«Լուծելիություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1. | Տող 1. | ||
'''Լուծելիություն''' Ըստ ջրում լուծվելու հատկության՝ նյութերը կարելի է բաժանել երեք խմբի` լավ լուծվող, քիչ լուծվող և չլուծվող (գործնականում անլուծելի)։ |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
Տարբեր լուծելիության նյութերի օրինակներ |
|||
{| class="wikitable" |
|||
|- |
|||
! !! Լավ Լուծվող !! Քիչ Լուծվող !! Չլուծվող (գործնականում) |
|||
|- |
|||
| Պինդ Նյութեր ||NaCl, Mg(SO)4, Cu(NO3)3,||MgS, Ag2SO4 || AgCl, BaSO4, CuS,ճարպ KOH, Ba(OH)2 |
|||
|- |
|||
| Հեղուկ Նյութեր ||H2SO4, HClO4, C2H5OH,CH3COOH || || C12H26, ձեթ |
|||
|- |
|||
| Գազային Նյութեր ||NH3, HCl || O2, CO2 || H2, He |
|||
|} |
|||
Լուծելիությունը նշանակում են s տառով. |
|||
Այստեղ m (լ.ն.)–ն լուծվող նյութի զանգվածն է (գ), իսկ V(լչ)–ն լուծիչի, |
|||
մասնավորապես՝ ջրի ծավալն է (լ): Նախկինում լուծիչի 1 լիտրի փոխարեն ընդունված է եղել 100 գրամը: Խնդիրներում կարող է հանդիպել նաև այս մեծությունը: |
|||
s = m (լ .ն.)\V (լչ) |
|||
⚫ | Լուծելիությունը լուծվող նյութի առավելագույն զանգվածն է, որը տվյալ ջերմաստիճանում կարող է լուծվել 1 լիտր ջրում։ Լուծելիությունը կախված [[ջերմաստիճան]]ից, քանի որ լուծման բուն գործընթացն ունի [[քիմիա]]կան բնույթ:Պինդ նյութերի լուծելիությունը, որպես կանոն, [[ջերմաստիճան]]ի բարձրացման հետ մեծանում է, որովհետև դրանց լուծման ժամանակ մեծամասամբ դիտվում է [[ջերմություն|ջերմության]] կլանում:[[Գազեր]]ի լուծելիությունը, ընդհակառակը, ջերմաստիճանի բարձրացման հետ փոքրանում է: Սա բացատրվում է այն հանգամանքով, որ գազերի լուծումն ուղեկցվում է ջերմության անջատմամբ: Գազերի լուծելիության վրա ազդում է նաև գազի [[ճնշում]]ը. որքան մեծացվում է ճնշումը, նույնքան մեծանում է լուծելիությունը։ |
||
==Լաբորոտոր փորձ== |
|||
⚫ | |||
50 մլ–անոց երեք բաժակի մեջ լցնել հավասար [[ծավալ]]ներով տարբեր ջերմաստիճանների [[ջուր]]` ~15° (ծորակից), 20° և 30°: Յուրաքանչյուր բաժակի մեջ ավելացնել փոքր գդալով [[սոդա|սննդային սոդա]] և լավ խառնել ապակե ձողով: Կարելի է տեսնել, որ լուծումը կատարվել է տարբեր չափերով։ |
50 մլ–անոց երեք բաժակի մեջ լցնել հավասար [[ծավալ]]ներով տարբեր ջերմաստիճանների [[ջուր]]` ~15° (ծորակից), 20° և 30°: Յուրաքանչյուր բաժակի մեջ ավելացնել փոքր գդալով [[սոդա|սննդային սոդա]] և լավ խառնել ապակե ձողով: Կարելի է տեսնել, որ լուծումը կատարվել է տարբեր չափերով։ |
||
[[Հեղուկ]]ների լուծելիության կախումը ջերմաստիճանից ունի բարդ բնույթ։ Եթե լուծույթը պարունակում է առավելագույն քանակով լուծված նյութ,ապա կոչվում է հագեցած, այսինքն՝ այլևս հնարավոր չէ տվյալ պայմանում լուծել նոր քանակներ: Աղի հագեցած լուծույթ կարող է ստացվել նաև այն դեպքում, երբ մեծ քանակով [[աղ]]ը հպման մեջ դրվի ջրի հետ: Որոշ ժամանակ անց կստեղծվի [[հավասարակշռություն]]. միավոր ժամանակում որքան աղ նստվածքից անցնի լուծույթ, նույնքան աղ էլ կանցնի լուծույթից նստվածք: Նստվածքի վրայի լուծույթը կլինի հագեցած:Եթե լուծույթը պարունակում է ավելի քիչ լուծված նյութ, քան համապատասխանում է հագեցած վիճակին, ապա կոչվում է չհագեցած, այսինքն՝ կարելի է լուծել նոր քանակներ:Որոշ դեպքերում հնարավոր է ստանալ նաև գերհագեցած լուծույթ, որըտվյալ պայմանում պարունակում է ավելի շատ նյութ, քան հագեցած լուծույթում է: Սակայն այդպիսի լուծույթները չափազանց անկայուն են, և դրանց ստացման համար պահանջվում են հատուկ պայմաններ: |
[[Հեղուկ]]ների լուծելիության կախումը ջերմաստիճանից ունի բարդ բնույթ։ Եթե լուծույթը պարունակում է առավելագույն քանակով լուծված նյութ,ապա կոչվում է հագեցած, այսինքն՝ այլևս հնարավոր չէ տվյալ պայմանում լուծել նոր քանակներ: Աղի հագեցած լուծույթ կարող է ստացվել նաև այն դեպքում, երբ մեծ քանակով [[աղ]]ը հպման մեջ դրվի ջրի հետ: Որոշ ժամանակ անց կստեղծվի [[հավասարակշռություն]]. միավոր ժամանակում որքան աղ նստվածքից անցնի լուծույթ, նույնքան աղ էլ կանցնի լուծույթից նստվածք: Նստվածքի վրայի լուծույթը կլինի հագեցած: Եթե լուծույթը պարունակում է ավելի քիչ լուծված նյութ, քան համապատասխանում է հագեցած վիճակին, ապա կոչվում է չհագեցած, այսինքն՝ կարելի է լուծել նոր քանակներ:Որոշ դեպքերում հնարավոր է ստանալ նաև գերհագեցած լուծույթ, որըտվյալ պայմանում պարունակում է ավելի շատ նյութ, քան հագեցած լուծույթում է: Սակայն այդպիսի լուծույթները չափազանց անկայուն են, և դրանց ստացման համար պահանջվում են հատուկ պայմաններ: |
||
== Արտաքին Հղումներ == |
|||
{{ՀՍՀ}} |
|||
*[http://lib.armedu.am/resource/1767 Քիմիա 10. ընդհանուր և բնագիտամաթեմատիկական հոսքեր, Լուծելիություն] |
|||
[[Կատեգորիա:քիմիա]] |
[[Կատեգորիա:քիմիա]] |
||
[[Կատեգորիա:լուծույթներ]] |
[[Կատեգորիա:լուծույթներ]] |
12:09, 16 Օգոստոսի 2014-ի տարբերակ
Լուծելիություն Ըստ ջրում լուծվելու հատկության՝ նյութերը կարելի է բաժանել երեք խմբի` լավ լուծվող, քիչ լուծվող և չլուծվող (գործնականում անլուծելի)։
Տարբեր լուծելիության նյութերի օրինակներ
Լավ Լուծվող | Քիչ Լուծվող | Չլուծվող (գործնականում) | |
---|---|---|---|
Պինդ Նյութեր | NaCl, Mg(SO)4, Cu(NO3)3, | MgS, Ag2SO4 | AgCl, BaSO4, CuS,ճարպ KOH, Ba(OH)2 |
Հեղուկ Նյութեր | H2SO4, HClO4, C2H5OH,CH3COOH | C12H26, ձեթ | |
Գազային Նյութեր | NH3, HCl | O2, CO2 | H2, He |
Լուծելիությունը նշանակում են s տառով.
Այստեղ m (լ.ն.)–ն լուծվող նյութի զանգվածն է (գ), իսկ V(լչ)–ն լուծիչի, մասնավորապես՝ ջրի ծավալն է (լ): Նախկինում լուծիչի 1 լիտրի փոխարեն ընդունված է եղել 100 գրամը: Խնդիրներում կարող է հանդիպել նաև այս մեծությունը:
s = m (լ .ն.)\V (լչ)
Լուծելիությունը լուծվող նյութի առավելագույն զանգվածն է, որը տվյալ ջերմաստիճանում կարող է լուծվել 1 լիտր ջրում։ Լուծելիությունը կախված ջերմաստիճանից, քանի որ լուծման բուն գործընթացն ունի քիմիական բնույթ:Պինդ նյութերի լուծելիությունը, որպես կանոն, ջերմաստիճանի բարձրացման հետ մեծանում է, որովհետև դրանց լուծման ժամանակ մեծամասամբ դիտվում է ջերմության կլանում:Գազերի լուծելիությունը, ընդհակառակը, ջերմաստիճանի բարձրացման հետ փոքրանում է: Սա բացատրվում է այն հանգամանքով, որ գազերի լուծումն ուղեկցվում է ջերմության անջատմամբ: Գազերի լուծելիության վրա ազդում է նաև գազի ճնշումը. որքան մեծացվում է ճնշումը, նույնքան մեծանում է լուծելիությունը։
Լաբորոտոր փորձ
Նատրիումի հիդրոկարբոնատի լուծելիության կախումը ջերմաստիճանից
50 մլ–անոց երեք բաժակի մեջ լցնել հավասար ծավալներով տարբեր ջերմաստիճանների ջուր` ~15° (ծորակից), 20° և 30°: Յուրաքանչյուր բաժակի մեջ ավելացնել փոքր գդալով սննդային սոդա և լավ խառնել ապակե ձողով: Կարելի է տեսնել, որ լուծումը կատարվել է տարբեր չափերով։
Հեղուկների լուծելիության կախումը ջերմաստիճանից ունի բարդ բնույթ։ Եթե լուծույթը պարունակում է առավելագույն քանակով լուծված նյութ,ապա կոչվում է հագեցած, այսինքն՝ այլևս հնարավոր չէ տվյալ պայմանում լուծել նոր քանակներ: Աղի հագեցած լուծույթ կարող է ստացվել նաև այն դեպքում, երբ մեծ քանակով աղը հպման մեջ դրվի ջրի հետ: Որոշ ժամանակ անց կստեղծվի հավասարակշռություն. միավոր ժամանակում որքան աղ նստվածքից անցնի լուծույթ, նույնքան աղ էլ կանցնի լուծույթից նստվածք: Նստվածքի վրայի լուծույթը կլինի հագեցած: Եթե լուծույթը պարունակում է ավելի քիչ լուծված նյութ, քան համապատասխանում է հագեցած վիճակին, ապա կոչվում է չհագեցած, այսինքն՝ կարելի է լուծել նոր քանակներ:Որոշ դեպքերում հնարավոր է ստանալ նաև գերհագեցած լուծույթ, որըտվյալ պայմանում պարունակում է ավելի շատ նյութ, քան հագեցած լուծույթում է: Սակայն այդպիսի լուծույթները չափազանց անկայուն են, և դրանց ստացման համար պահանջվում են հատուկ պայմաններ: