Ավոգադրոյի հաստատուն

Ավոգադրոյի հաստատուն, Ավոգադրոյի թիվ, ֆիզիկական մեծություն, թվապես հավասար է նյութի մեկ մոլում գտնվող կառուցվածքային միավորների (մոլեկուլների, ատոմների, իոնների և այլն) քանակին։ Սահմանվում է որպես ատոմների թիվը 12 գրամ մաքուր ածխածնի իզոտոպում։ Ընդունված նշանակումը՝ N_A, երբեմն նաև՝ L։ Ավոգադրոյի հաստատունի արժեքը՝

N_{A}=6.022\,141\,29(27)\times 10^{23}

մոլ⁻¹:

Կապը այլ հաստատունների հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավոգադրոյի հաստատունը սանդղավորման չափանիշ է բնության մակրոսկոպական և միկրոսկոպական դիտարկումների միջև։ Ուստի այն առնչություններ է հաստատում է այլ ֆիզիկական հաստատունների և հատկությունների միջև։ Օրինակ, դրանով է նկարագրվում կապը R գազային հաստատունի և k_B Բոլցմանի հաստատունի միջև՝

R=k_{\rm {B}}N_{\rm {A}}=8.314\,472(15)\

Ջ·մոլ^-1·Կ^-1

Կապը F Ֆարադեյի հաստատունի և e տարրական էլեկտրական լիցքի միջև՝

F=N_{\rm {A}}e=96\,485.3383(83)

Կլ·մոլ^-1,

Ավոգադրոյի հաստատունը մտնում է նաև u զանգվածի ատոմական միավորի սահմանման մեջ՝

1\ {\rm {u}}={\frac {M_{\rm {u}}}{N_{\rm {A}}}}=1.660\,538\,782(83){\times }10^{-24}

գ,

որտեղ M_u-ը մոլային զանգվածի հաստատունն է։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավոգադրոյի հաստատունը այդպես է կոչվել 19-րդ դարի իտալացի ֆիզիկոս Ամեդեո Ավոգադրոյի պատվին, ով 1811 թվականին առաջին անգամ ենթադրեց, որ գազի ծավալը (տրված ճնշման և ջերմաստիճանի պայմաններում) ուղիղ համեմատական է ատոմների կամ մոլեկուլների քանակին՝ անկախ գազի բնույթից^[1]։ 1909 թվականին ֆրանսիացի ֆիզիկոս Ժան Պերրենը առաջարկեց հաստատունը կոչել Ավոգադրոյի անունով^[2]։ Ինքը՝ Պերրենը, գլխավորապես Ավոդագրոյի հաստատունի որոշման եղանակների վերաբերյալ իր աշխատանքների համար 1926 թվականին ստացավ Ֆիզիկայի նոբելյան մրցանակ^[3]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Amadeo Avogadro (1811). «Essai d'une maniere de determiner les masses relatives des molecules elementaires des corps, et les proportions selon lesquelles elles entrent dans ces combinaisons». Journal de Physique. 73: 58–76. Անգլերեն թարգմանությունը
↑ Jean Baptiste Perrin (1909). «Mouvement brownien et réalité moléculaire». Annales de Chimie et de Physique. 8^e Série. 18: 1–114.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ postscript (link) Անգլերեն թարգմանությունը
↑ Oseen, C.W. (December 10, 1926). 1926թ. Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի բանախոսություն

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 623)։

[1] Amadeo Avogadro (1811). «Essai d'une maniere de determiner les masses relatives des molecules elementaires des corps, et les proportions selon lesquelles elles entrent dans ces combinaisons». Journal de Physique. 73: 58–76. Անգլերեն թարգմանությունը

[Perrin-2] Jean Baptiste Perrin (1909). «Mouvement brownien et réalité moléculaire». Annales de Chimie et de Physique. 8^e Série. 18: 1–114.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ postscript (link) Անգլերեն թարգմանությունը

[3] Oseen, C.W. (December 10, 1926). 1926թ. Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի բանախոսություն

[1]

[2]

[3]