Jump to content

Սադիզմ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մարկիզ դը Սադ

Սադիզմ (անվանվել է այն նկարագրողի՝ Մարկիզ դը Սադի անունով ) լայն իմաստով ՝ բռնության հակում, հաճույք ստանալ ուրիշի նվաստացումից և տանջանքից։"Սադիզմ" հասկացությունն առաջին անգամ գիտական շրջանառության մեջ է դրվել Կրաֆտ-Էբինգի կողմից 1886 թվականին հրատարակված "սեռական հոգեբանություն" (Կաղապար:Լանգ-Լա) մենագրության մեջ ։

Սադիստ՝ սադիզմի հակված մարդ։

Սադիզմի տեսակները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժան Պոլ Սարտրի փիլիսոփայության մեջ սադիզմը ուրիշի նկատմամբ վերաբերմունքի ձև է, որի դեպքում էքզիստենցիան ցավի միջոցով փորձում են նույնացնել մարմնի հետ։

Հոգեբանական սադիզմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոգեբանական սադիզմ (բարոյական սադիզմ, հոգեբանական սադիզմ) — սադիզմի մի ձև, որի դեպքում զոհին պատճառվում են ոչ թե ֆիզիկական, այլ հոգեբանական, բարոյական տառապանքներ (նվաստացման, վիրավորանքի, սպառնալիքների և այլն)։

Սեռական սադիզմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սեռական սադիզմը սեռական վարքի մի ձև է, որի դեպքում գրգռվածություն և հաճույք ստանալու միջոց է զուգընկերոջը տառապանք պատճառելը։ Լանգևինը և համահեղինակները (1988) նշել են, որ սադիզմը ագրեսիայի տեղաշարժ է սեռական ձգտումներով։

Կապը ուղեղի պաթոլոգիայի հետ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կովարսկին և համահեղինակները (1967) սադիստ հիվանդների 40%-ի մոտ հայտնաբերել են քունքային բլթակում նախատեսվող պաթոլոգիաների նշաններ։

Կապը մազոխիզմի հետ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քերնբերգը և համահեղինակները միավորում են սադիզմը և մազոխիզմը սադոմազոխիզմի հայեցակարգի շրջանակներում ՝ հիմնվելով ընդհանրությունների վրա։ Այնուամենայնիվ, նման ասոցիացիան գիտական կոնսենսուս չէ, Օրինակ, Ամերիկյան հոգեբուժական ասոցիացիան DSM-5 ուղեցույցում տարբերակում է սեռական սադիզմը և մազոխիզմը ՝ դրանք համարելով առանձին ախտորոշումներ։

Այս տեսակը բնութագրվում է ագրեսիվ վարքի մշտական հակումով ՝ դիմացինին նվաստացնելու նպատակով ։ Առաջին դրսևորումները նկատվում են ավագ պատանեկության շրջանում և կարող են լինել այնպիսի նշաններ, ինչպիսիք են ֆիզիկական բռնության կիրառումը հարաբերություններում գերիշխանության համար, բռնության և զենքի թեմաներով տարվելը, այլ մարդկանց նվաստացնելը, կախյալ մարդկանց նկատմամբ դաժան վերաբերմունքը, այլ մարդկանց ազատությունը սահմանափակելու ցանկությունը, տանջանքի տեսքից հաճույք ստանալը և այլն։

Սադիզմն առաջարկվել է, սակայն որպես պաշտոնական ախտորոշում չի ներառվել հիվանդությունների միջազգային դասակարգման մեջ ։Ամերիկացի բժիշկ-հոգեբույժները նույնպես որոշել են այդ ախտորոշումը չմտցնել հոգեկան խանգարումների ախտորոշիչ և վիճակագրական ձեռնարկում։

Սադիզմի հակառակ երևույթն է մազոխիզմը, ինչը հաճախ համարվում է սադիստական մղումների ուղղումը սեփական անձին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 10, էջ 109