Մարիա Լուիզա Օռլեանս
| Մարիա Լուիզա Օռլեանս | |
| |
| Մասնագիտություն՝ | Կոնսորտ թագուհի |
|---|---|
| Ծննդյան օր | մարտի 26, 1662 |
| Ծննդավայր | Պալե-Ռոյալ, Փարիզ |
| Վախճանի օր | փետրվարի 12, 1689[1][2][3] (26 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Մադրիդ, Իսպանիա |
| Թաղված | Էլ Էսկորիալ և Pantheon of the Infantes of the Royal Monastery of San Lorenzo de El Escorial |
| Դինաստիա | Օրլեանի չորրորդ տոհմ |
| Քաղաքացիություն | Իսպանիա |
| Հայր | Ֆիլիպ I |
| Մայր | Հենրիետա Ստյուարտ |
| Ամուսին | Կառլ II |
Մարիա Լուիզա Օռլեանց (ֆր.՝ Marie Louise d'Orléans, մարտի 26, 1662, Պալե-Ռոյալ, Փարիզ - փետրվարի 12, 1689[1][2][3], Մադրիդ, Իսպանիա), Ֆրանսիայի արքայադուստր։
Իսպանիայի թագավոր Չարլզ II- ի կինը: Հորական կողմով եղել է Ֆրանսիայի թագավոր Լուի XIII- ի թոռը, մոր կողմով`անգլիական թագավոր Չարլզ I- ի:
Մանկություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մարիա Լուիզա Օռլեանցը ծնվել է 1662 թ․ մարտի 27-ին, Փարիզի թագավորական պալատում։ Աղջկա հայրը Ֆրանսիայի թագավոր Լուի XIV- ի կրտսեր եղբայրն էր` Ֆիլիպը, Օռլեանի դուքսը, մայրը` Հենրիետա Ստյուարտը, Անգլիայի թագավոր Չարլզ I- ի և Ֆրանսիայի Հենրիետա Մարիայի կրտսեր դուստրը[4]: Մարիա Լուիզան ընտանիքի ավագ երեխան էր. Բացի նրանից, դքսերի ընտանիքն ուներ 2 դուստր և 1 որդի, բայց հասունության հասան միայն ինքը՝ Մարիա Լուիզան և Աննա Մարիան[5]: Ամուսնու կողմից ֆրանսիական թագավորի թոռնուհին լինելով՝ Մարիա Լուիզան իրավունք ուներ Ֆրանսիայի թոռնուհու կոչում կրելու (ֆր.՝ petite-fille de France ), ինչպես նաև Ձերդ մեծություն դիմումի։ Դատարանում արքայադուստրը, որպես Օռլեանի դուքսի և նրա կնոջ ավագ չամուսնացած դուստրը, կոչվում էր Մադմուազել [6]:
Հմայիչ, գեղեցիկ և նազելի Մարիա Լուիզան իր հոր սիրելի դուստրն էր՝ չնայած այն բանին, որ դատարանում լուրեր էին տարածվում, որ արքայադստեր հայրը թագավոր Լուի XIV- ն է կամ Կոմս դե Գիշեն [7]: Իր մանկության մեծ մասը Մարիա Լուիզան անցկացրել է Պալատ Ռոյալում և Օռլեանի դուքսերի նստավայրում`Շոտե Սեն Կլաուդում, Փարիզի արվարձաններում։ Մանկության տարիներին Մարիա Լուիզան շատ էր խոսում իր թագավորական տատիկների՝ Ավստրիայի Աննայի հետ, ով նրան նվիրեց և կտակեց իր կարողության մեծ մասը, և ֆրանսիացի Հենրիետա Մարիայի, ով ապրում էր Շոտե Կոլոմբեում, որտեղ արքայադուստրը հանդիպեց իր զարմուհի Աննային՝ Անգլիայի ապագա թագուհուն։ Ֆրանսուհի Հենրիետա Մարիայի մահից հետո արքայադուստր Աննան մնաց ֆրանսիական արքունիքում՝ մոր՝ Մարիա Լուիզի հսկողության ներքո և շատ ժամանակ անցկացրեց դքսական ընտանիքի դուստրերի հետ[8]:
1669 թ․ծնվեց Մարիա Լուիզայի քույր Աննա Մարիան։ Մարիա Լուիզան ներկա էր աղջկա մկրտությանը 1670 թ․ սկզբին, և նույն տարվա հունիսին նրանց մայրը մահացավ [9] [10]: 1671 թ․ Մարիա Լուիզի հայրն ամուսնացել է Էլիզաբեթ Շարլոտտա Փֆալցսկայի հետ, ով հայտնի էր նաև փաղաքշական Լիզելոտտա մականունով և, ինչպես աղջկա մայրը, թագավոր Ջեյմս I-ի տոհմից էր։ [11] Էլիզաբեթ Շառլոտային, ի տարբերություն գործունյա Հենրիետա Ստյուարտի, որը նույնպես մեծացել էր ֆրանսիական արքունիքում, պալատականները սառն էին ընդուում։ Պալատի այս վերաբերմունքի, ինչպես նաև ամուսնու համասեռամոլ հարաբերությունների պատճառով, որը նա չէր թաքցնում, Լիզելոտտան ամբողջ ուշադրությունը սևեռեց Ֆիլիպի [12] դուստրերի, որոնց համար նա իրականում փոխարինեց իրենց մորը, ինչպես նաև իր 3 երեխաների վրա՝ ծնված 1673, 1674 և 1676 թթ․: Մարիա Լուիզան, ինչպես իր քույրը, շատ մտերիմ էր խորթ մոր հետ [13]:
Ամուսնություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Եվրոպան այդ ժամանակ գտնվում էր անընդհատ պատերազմների և անկումների վիճակում, այդ պատճառով նրա հայրը և քեռի-թագավորը տեսնում էին Մարիա Լուիզայի ամուսնությունը իսպանական թագավորական տան ներկայացուցչի հետ՝ որպես հրաշալի շանս՝ 2 երկրների միջև լավ հարաբերություններ հաստատելու համար։ Ազգերի միջև թշնամանքը պայմանավորված էր իսպանական Նիդեռլանդներում Լյուդովիկի ռազմական գործողություններով։ Լեգենդի համաձայն, երբ 16-ամյա արքայադստերը հայտնել են, որ նա պետք է դառնա Իսպանիայի թագուհին, նրա և թագավոր Լյուդովիկի միջև տեղի է ունեցել հետևյալ զրույցը․
Լյուդովիկ XIV․ Ես չէի կարողանա ավելին անել սեփական դստեր համար։
Մարիա Լուիզա․ Այո՛, պարո՛ն, բայց Դուք կարող էիք ավելին անել ձեր բարեկամուհու համար։
1697 թ․ օգոստոսի 30-ին Ֆոնտենբլո պալատում կայացավ ամուսնական արարողությունը, որտեղ փեսացուի կարգավիճակով, Կառլի վստահությամբ, ներկա էր հարսի զարմիկ Լյուդովիկ Արմանը՝ Կոնտիի արքայազնը։ Մինչև սեպտեմբերի կես անցկացվում էին պաշտոնական միջոցառումներ Իսպանիայի նոր թագուհու պատվին։ Իր նոր հայրենիք մեկնելուց առաջ Մարիա Լուիզան այցելել է Վալ-դե-Գրաս վանքը, որտեղ թաղված էր իր մոր սիրտը։ Ֆրանսիա նա այլևս չի վերադարձել։
1679 թ․ նոյեմբերի 19-ին իրական ամուսնական արարողությունը կայացել է Կինտանապալյիում՝ Իսպանիայի Բուրգոսի մոտ։ Դա դարձավ իսպանական պալատում միայնակ մնալու սկիզբը։
Ամուսինը մինչև ականջների ծայրը սիրահարվել էր Մարիա Լուիազային, որի գեղեցկությունն ու հմայքը հանրաճանաչ էին, և հավատարիմ էր մնում իր գրավչությանը մինչև կյանքի վերջ։ Բայց, չնայած ամուսնու Սակայն, չնայած ամուսնու երկրպագությանը, Մարիա Լուիզան տառապում էր պալատական արարողությունների խստագույն անցկացումներից (երբ ոչ ոք չէր համարձակվում նույնիսկ դիպչել թագուհուն) և երեխա ունենալու անկարողությունից։ Շատ շուտով թագուհին սկսեց ցույց տալ դեպրեսիայի նշաններ։
Թագուհու ֆրանսիացի ծառան մեղադրվել է թագավորի և նրա ընտանիքի դեմ դավադրության մեջ, իսկ Մարիա Լուիզայի անձնական սպասուհիներից մեկը նույնիսկ հարցաքննության ժամանակ ենթարկվել է կտտանքների։ Ֆրանսուհի երիտասարդ արքայադստեր հանդեպ պալատականների անբարյացակամությունն ու անվստահությունը ամրապնդվում էին Մարիա Լուիզային ժողովրդի կողմից մերժելով։ Մադրիդյան պալատի պատերի մոտ, որտեղ ապրում էր Մարիա Լուիզան, նույնիսկ հակաֆրանսիական ելույթներ էին ունենում։
Ի տարբերություն տոնական և ուրախ Վերսալի, Պալե-Ռոյալի և Սեն-Կլուի, որտեղ նա անցկացրել էր իր երիտասարդությունը՝ իր նոր տունը խիստ, մութ ու տխուր էր։ Թագուհու համար հատուկ հյուրախաղեր են կազմակերպվել Բուենոս-Ռետիրոյի պալատում, որտեղ նրան թույլ են տվել բռնել ֆրանսիական ձիերին:Սակայն Մադրիդի նրա սիրելի վայրն էր դարձել Արանհուեսի Թագավորական պալատը։
Ամուսնության դաժան 10 տարիների արդյունքում Մարիա Լուիզան և Կարլն այդպես էլ երեխաներ չունեին։ Հղիանալու անկարողության սթրեսը, թշնամական մթնոլորտը պալատում, մշտական մտքերը ընտանիքի մասին, որը մնացել է Ֆրանսիայում, հանգեցրեցին նրան, որ Մարիա Լուիզան սկսեց շատ ուտել։ Մինչ 26 տարեկանը թագուհին ավել քաշ ձեռք բերեց։
1869 թ․ փետրվարի 11-ին ձիով զբոսանքից հետո Մարիա Լուիզան որովայնում ցավ զգաց։ Նա ամբողջ երեկո պառկած մնաց անկողնում, իսկ մյուս օրը վախճանվեց։ Վկաների ասելով՝ մահվան անկողնում թագուհին իր ամուսնուն ասել է․ "Ձերդ մեծությունը կարող է կրկին ամուսնանալ, բայց ոչ ոք չի սիրի ձեզ այնպես, ինչպես սիրում եմ ես"։
Կնոջ մահը ամենաուժեղ հարվածն էր Կարլ II-ի համար։ Պալատում կանխատեսումներ էին անում, թե ինչը կարող էր Մարիա Լուիզայի մահվան պատճառը դառնալ։ Խոսքեր էին պտտվում, որ թագուհին թունավորվել է սկեսուրի հրամանով (իբր թագավորին ժառանգ պարգևել չկարողանալու պատճառով), բայց դա չէր համապատասխանում իրականությանը - Մարիաննա Ավստրիյսկայան նույնպես ծանր էր տանում հարսի մահը։ Մարիա Լուիզայի մահվան ավելի ճշմարտանման բացատրությունն էր որդանման ելուստի ուժեղ բորբոքման։
Մարիա Լուիզա Օռլենացը մահացել է կյանքի 27-րդ տարում, ինչպես և իր մայրը, և զարմուհի Մարիա Ադելաիդա Սավոյսկայան։
Շուտով՝ թաղումից հետո իսպանական կառավարությունը սկսեց 2-րդ կին փնտրել թագավորի համար։ Հիմնական թեկնածուներն էին համարվում իտալուհի արքայադուստր Աննա Մարիա Լուիզա Մեդիչին և գերմանուհի արքայադուստր Մարիա Աննա Պֆալց-Նեյբուրգսկայան։ Երբ թագավորին ցույց տվեցին թեկնածուների նկարները, նա ասաց․ "Տոսկանայի կինը լավիկն է, և Նուռնբերգի կինն էլ վատիկը չէ"։ Բայց հետո Կարլը շրջվեց և, Մարիա Լուիզայի նկարին նայելով՝ ավարտեց․ "Բայց այս կինն ամենից չքնաղն էր"։
Ծագումնաբանություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մեկնաբանություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նշումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Lundy D. R. The Peerage
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Diccionario biográfico español (իսպ.) — Real Academia de la Historia, 2011.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Pas L. v. Genealogics — 2003.
- ↑ Mitford, 1966
- ↑ Beatty, 2003
- ↑ Именование мадемуазель[fr] давалось старшей незамужней дочери герцога Орлеанского и его супруги, известных при дворе как месье и мадам. Остальные дочери герцогской четы именовались по одному из апанажей отца; так, младшая сестра Марии Луизы, Анна Мария, первоначального именовалась мадемуазель де Валуа.
- ↑ Cartwright, 1900, էջ 106
- ↑ Waller, 2007, էջ 47
- ↑ Fraser, 2006, էջ 155
- ↑ Beatty, 2003, էջ 50
- ↑ Barker, 1989, էջ 123
- ↑ Williams, 1909, էջ 19
- ↑ Williams, 1909, էջ 20
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Barker, Nancy Nichols Brother to the Sun King: Philippe, Duke of Orléans. — Baltimore/London: Johns Hopkins University Press, 1989. — 317 p. — ISBN 080183791X, 9780801837913
- Beatty, Michael A. The English Royal Family of America, from Jamestown to the American Revolution. — McFarland, 2003. — P. 49. — 261 p. — ISBN 0786415584, 9780786415588
- Cartwright, Julia Madame : a life of Henrietta, daughter of Charles I. and duchess of Orleans. — London: Seeley and Co.Ltd, 1900. — 438 p.
- Fraser, Antonia Love and Louis XIV: The Women in the Life of the Sun King. — Weidenfeld & Nicolson, 2006. — 388 p. — ISBN 0297829971, 9780297829973
- Mitford, Nancy The Sun King. — Harper & Row, 1966. — 255 p.
- Waller, Maureen Ungrateful Daughters: The Stuart Princesses Who Stole Their Father's Crown. — Macmillan, 2007. — P. 49—135. — 480 p. — ISBN 1429982098, 9781429982092
- Williams, Hugh Noel A Rose of Savoy: Marie Adélaïde of Savoy, Duchesse de Bourgogne, Mother of Louis XV. — Charles Scribner's Sons, 1909. — P. 19—43. — 478 p.