Jump to content

Պացիենտի կրթում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ռադիոլոգը բացատրում է ռենտգեն նկարի արդյունքները պացիենտին։ Պացիենտի կրթումը ընդգրկում է նաև ախտորոշիչ հետազոտությունների արդյունքների մեկնաբանությունը

Պացիենտի կրթում, պլանավորված ինտերակտիվ ուսուցում, որը նախատեսված է փորձառու պացիենտներին[1] աջակցելու և կյանքի որակը բարելավելու կամ սեփական առողջությունն ու բարեկեցությունը օպտիմալացնելու համար[2][3]։

Ընդհանուր ակնարկ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուսուցումը կարող է կատարվել տարբեր բուժաշխատողների կողմից, որոնք անցել են համապատասխան վերապատրաստում, տիրապետում են պացիենտին ուսուցանելու և լուսավորչական աշխատանքներ կատարելուն։ Բացի դրանից պահանջվում է նաև հետագա երկարատև աշխատանք հատուկ հմտությունների զարգացման համար, որոնք անհրաժեշտ են պացիենտի վարքի և ապրելակերպի փոփոխության վրա ազդելու համար[3][4]։ Սանիտարալուսավորչական աշխատանքները նույնպես կարևոր են և իրենց մեջ ընդգրկում են թե՛ կանխարգելիչ լուսավորչական աշխատանքները կամ առողջության ամրապնդումը, թե՛այն աշխատանքները, որոնք ուղղված են կոնկրետ հիվանդության կամ վիճակի[5]։ Պացիենտների կրթման համար կարևորագույն դետալ է հմտությունների շարունակական զարգացումը և պատասխանատվությունը։ Պացիենտները պետք է իմանան երբ, ինչպես և ինչու է անհրաժեշտ փոխել ապրելակերպը։ Խմբակային աշխատանքները պակաս կարևոր չեն։ Թիմի յուրաքանչյուր անդամ պետք է լինի շահագրգռված որևէ փոփոխություն անելուն։ Դա նույնպես կարող է օգնել պացիենտին լավացնել իր կյանքի որակը և տալիս է հնարավորություն ստանալու նոր տեղեկատվություն։ Պացիենտների կրթման նշանակությունը կարելի է ներկայացնել հետևյալ կերպ․

  • Սեփական առողջական վիճակի, ախտորոշման, հիվանդության կամ հաշմանդամության նկատմամբ վերաբերմունքի փոփոխություն՝ ինքնակրթման շնորհիվ
  • Բժշկական վիճակների տարբեր ասպեկտների հաղթահարման մեթոդների և հնարավորությունների ընկալման բարելավում
  • Ինքնապաշտպանության բարձրացում ինչպես միայնակ, այնպես էլ բուժաշխատողի հետ համատեղ որոշումների կայացման դեպքում
  • Բուժման արդյունավետության բարձրացում, քանի որ գրագետ կատարված հաղորդակցական և լուսավորչական աշխատանքները բարձրացնում են պացիենտների մոտիվացիան շարունակելու բուժումը
  • Պացիենտի բուժման արդյունքների լավացում, քանի որ պացիենտները շատ լավ են արձագանքում բուժմանը, հետևաբար բարդությունները լինում են ավելի քիչ
  • Տեղեկացված փոխհամաձայնություն՝ պացիենտները գիտակցում են, որ ձեր տված տեղեկատվությունը նրանց անհրաժեշտ է հիմնավորված որոշում կայացնելու համար
  • Հնարավորություն ընդունելու համատեղ որոշումներ՝ պացիենտի առավելությունների և ռիսկերի գնահատումը մասնագետի կողմից օգնում է, որ պացիենտը գնա փոխզիջման նույնիսկ այն հարցերում, որոնք նախկինում չէր անի[6]
  • Բժշկական գրագիտության բարձրացում և վստահության ներշնչում առողջապահական համակարգի նկատմամբ[7]
  • Կիրառում՝ բժշկական ծառայությունների օգտագործման արդյունավետության բարձրացում, անտեղի այցելությունների և զանգերի կրճատում[7]
  • Բավարարվածություն և գովազդ՝ պացիենտները շատ մեծ հավանականությամբ կօգտվեն նույն կլինիկայի ծառայություններից նաև հետագայում և այդտեղ կուղղորդեն այլ պացիենտների[8]
  • Ռիսկերի կառավարում՝ վստահության չարաշահման ռիսկի նվազեցում, երբ պացիենտը ունի ռեալ ակնկալիքներ բուժումից[9]
  • Հասարակության տարբեր խմբեր և առողջություն՝ նպատակաուղղված լուսավորչական աշխատանքներ, որոնք օգնում են նվազեցնել բնակչության այն խմբի ծանրաբեռնվածությունը, որոնք ունեն մահացության բարձր ռիսկ[10]։

Բուժաշխատողի կոմպետենտությունը ընդգրկում է հետևյալ դրույթները[11]․

  • Էթիկայի կանոնների օգտագործում կապված դիմացինի հանդեպ սոցիալական պարտականությունների և ծառայությունների հետ
  • Ցուցաբերեք համապատասխան, կոմպետենտ, ապացուցողական բժշկության վրա հիմնված բժշկական օգնություն
  • Կանխարգելիչ բժշկական օգնության ցուցաբերում
  • Կենտրոնացեք հոգատարության վրա, որն ուղղված է տարբեր մարդկանց կամ ընտանիքներին
  • Բուժօգնություն ցուցաբերելիս ի նկատի ունեցեք առողջության բազմաթիվ կարևոր ցուցանիշները
  • Եղեք տոլերանտ տարբեր մշակութային առանձնահատկությունների նկատմամբ և բաց եղեք հանրության տարբեր խմբերի առաջ
  • Տեխնոլոգիաները օգտագործեք պատշաճ և արդյունավետ
  • Մշտապես հետևեք բժշկական նորամուծություններին ու զբաղվեք շարունակական ինքնակրթությամբ

Կան բազմաթիվ բժշկական ոլորտներ, որտեղ պացիենտի կրթվածությունը մեծապես լավացնում է բուժման արդյունքները

  • Օրինակ վերջույթների ամպուտացիայի դեպքում ապացուցված է պացիենտների կրթման դերը, ընդ որում ուսուցումը պետք է իրականացվի ամբողջ բուժանձնակազմի կողմից (առաջին բժշկական օգնության բժիշկ, բուժքույր, ֆիզիոթերապևտ և այլն)։ Ապացուցված է նաև աջակցության խմբակների օգտակար դերը խմբի՝ դեպրեսիայի դեմ պայքարելուն։ Պացիենտների նախավիրահատական տեղեկացումը օգնում է այդ ընթացքում որոշումների ընդունման հարցում, քանի որ նրանք տեղեկատվություն են ստանում տարբեր իրավիճակների մասին, կապված ցավի, վերջույթի կորստի և ֆունկցիոնալ սահմանափակման հետ, ինչը դիտվում է ամպուտացիայից հետո[12]։
  • Արթրիտի դեպքում բացահայտվել է, որ պացիենտների կրթումը իրականացվում է 3 մեթոդով։ Այն ընդգրկում է բուժաշխատողների հետ հանդիպումները, պացիենտների խմբի հետ հանդիպումները, աջակցության օնլայն ծրագրերը։ Առաջին մեթոդի ապացուցվածությունը հաստատվել է դեմ առ դեմ խորհրդատվության ժամանակ։ Նշվում է, որ ռևմատոլոգների, ֆիզիոթերապևտների, բուժքույրերի և բժշկական ոլորտի այլ ներկայացուցիչների հետ խորհրդատվությունները արդյունավետ են բուժմանը ենթարկվելու, բուժվելու և ընդհանուր վիճակը բարելավելու համար[3]։
  • Ռևմատոիդ արթրիտի դեպքում պացիենտի կրթումը համարվում է արդյունավետ բուժման ոչ դեղորայքային մեթոդ[13]։ Ցանկալի է, որ պացիենտի տեղեկացվածությունը ընկած լինի ինքնակազմակերպման, ապրելակերպի փոփոխման բոլոր միջոցառումների հիմքում[4][14]։
  • Պացիենտներին աջակցող կազմակերպությունների դերը արթրիտ ունեցող մարդկանց օգնության և կազմակերպված վարման հարցում շատ բարձր է գնահատվում պացիենտների և մասնագետների կողմից[15] and patients.[16]։
  • Շատ կարևոր է հաշվի առնել այն գործոնները, որոնք կօգնեն էլ ավելի բարձրացնել պացիենտի կրթման արդյունավետությունը։ Այդ գործոններից են պացիենտի ակտիվությունը, հիվանդության ընկալումը, անհանգստությունը, մասնակիցների գիտելիքները իրենց վիճակի վերաբերյալ, ռուտին հետազոտություններին մասնակցությունը և դրական դիրքորոշումը առողջության պահպանման վերաբերյալ[17][18][19][20][21][22]։

Այս գործոնները կարող են լինել նաև խանգարող հանգամանք պացիենտի կրթման գործընթացում։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Cordier JF (2014). «The expert patient: towards a novel definition». Eur Respir J. 44 (4): 853–7. doi:10.1183/09031936.00027414. PMID 25271227. S2CID 315598. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 31-ին.
  2. ↑ «iv. Patient Education and Counseling for Prevention». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 21-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Zangi, Heidi A.; Ndosi, Mwidimi; Adams, Jo; Andersen, Lena; Bode, Christina; Boström, Carina; van Eijk-Hustings, Yvonne; Gossec, Laure; Korandová, Jana; Mendes, Gabriel; Niedermann, Karin (June 2015). «EULAR recommendations for patient education for people with inflammatory arthritis». Annals of the Rheumatic Diseases. 74 (6): 954–962. doi:10.1136/annrheumdis-2014-206807. ISSN 1468-2060. PMID 25735643. S2CID 2370392.
  4. ↑ 4,0 4,1 Bennett, Sarah E.; Zangi, Heidi A.; Larsson, Ingrid; Beauvais, Catherine; Boström, Carina; Domján, Andrea; van Eijk-Hustings, Yvonne; Van der Elst, Kristien; Fayet, Françoise; Ferreira, Ricardo J. O.; Fusama, Mie (2022 թ․ հունիսի 8). «Assessing acceptability and identifying barriers and facilitators to implementation of the EULAR recommendations for patient education in inflammatory arthritis: a mixed-methods study with rheumatology professionals in 23 European and Asian countries». Annals of the Rheumatic Diseases. 81 (10): annrheumdis–2022–222253. doi:10.1136/annrheumdis-2022-222253. ISSN 1468-2060. PMID 35676076. S2CID 249521050.
  5. ↑ Peter R. Koongstvedt, "The Managed Health Care Handbook," Fourth Edition, Aspen Publishers, Inc., 2001, page 788 0-8342-1726-0
  6. ↑ Jones, Bethan; Bennett, Sarah; Larsson, Ingrid; Zangi, Heidi; Boström, Carina; Van Der Elst, Kristien; Fayet, Françoise; Fusama, Mie; Herrero Manso, María del Carmen; Hoeper, Juliana Rachel; Kukkurainen, Marja Leena; Kwok, Suet Kei; Frãzao-Mateus, Elsa; Minnock, Patricia; Nava, Tiziana; Pavic Nikolic, Milena; Primdahl, Jette; Rawat, Roopa; Schoenfelder, Mareen; Sierakowska, Matylda; Voshaar, Marieke; Wammervold, Edgar; Van Tubergen, Astrid; Ndosi, Mwidimi (Apr 2022). «Disseminating and assessing implementation of the EULAR recommendations for patient education in inflammatory arthritis: a mixed-methods study with patients' perspectives». RMD Open (անգլերեն). 8 (1): e002256. doi:10.1136/rmdopen-2022-002256. ISSN 2056-5933. PMC 9036425. PMID 35459751.
  7. ↑ 7,0 7,1 Buchbinder, Rachelle; Batterham, Roy; Ciciriello, Sabina; Newman, Stan; Horgan, Ben; Ueffing, Erin; Rader, Tamara; Tugwell, Peter S.; Osborne, Richard H. (August 2011). «Health Literacy: What Is It and Why Is It Important to Measure?». The Journal of Rheumatology (անգլերեն). 38 (8): 1791–1797. doi:10.3899/jrheum.110406. ISSN 0315-162X. PMID 21807802. S2CID 27792650.
  8. ↑ «Krames Patient Education». Արխիվացված է օրիգինալից 2000 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 1-ին.
  9. ↑ Patient Education Institute, Research evidence
  10. ↑ Israel, Elliot; Cardet, Juan-Carlos; Carroll, Jennifer K.; Fuhlbrigge, Anne L.; She, Lilin; Rockhold, Frank W.; Maher, Nancy E.; Fagan, Maureen; Forth, Victoria E.; Yawn, Barbara P.; Arias Hernandez, Paulina (2022 թ․ ապրիլի 21). «Reliever-Triggered Inhaled Glucocorticoid in Black and Latinx Adults with Asthma». New England Journal of Medicine (անգլերեն). 386 (16): 1505–1518. doi:10.1056/NEJMoa2118813. ISSN 0028-4793. PMID 35213105. S2CID 247106044.
  11. ↑ Bastable, Susan B. (2011). Health Professionals as Educator. Sudbury, MA: Jones & Barlett Learning, LLC. էջ 6.
  12. ↑ Pantera, E.; Pourtier-Piotte, C.; Bensoussan, L.; Coudeyre, E. (2014). «Patient education after amputation: Systematic review and experts' opinions». Annals of Physical and Rehabilitation Medicine. 57 (3): 143–158. doi:10.1016/j.rehab.2014.02.001. PMID 24726790.
  13. ↑ Brosseau, Lucie; Rahman, Prinon; Poitras, Stéphane; Toupin-April, Karine; Paterson, Gail; Smith, Christine; King, Judy; Casimiro, Lynn; Angelis, Gino De (2014). «A Systematic Critical Appraisal of Non-Pharmacological Management of Rheumatoid Arthritis with Appraisal of Guidelines for Research and Evaluation II». PLOS ONE. 9 (5): e95369. doi:10.1371/journal.pone.0095369. PMC 4026323. PMID 24840205.
  14. ↑ Nikiphorou, Elena; Santos, Eduardo José Ferreira; Marques, Andrea; Böhm, Peter; Bijlsma, Johannes Wj; Daien, Claire Immediato; Esbensen, Bente Appel; Ferreira, Ricardo J. O.; Fragoulis, George E.; Holmes, Pat; McBain, Hayley (October 2021). «2021 EULAR recommendations for the implementation of self-management strategies in patients with inflammatory arthritis». Annals of the Rheumatic Diseases. 80 (10): 1278–1285. doi:10.1136/annrheumdis-2021-220249. ISSN 1468-2060. PMC 8458093. PMID 33962964.
  15. ↑ Nikiphorou, Elena; Santos, Eduardo José Ferreira; Marques, Andrea; Böhm, Peter; Bijlsma, Johannes Wj; Daien, Claire Immediato; Esbensen, Bente Appel; Ferreira, Ricardo J. O.; Fragoulis, George E.; Holmes, Pat; McBain, Hayley (October 2021). «2021 EULAR recommendations for the implementation of self-management strategies in patients with inflammatory arthritis». Annals of the Rheumatic Diseases. 80 (10): 1278–1285. doi:10.1136/annrheumdis-2021-220249. ISSN 1468-2060. PMC 8458093. PMID 33962964.
  16. ↑ Jones, Bethan; Bennett, Sarah; Larsson, Ingrid; Zangi, Heidi; Boström, Carina; Van der Elst, Kristien; Fayet, Françoise; Fusama, Mie; Herrero Manso, María Del Carmen; Hoeper, Juliana Rachel; Kukkurainen, Marja Leena (April 2022). «Disseminating and assessing implementation of the EULAR recommendations for patient education in inflammatory arthritis: a mixed-methods study with patients' perspectives». RMD Open. 8 (1): e002256. doi:10.1136/rmdopen-2022-002256. ISSN 2056-5933. PMC 9036425. PMID 35459751.
  17. ↑ Hendriks, Michelle; Rademakers, Jany (2014). «Relationships between patient activation, disease-specific knowledge and health outcomes among people with diabetes; a survey study». BMC Health Services Research (անգլերեն). 14 (1): 393. doi:10.1186/1472-6963-14-393. ISSN 1472-6963. PMC 4175625. PMID 25227734.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  18. ↑ Rask, Kimberly J.; Ziemer, David C.; Kohler, Susan A.; Hawley, Jonathan N.; Arinde, Folakemi J.; Barnes, Catherine S. (2009). «Patient Activation Is Associated With Healthy Behaviors and Ease in Managing Diabetes in an Indigent Population». The Diabetes Educator (անգլերեն). 35 (4): 622–630. doi:10.1177/0145721709335004. ISSN 0145-7217. PMID 19419972. S2CID 3692863.
  19. ↑ Hibbard, Judith H.; Greene, Jessica; Becker, Edmund R.; Roblin, Douglas; Painter, Michael W.; Perez, Debra J.; Burbank-Schmitt, Edith; Tusler, Martin (2008). «Racial/Ethnic Disparities And Consumer Activation In Health». Health Affairs (անգլերեն). 27 (5): 1442–1453. doi:10.1377/hlthaff.27.5.1442. ISSN 0278-2715. PMID 18780935.
  20. ↑ Jones, Bethan; Ndosi, Mwidimi; Hunt, Andrew; Harcourt, Diana; Dures, Emma (2021 թ․ նոյեմբերի 5). «Factors associated with patient activation in inflammatory arthritis: a multisite cross-sectional study». Rheumatology Advances in Practice (անգլերեն). 5 (Supplement_2): ii35–ii44. doi:10.1093/rap/rkab053. ISSN 2514-1775. PMC 8570153. PMID 34755027.
  21. ↑ Korpershoek, Y. J. G.; Bos-Touwen, I. D.; Ginkel, JM de Man-van; Lammers, J.-Wj; Schuurmans, M. J.; Trappenburg, J. C. A. (2016 թ․ օգոստոսի 1). «Determinants of activation for self-management in patients with COPD». International Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease (English). 11 (1): 1757–1766. doi:10.2147/COPD.S109016. PMC 4976914. PMID 27536087.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  22. ↑ Goodworth, Marie-Christine R; Stepleman, Lara; Hibbard, Judith; Johns, Lisa; Wright, Dustin; Hughes, Mary D; Williams, Mitzi J (2016). «Variables associated with patient activation in persons with multiple sclerosis». Journal of Health Psychology (անգլերեն). 21 (1): 82–92. doi:10.1177/1359105314522085. ISSN 1359-1053. PMID 24591120. S2CID 23376047.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Cordier JF. The expert patient: towards a novel definition. Eur Respir J. 2014 Oct;44(4):853-7. doi: 10.1183/09031936.00027414. PMID 25271227
  • Doak, C. C., Doak, L. G., & Root, J. H. (1996). Teaching patients with low literacy skills http://www.hsph.harvard.edu/healthliteracy/doak.html
  • London, F. (2009). No Time To Teach: The Essence of Patient and Family Education for Health Care Providers. Atlanta: Pritchett & Hull
  • Rankin, S. H., Stallings, K. D., & London, F. (2005). Patient Education in Health and Illness (5th ed.). Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins
  • Bastable, S.B, Grambet, P., Jacobs, K., Sopczyk, D.L. (2011). Health professionals as educator: Principles of teaching and learning. Sudbury, MA: Jones & Bartlett Learning, LLC.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պացիենտի կրթում» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
LCCN: sh85098703 · LNB: 000117907 · Microsoft: 2777929519
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պացիենտի_կրթում&oldid=9281226» էջից