիքում։ Պատանի տարիներին բացարձակ կրեացիոնիստ էր, ով բառացիորեն էր ընկալում արարչագործության մասին Ծննդոց գրքի հատվածը։ Նա ողջ կյանքում հավատարիմ է եղել էվոլյուցիայի խելացի նախագծին, որը նա հասկանում էր որպես կյանքի ինքնակառավարման ունակություն^[7]։

1864-1867 թվականներին Ֆիլադելֆիայում Հավերֆորդի քոլեջի պրոֆեսոր է եղել^[6], ավելի ուշ Փենսիլվանիայի համալսարանում եղել է երկրաբանության և հնէաբանության պրոֆեսոր։ Հետազոտություններ է կատարել Կանզասում, Վայոմինգում, Նյու Մեքսիկոյում, ինչպես նաև մի շարք այլ նահանգներում։ Այս աշխատանքների արդյունքում ստեղծվել է 1000-ից ավելի անհետացած ողնաշարավորների հավաքածու, որոնցից Կոպը գիտությանը ծանոթացրել է առնվազն 600 տեսակների հետ։ Նա հայտնաբերել է դինոզավրերի 56 տեսակ, այդ թվում՝ Camarasaurus supremus (1877), Amphicoelias altus (1878) և Coelophysis bauri (1887): Այս կենդանիներից շատերը նկարագրված են Ֆիլադելֆիայի գիտական ընկերությունների զեկույցներում, ԱՄՆ-ի երկրաբանական ծառայության զեկույցներում և այլ հրատարակություններում։

Էդվարդ Կոպը դարձել է դինոզավրերի ուսումնասիրության առաջատարներից մեկը, իսկ նրա պեղումները Նյու Ջերսիի հարավում և ԱՄՆ-ի արևմտյան նահանգներում ներկայումս համարվում են դինոզավրերի հնէաբանության անկյունաքար^[8]։

1869 թվականից սկսած Կոպը մի շարք հոդվածներ է հրատարակել էվոլյուցիայի հարցերի վերաբերյալ։ 1887 թվականին այդ հոդվածները միավորվել են մեկ ընդհանուր վերնագրի ներքո. «The Origin of the Fittest: Essays in Evolution»: Հետևում էր ձեռք բերված հատկանիշների ժառանգության հայեցակարգին և այդպիսով դարձել է ամերիկյան հնէաբանությունում նեոալամարկիզմի հիմնադիրներից մեկը^[9]^[10]։

Էդվարդ Կոպը հայտնաբերել է մի քանի էվոլյուցիոն օրենքներ, որոնք հայտնի են որպես «Կոպի օրենքներ»^[6]^[11]։

1878 թվականին մտցրեց Theromorpha ջոկատը (համապատասխանում է սինապսիդների ժամանակակից դասին)՝ այն բաժանելով Pelycosauria և Anomodontia ենթահրամանների (վերջինները համապատասխանում են թերապսիդների ժամանակակից տաքսոնին, ըստ Կոպի, ներառել են Dicynodontia և Theriodontia խմբերը), միաժամանակ նշելով Theromorpha-ի և կաթնասունների համակարգված մոտությունը^[12]^[13]։ Կոպը նկարագրել է Clepsydrops collettii-ի տեսակները (1875) Իլինոյսում գտնվածների և Dimetrodon limbatus-ի տեսակները (1878) Տեխասում գտնվածների հիման վրա^[14]։

Կոպը նաև հրապարակել է աշխարհի տարբեր շրջանների ձկների, ցամաքային, սողունների և կաթնասունների ուսումնասիրություններ և դիտարկումներ է կատարել այդ կենդանիների անատոմիայի վերաբերյալ, որոնք նրա հնէաբանական հետազոտությունների կապակցությամբ նրան բերել են դրանց համակարգման նոր հայացքների։

Էդվարդ Կոպը եղել է «The American Naturalist» ամսագրի ավագ խմբագիրներից մեկը։

Էդվարդ Կոպի մրցակցությունը մեկ այլ հայտնի հնէաբանի՝ Չարլզ Մարշի հետ ամերիկյան հնէաբանական հանրության մեջ հայտնի է որպես «ոսկորների պատերազմ»։ Երկու գիտնականները մրցում էին, թե ով է գտնելու դինոզավրերի և այլ ողնաշարայինների ամենազարմանալի մնացորդները^[14]։

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1994 թվականին Լուի Պսիխոյոսը և Ջոն Քնյոբբերը «Hunting Dinosaurs» գիտահանրամատչելի գրքում պատմել են ամերիկացի հայտնի հնէաբան Ռոբերտ Բեքերի առաջարկի մասին, որով մի տարի առաջ առաջարկվել էր ընդունել Էդվարդ Կոպին որպես Homo sapiens տաքսոնի լեկտոտիպ և բերվել է Կոպի գանգի համապատասխան նկարագրություն։ Այս առաջարկությունը (որը, ի դեպ, Բեքերի հրապարակած գիտական աշխատանքներում չի հանդիպում) չի ընդունվել, քանի որ չի համապատասխանում կենդանական անվանակարգի բոլոր կանոններին^[15]։ Homo sapiens-ի տիպային նմուշի դերում առաջարկվել են նաև Բոբ Հոփը, Առնոլդ Շվարցենեգերը և Ռաքել Ուելչը, սակայն առաջնահերթություն ունի 1959 թվականին բրիտանացի բուսաբան Ուիլյամ Սթերնը ներկայացրած առաջարկը. համարել Homo sapiens-ի տեսակների լեկտոտիպը Կառլ Լիննեյին, կենսաբանական դասակարգման ժամանակակից համակարգի ստեղծողին^[15]^[16]^[17]^[18]։

2009 թվականի նոյեմբերի 6-ին Ֆիլադելֆիայում հանդիսավոր կերպով բացվեց Էդվարդ Կոպի հուշարձանը^[8]։

1999 թվականին Texatrygon copei Cappetta & Case անհետացած ցեղատեսակը անվանակոչվել է Էդվարդ Կոպի անունով։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կոպի օրենք

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Encyclopædia Britannica
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^3,0 ^3,1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p. — ISBN 978-953-6036-31-8
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ https://siarchives.si.edu/featured-topics/megatherium/introduction
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 «Закон Копа». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 22-ին.
↑ «По ту сторону тезиса о конфликте. Эдвард Дринкер Коуп и неоламаркианский «компромисс» в XIX в. | Государство Религия Церковь». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 16-ին.
↑ ^8,0 ^8,1 Levins, Hoag. «Memoralizing Edward Drinker Cope: Local Pioneer Dinosaur Hunter Honored». // Website HistoricCamdenCounty.com. 2002 թ․ նոյեմբերի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2002 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին.
↑ Polly, David. «Edward Drinker Cope (1840—1897)». // Website of the University of California Museum of Paleontology^[en]. 1997 թ․ հունիսի 6. Արխիվացված օրիգինալից 1997 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին.
↑ Alroy, John. «Edward Drinker Cope (1840—1897)». // Website of the National Center for Ecological Analysis and Synthesis^[en] (University of California, Santa Barbara). 1999 թ․ հոկտեմբերի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին.
↑ Гринин, Марков, Коротаев, 2008, էջ 68—72, 117—118, 120—122
↑ Ивахненко, 2008, էջ 101
↑ Zittel K. A. History of Geology and Palæontology to the End of the Nineteenth Century. — L.: Walter Scott, 1901. — xiii + 561 p. — P. 517.
↑ ^14,0 ^14,1 Baur G., Case E. C.^[en] The History of the Pelycosauria, with a Description of the Genus Dimetrodon, Cope // Transactions of the American Philosophical Society. New Series, 1889, 20 (1). — P. 5—62. — doi:10.2307/1005488.
↑ ^15,0 ^15,1 Д. А. Гапон. «Типичный» человек с позиции зоологической номенклатуры // Человек. — 2012. — №4. — С. 106—108.
↑ Mayer, Greg (March 20, 2009). «Who is the type specimen of Homo sapiens?». // Website «Why Evolution Is True». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին.
↑ Notton, David; Stringer, Chris (2011). «Who is the type of Homo sapiens?». // Website of the International Commission on Zoological Nomenclature. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին.
↑ Moore, Randy. Dinosaurs by the Decades: A Chronology of the Dinosaur in Science and Popular Culture. — Santa Barbara: ABC-CLIO, 2014. — xxviii + 473 p. — ISBN 978-0-313-39364-8 — P. 235.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Гринин Л. Е., Марков А. В., Коротаев А. В. Макроэволюция в живой природе и обществе. — М.: ЛКИ, 2008. — 247 с. — ISBN 978-5-382-00936-0
Ивахненко М. Ф. Подкласс Theromorpha // Ископаемые рептилии и птицы. Ч. 1 / Отв. ред. М. Ф. Ивахненко, Е. Н. Курочкин. — М.: ГЕОС, 2008. — 348 с. — (Ископаемые позвоночные России и сопредельных стран). — ISBN 978-5-89118-415-6 — С. 101—183.
Хеллман, Хал. Великие противостояния в науке. Десять самых захватывающих диспутов — Глава 7. Коуп против Марша: Спор из-за окаменелостей = Great Feuds in Science: Ten of the Liveliest Disputes Ever. — М.: «Диалектика», 2007. — 320 с. — ISBN 0-471-35066-4

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Коп // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
«Коп, Эдвард». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[_546df126a7112d31-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Encyclopædia Britannica

[_5f7664ccf79d84ed-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_4b8f353f907f96cf-3] 3,0 ^3,1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p. — ISBN 978-953-6036-31-8

[_83f5b71d0fa4c187-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_3643fae225bee703-5] ttps://siarchives.si.edu/featured-topics/megatherium/introduction

[el1-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 «Закон Копа». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 22-ին.

[7] «По ту сторону тезиса о конфликте. Эдвард Дринкер Коуп и неоламаркианский «компромисс» в XIX в. | Государство Религия Церковь». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 16-ին.

[Levins-8] 8,0 ^8,1 Levins, Hoag. «Memoralizing Edward Drinker Cope: Local Pioneer Dinosaur Hunter Honored». // Website HistoricCamdenCounty.com. 2002 թ․ նոյեմբերի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2002 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին.

[9] Polly, David. «Edward Drinker Cope (1840—1897)». // Website of the University of California Museum of Paleontology^[en]. 1997 թ․ հունիսի 6. Արխիվացված օրիգինալից 1997 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին.

[10] Alroy, John. «Edward Drinker Cope (1840—1897)». // Website of the National Center for Ecological Analysis and Synthesis^[en] (University of California, Santa Barbara). 1999 թ․ հոկտեմբերի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին.

[Гринин,_Марков,_Коротаев—2008——68—72,_117—118,_120—122-11] Гринин, Марков, Коротаев, 2008, էջ 68—72, 117—118, 120—122

[Ивахненко—2008——101-12] Ивахненко, 2008, էջ 101

[13] Zittel K. A. History of Geology and Palæontology to the End of the Nineteenth Century. — L.: Walter Scott, 1901. — xiii + 561 p. — P. 517.

[Baur-14] 14,0 ^14,1 Baur G., Case E. C.^[en] The History of the Pelycosauria, with a Description of the Genus Dimetrodon, Cope // Transactions of the American Philosophical Society. New Series, 1889, 20 (1). — P. 5—62. — doi:10.2307/1005488.

[г12-15] 15,0 ^15,1 Д. А. Гапон. «Типичный» человек с позиции зоологической номенклатуры // Человек. — 2012. — №4. — С. 106—108.

[16] Mayer, Greg (March 20, 2009). «Who is the type specimen of Homo sapiens?». // Website «Why Evolution Is True». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին.

[17] Notton, David; Stringer, Chris (2011). «Who is the type of Homo sapiens?». // Website of the International Commission on Zoological Nomenclature. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին.

[18] Moore, Randy. Dinosaurs by the Decades: A Chronology of the Dinosaur in Science and Popular Culture. — Santa Barbara: ABC-CLIO, 2014. — xxviii + 473 p. — ISBN 978-0-313-39364-8 — P. 235.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]