Ռեզերֆորդի բանաձև

Էռնեստ Ռեզերֆորդ

Ռեզերֆորդի բանաձև, Կուլոնի օրենքով փոխազդող ոչ ռելյատիվիստական կետային լիցքավորված մասնիկների ցրման էֆեկտիվ լայնական կտրվածքի բանաձև․ ստացել է Էռնեստ Ռեզերֆորդը 1911 թվականին։

Իներցիայի կենտրոնի համակարգում (համակարգ, որում բախվող մասնիկների լրիվ իմպուլսը հավասար է զրոյի) Ռեզերֆորդի բանաձևն ունի հետևյալ տեսքը.

${\frac {d\sigma }{d\Omega }}=\left({\frac {Z_{1}Z_{2}e^{2}}{2mv^{2}}}\right)^{2}{\frac {1}{\sin ^{4}(\theta /_{2})}}$,

որտեղ ${\frac {d\sigma }{d\Omega }}$ միավոր մարմնային անկյունում ցրման կտրվածքն է, $\theta$-ն՝ ցրման անկյունը, $m=m_{1}+m_{2}/m_{1}m_{2}$-ը՝ բերված զանգվածը ($m_{1}$-ը և$m_{2}$-ը բախվող մասնիկների զանգվածներն են),$v$-ն՝ հարաբերական արագությունը (մասնիկների արագությունների տարբերությունը), $e$-ն՝ տարրական էլեկտրական լիցքը, իսկ $Z_{1}e$-ն և $Z_{2}e$-ն մասնիկների էլեկտրական լիցքերն են։

Ռեզերֆորդի բանաձևը ճիշտ է թե՛ դասական, թե՛ քվանտային տեսության մեջ։

Ռեզերֆորդն այս բանաձևն օգտագործել է բարակ մետաղե թիթեղներից մեծ անկյուններով ($\theta >90^{0}$ ) մասնիկների ցրման փորձերը մեկնաբանելիս և հանգել այն եզրակացությանը, որ ատոմի համարյա ամբողջ զանգվածը կենտրոնացած է դրական լիցք ունեցող փոքր միջուկում։ Այդ հայտնագործությունը հիմք է ծառայել ատոմի կառուցվածքի մասին արդի պատկերացումների համար։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։