«Այսելմիեր լիճ»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary Պիտակ՝ Ձեռքով հետշրջում |
No edit summary |
||
Տող 2. | Տող 2. | ||
[[Պատկեր:Map of IJsselmeer.png|thumb|Կապույտով առանձնացված է Այսելմիեր լիճը|ձախից]] |
[[Պատկեր:Map of IJsselmeer.png|thumb|Կապույտով առանձնացված է Այսելմիեր լիճը|ձախից]] |
||
[[Պատկեր:IJsselmeerTraditionalBoat.JPG|thumb|left|Նավ Այսելմիեր լճում]] |
[[Պատկեր:IJsselmeerTraditionalBoat.JPG|thumb|left|Նավ Այսելմիեր լճում]] |
||
'''Այսելմիեր<ref>https://www.britannica.com/place/IJsselmeer</ref>''' ({{lang-nl|IJsselmeer}} {{IPA|[ˌɛi̯səlˈmeːr]}}), քաղցրահամ արհեստական [[լիճ]] կենտրոնական [[Նիդերլանդներ|Նիդեռլանդներ]] |
'''Այսելմիեր<ref>https://www.britannica.com/place/IJsselmeer</ref>''' ({{lang-nl|IJsselmeer}} {{IPA|[ˌɛi̯səlˈmeːr]}}), քաղցրահամ արհեստական [[լիճ]] կենտրոնական [[Նիդերլանդներ|Նիդեռլանդներ]]ում՝ նախկին [[Զաուդերզեյ]] [[Ծոց|ծովածոց]]ի տեղում<ref>https://books.google.com.ua/books?id=6IkjBQAAQBAJ&pg=PA259&dq=%D0%97%D1%91%D0%B9%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B7%D0%B5&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwiL2PCfutLYAhUKZVAKHawMCqYQ6AEIJzAA#v=onepage&q=%D0%97%D1%91%D0%B9%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B7%D0%B5&f=false</ref>։ Սահմանակցում է հյուսիս-արևելքում [[Ֆրիզլանդ]], հարավում և արևելքում՝ [[Ֆլևոլանդ]], արևմուտքում՝ [[Հյուսիսային Հոլանդիա]] [[մարզ]]<nowiki/>երին ([[պրովինցիա]])<ref>https://www.britannica.com/place/Zuiderzee</ref>։ Հյուսիսում [[Հյուսիսային ծով]]ից բաժանված է 32 կիլոմետր երկարությամբ ձգվող, մոտ 60 մետր հաստությամբ պատնեշով։ Լճի ընդհանուր մակերեսը մոտ 1100 կմ² է, միջին խորությունը՝ 5-6 մետր։ Անվանումը ստացել է Այսել գետից, որը նրա մեջ է թափվում Կետելմեր ոչ մեծ լիճը կտրելով։ Այսելմիերը [[Արևմտյան Եվրոպա]]յի ամենամեծ քաղցրահամ ջրամբարն է։ |
||
== Ստեղծման պատմություն == |
== Ստեղծման պատմություն == |
||
Այսելմիերը ստեղծվել է 1932 թվականին Նիդեռլանդների [[մելիորացիա]] |
Այսելմիերը ստեղծվել է 1932 թվականին Նիդեռլանդների [[մելիորացիա]]յի համապարփակ պլանի ([[Զաուդերզեյի նախագիծ]])<ref>http://www.historischecartografie.nl/nieuws/2007/05/afsluitdijk-bestaat-75-jaar/</ref> արդյունքում՝ նախագծված [[Կորնելիս Լելի]]ի գլխավորած ինժիներների խմբի կողմից<ref>https://www.dwc.knaw.nl/biografie/pmknaw/?pagetype=authorDetail&aId=PE00001536</ref>։ Համաձայն այդ պլանի Զաուդերզեյ ծովածոցը արհեստական ամբարտակով առանձնացվել է Հյուսիսային ծովից։ Ամբարտակը ստացել է [[Աֆսլյոիտդեիկ]] անունը։ [[Գինեսի ռեկորդների գիրք|Գինեսի]] ռեկորդների գրքում այն գրանցված է որպես աշխարհում գոյություն ունեցող ամենաերկար ծովային պատնեշը (մինչ [[Հարավային Կորեա]]յում Սեմանգում պատնեշի կառուցումը՝ ավելի քան 33 կմ երկարությամբ)։ Ծովածոցի մի մասը ցամաքեցվել է և դարձել Ֆլևոլանդ մարզը (պրովինցիա), իսկ մյուս մասը դարձել է Այսելմիեր լիճը։ 1975 թվականին Այսելմիեր լիճը բաժանվել է երկու մասի։ Արևմտյան փոքր հատվածը առանձնացվել է [[Խաուտրիբեի]]<nowiki/>կ ամբարտակով և դարձել առանձին [[Մարկերմեր]] լիճը։ |
||
Այժմ մասամբ ցամաքեցված Զաուդերզեյ ծովածոցը նույնպես հնագույնը չէ․ այն առաջացել է [[Ալմերե]] լճի տեղում, իսկ այն իր հերթին՝ [[Ֆլեվոնական ծով]] |
Այժմ մասամբ ցամաքեցված Զաուդերզեյ ծովածոցը նույնպես հնագույնը չէ․ այն առաջացել է [[Ալմերե]] լճի տեղում, իսկ այն իր հերթին՝ [[Ֆլեվոնական ծով]]ի տեղում, որը գոյություն է ունեցել առնվազն [[Հռոմեական կայսրություն|Հռոմեական կայսրության]] [[Վաղ միջնադար]]ի ժամանակաշրջաններում։ |
||
== Ժամանակակից վիճակ == |
== Ժամանակակից վիճակ == |
||
Լիճը ծառայում է որպես քաղցրահամ ջրի կարևոր պահուստ և օգտագործվում է գյուղատնտեսական, արդյունաբերական և կենցաղային նպատակներով։ Այն լայնորեն օգտագործվում է [[Ռեկրեացիա|ռեկրացիոն]] նպատակներով, լճում նավարկում են զբոսաշրջային |
Լիճը ծառայում է որպես քաղցրահամ ջրի կարևոր պահուստ և օգտագործվում է գյուղատնտեսական, արդյունաբերական և կենցաղային նպատակներով։ Այն լայնորեն օգտագործվում է [[Ռեկրեացիա|ռեկրացիոն]] նպատակներով, լճում նավարկում են զբոսաշրջային նավեր, ափերին զարգացած է զբոսաշրջությունը։ |
||
== Ծանոթագրություններ == |
== Ծանոթագրություններ == |
11:50, 8 Հոկտեմբերի 2021-ի տարբերակ
Այսելմիեր լիճ | |
---|---|
Տեսակ | արհեստական լիճ և Natura 2000 protected area? |
Երկիր | Նիդերլանդներ |
Երկարություն | 53 կմ |
Լայնություն | 32 կմ |
ԲԾՄ | −0,3 մետր |
Խորություն | 9,5 մետր |
Մակերես | 1100 կմ² |
Մասն է | IJsselmeergebied? |
Ավազանի երկիր | Նիդերլանդներ |
Լիճ հոսող գետ | IJssel? և Vecht? |
Ձևավորում | 1932 |
Անվանված է | IJssel? |
Այսելմիեր[1] (հոլ.՝ IJsselmeer [ˌɛi̯səlˈmeːr]), քաղցրահամ արհեստական լիճ կենտրոնական Նիդեռլանդներում՝ նախկին Զաուդերզեյ ծովածոցի տեղում[2]։ Սահմանակցում է հյուսիս-արևելքում Ֆրիզլանդ, հարավում և արևելքում՝ Ֆլևոլանդ, արևմուտքում՝ Հյուսիսային Հոլանդիա մարզերին (պրովինցիա)[3]։ Հյուսիսում Հյուսիսային ծովից բաժանված է 32 կիլոմետր երկարությամբ ձգվող, մոտ 60 մետր հաստությամբ պատնեշով։ Լճի ընդհանուր մակերեսը մոտ 1100 կմ² է, միջին խորությունը՝ 5-6 մետր։ Անվանումը ստացել է Այսել գետից, որը նրա մեջ է թափվում Կետելմեր ոչ մեծ լիճը կտրելով։ Այսելմիերը Արևմտյան Եվրոպայի ամենամեծ քաղցրահամ ջրամբարն է։
Ստեղծման պատմություն
Այսելմիերը ստեղծվել է 1932 թվականին Նիդեռլանդների մելիորացիայի համապարփակ պլանի (Զաուդերզեյի նախագիծ)[4] արդյունքում՝ նախագծված Կորնելիս Լելիի գլխավորած ինժիներների խմբի կողմից[5]։ Համաձայն այդ պլանի Զաուդերզեյ ծովածոցը արհեստական ամբարտակով առանձնացվել է Հյուսիսային ծովից։ Ամբարտակը ստացել է Աֆսլյոիտդեիկ անունը։ Գինեսի ռեկորդների գրքում այն գրանցված է որպես աշխարհում գոյություն ունեցող ամենաերկար ծովային պատնեշը (մինչ Հարավային Կորեայում Սեմանգում պատնեշի կառուցումը՝ ավելի քան 33 կմ երկարությամբ)։ Ծովածոցի մի մասը ցամաքեցվել է և դարձել Ֆլևոլանդ մարզը (պրովինցիա), իսկ մյուս մասը դարձել է Այսելմիեր լիճը։ 1975 թվականին Այսելմիեր լիճը բաժանվել է երկու մասի։ Արևմտյան փոքր հատվածը առանձնացվել է Խաուտրիբեիկ ամբարտակով և դարձել առանձին Մարկերմեր լիճը։
Այժմ մասամբ ցամաքեցված Զաուդերզեյ ծովածոցը նույնպես հնագույնը չէ․ այն առաջացել է Ալմերե լճի տեղում, իսկ այն իր հերթին՝ Ֆլեվոնական ծովի տեղում, որը գոյություն է ունեցել առնվազն Հռոմեական կայսրության Վաղ միջնադարի ժամանակաշրջաններում։
Ժամանակակից վիճակ
Լիճը ծառայում է որպես քաղցրահամ ջրի կարևոր պահուստ և օգտագործվում է գյուղատնտեսական, արդյունաբերական և կենցաղային նպատակներով։ Այն լայնորեն օգտագործվում է ռեկրացիոն նպատակներով, լճում նավարկում են զբոսաշրջային նավեր, ափերին զարգացած է զբոսաշրջությունը։
Ծանոթագրություններ
- ↑ https://www.britannica.com/place/IJsselmeer
- ↑ https://books.google.com.ua/books?id=6IkjBQAAQBAJ&pg=PA259&dq=%D0%97%D1%91%D0%B9%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B7%D0%B5&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwiL2PCfutLYAhUKZVAKHawMCqYQ6AEIJzAA#v=onepage&q=%D0%97%D1%91%D0%B9%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B7%D0%B5&f=false
- ↑ https://www.britannica.com/place/Zuiderzee
- ↑ http://www.historischecartografie.nl/nieuws/2007/05/afsluitdijk-bestaat-75-jaar/
- ↑ https://www.dwc.knaw.nl/biografie/pmknaw/?pagetype=authorDetail&aId=PE00001536