Քաղաքացիական պատերազմը ԱՄՆ-ում
| Ամերիկայի քաղաքացիական պատերազմ | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Գետիսբուրգի ճակատամարտը | |||||||||||
| |||||||||||
| Հակառակորդներ | |||||||||||
| Հյուսիս | Հարավ | ||||||||||
| Հրամանատարներ | |||||||||||
| Աբրահամ Լինքոլն | Ջեֆերսոն Դեվիս | ||||||||||
| Կողմերի ուժեր | |||||||||||
| 2,100,000 | 1,064,000 | ||||||||||
| Ռազմական կորուստներ | |||||||||||
| 140,414 զոհված 275,200 վիրավոր |
72,524 զոհ 137,000+ վիրավոր | ||||||||||
| Ընդհանուր կորուստներ | |||||||||||
| 620 հազար զոհ, ավելի քան 412 հազար վիրավոր | |||||||||||
Ամերիկայի քաղաքացիական պատերազմ (Հյուսիսի և Հարավի պատերազմ, անգլ.՝ American Civil War), քաղաքացիական պատերազմ ԱՄՆ-ում 1861-ից 1865 թվականներին Հյուսիսի (Միություն) և հարավի (Համադաշնություն) միջև։ Պատերազմի սկիզբը արդյունք էր երկարատև հակամարտության ստրկության հարցի շուրջ։ Պատերազմն սկսվեց 1861 թվականի ապրիլին, երբ անջատողականները հարձակվեցին Ֆորտ Սամտերի վրա Հարավային Կարոլինայում Աբրահամ Լինքոլնի կողմից որպես ԱՄՆ-ի նախագահ երդմնակալությունից շատ չանցած։ Միության կողմնակիցները Հյուսիսում, որը նաև ընդգրկում էր աշխարհագրորեն արևմտյան և հարավային նահանգներ, հայտարարեցին իրենց աջակցությունը Սահմանադրությանը։ Նրանց դիմակայում էին Համադաշնային նահանգների անջատողականները, որոնք դեմ էին ստրկության վերացմանը։
ԱՄՆ 34 նահանգից յոթ հարավային ստրկատիրական նահանգները 1861 թվականի փետրվարին հայտարարեցին երկրից անջատման մասին և Ամերիկայի Համադաշնային Նահանգներ ապստամբություն իրականացրեցին ԱՄՆ-ի սահմանադրական կառավարության դեմ։ Համադաշնությունը հսկողության տակ առավ նվազագույնը տասնմեկ նահանգի նկատմամբ և նրանց միացան նաև Կենտուկի և Միսսուրի նահանգների կառավարությունները, սակայն առանց իրենց տարածքի կամ բնակչության։ Այս նահանգներին լիիրավ իրավունք տրվել ներկայացվելու Համադաշնության Կոնգրեսում Քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ։ Մնացած երկու ստրկատիրական նահանգներ Դելիվերը և Մերիլենդը հրավիրվեցին միանալ Համադաշնությանը, սակայն հետագա զարգացումներ չունեցան։
Համադաշնային նահանգները երբեք դիվանագիտորեն չեն ճանաչվեց ԱՄՆ-ի կառավարության կամ որևէ այլ երկրի կողմից։ ԱՄՆ կառավարությանը հավատարիմ մնացած նահանգները կոչվեցին Միություն։ Միությունը և Համադաշնությունը արագորեն կամավորագրեցին զինվորներ և կռիվները հիմնականում տեղի ունեցան Հարավում։ Սպանվեցին 620.000-ից 750.000 զինվորական, ինչն ավելի շատ էր քան ԱՄՆ-ի բոլոր պատերազմները միասին վերցրած[1]։
Պատերազմն ավարտվեց 1865 թվականի ապրիլի 9-ին, երբ գեներալ Ռոբերտ Էդվարդ Լին հանձնվեց գեներալ Ուլիսես Ս. Գրանթին Ապպոմատոքսի ճակատամարտում։ Այնուամենայնիվ Համադաշնության գեներալները շարունակեցին պայքարել, վերջինը անձնատուր եղավ հունիսի 23-ին։ Հարավի ենթակառուցվածքի մեծ մասն ավերված էր, հատկապես տրանսպորտային համակարգը։ Համադաշնությունը կազմալուծվեց, ստրկությունն արգելվեց և չորս միլիոն սևամորթ ստրուկներ ազատ արձակվեցին։ Պատերազմին հաջորդեց Վերակառուցման ժամանակաշրջանը, ազգային միասնությունը դանդաղորեն վերականգնվեց, ազգային կառավարությունը մեծացրեց իշխանությունը և քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքներ տրվեցին ազատված սևամորթներին սահմանադրության և դաշնային օրենքների փոփոխությամբ[2]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Civil War Facts». American Battlefield Trust. American Battlefield Trust. 2011 թ․ օգոստոսի 16. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
- ↑ Hutchison, Coleman (2015). A History of American Civil War Literature. Cambridge University Press. ISBN 9781316432419.
|
Սա պատմության մասին անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։ |