Մարիա Դաս Նևես
| Մարիա Դաս Նևես | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | 1958 |
| Ծննդավայր | Portuguese São Tomé and Príncipe |
| Քաղաքացիություն |  Սան Տոմե և Պրինսիպի |
| Մասնագիտություն | քաղաքական գործիչ |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | Prime Minister of São Tomé and Príncipe? |
| Կուսակցություն | Movement for the Liberation of São Tomé and Príncipe/Social Democratic Party? |
Մարիա Դաս Նևես (պորտ.՝ Maria das Neves Ceita Baptista de Sousa, 1958, Portuguese São Tomé and Príncipe), Սան Տոմե և Պրինսիպի քաղաքական գործիչ, երկրի վարչապետ 2002 թվականի հոկտեմբերի 7-ից մինչև 2004 թվականի սեպտեմբերի 18-ը։ Նա եղել է Սան Տոմեի և Պրինսիպիի ազատագրման շարժման/Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության (MLSTP-PSD) առանցքային դեմքերից մեկը և դարձել է կառավարության առաջին կին ղեկավարը երկրում։
Կարիերա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մարիա դաս Նևեսը որպես տնտեսագետ վերապատրաստվել է Կուբայում՝ մասնագիտանալով պետական ֆինանսների ոլորտում։ Մինչ կառավարության ղեկավար դառնալը Մարիա դաս Նևեսը որպես քաղաքացիական ծառայող աշխատել է ֆինանսների նախարարությունում, Համաշխարհային բանկում և ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամում (ՅՈՒՆԻՍԵՖ)։ Նա ամուսնացավ, և երբ նրա երկու դուստրերը մեծացան, նա զբաղեցրեց կարևոր պետական պաշտոններ՝ էկոնոմիկայի նախարար (1999-2001 թվականներին), ֆինանսների նախարար (2001-2002 թվականների) և առևտրի, արդյունաբերության և զբոսաշրջության նախարար (2002 թվականին)։
2001 թվականին Ֆրադիկ դե Մենեզեսը Կենտրոնական կուսակցության աջակցությամբ ընտրվեց Սան Տոմե և Պրինսիպի նախագահ։ Սակայն խորհրդարանում չկար հստակ մեծամասնություն, և արդյունքը եղավ անկայուն փոխգործակցությունը կարճատև ընդդիմության գլխավորած կաբինետների հետ։ Սոցիալիստ Գաբրիել Կոստայի ղեկավարությամբ ստեղծվեց երեք կուսակցություններից կազմված կոալիցիա, և Մարիա դաս Նևեսը ստեղծված կառավարության անդամ էր[1]։
Որպես վարչապետ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մարիա դաս Նևեսը զբաղեցրել է Սան Տոմեի և Պրինսիպիի վարչապետի պաշտոնը 2002 թվականի հոկտեմբերի 7-ից մինչև 2004 թվականի սեպտեմբերի 18-ը՝ դառնալով առաջին կինը, ով զբաղեցրել է այս պաշտոնը։ Նախագահ Ֆրադիկ դե Մենեզեսը նրան նշանակեց այս պաշտոնում այն բանից հետո, երբ Գաբրիել Կոստայի գլխավորած ազգային միասնության եռակուսակցական կառավարությունը տապալվեց նշանակումների դեմ բանակի բողոքի ցույցերից հետո։ Երկիրը հայտնվել է ծանր վիճակում՝ զգալի պարտքերով և արտաքին օգնությունից կախվածությամբ։ Երկրի քաղաքական միջավայրում տեղի ունեցան զգալի պառակտումներ և իշխանության համար պայքար։ Երբ Նիգերիայի հետ կնքվեց նավթային համաձայնագիրը, 2003 թվականի հուլիսի 16-ին տեղի ունեցավ ռազմական հեղաշրջում։ Նախագահը գտնվում էր արտասահմանում, և բանակն ու վարձկանները ձերբակալեցին Մարիա Դաս Նևեսին և պետական այլ պաշտոնյաների։ Հեղաշրջման առաջնորդները դժգոհում էին կոռուպցիայից և ասում, որ առաջիկա նավթային եկամուտները արդարացի չեն բաշխվելու։ Միջազգային ճնշումներից հետո պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց, և Մենեզեսը մեկ շաբաթ անց վերականգնվեց իր պաշտոնում։ Մարիա դաս Նևեսը հոսպիտալացվել է փոքր սրտի կաթվածից հետո։ Նա հրաժարական տվեց վարչապետի պաշտոնից, բայց համաձայնեց շարունակել աշխատանքը, երբ նախագահ Մենեզեսը հաստատեց իր վստահությունը նրա նկատմամբ[2]։
Նախագահ Մենեզեսը նրան հեռացրեց վարչապետի պաշտոնից 2004 թվականի սեպտեմբերի 15-ին և հրավիրեց իր կուսակցությանը ընտրել նոր վարչապետ այն բանից հետո, երբ իր և նրա կառավարության անդամների դեմ կոռուպցիայի մեղադրանքներ ներկայացվեցին։ Նա հերքեց, որ իր մասնակցությունն ունի որևէ կոռուպցիոն գործողությունների մեջ։ Նրա հրաժարականից երեք օր անց նոր կառավարությունը երդվեց Դամիան Վազ դ'Ալմեյդայի գլխավորությամբ։ Մարիա դաս Նևեսն ընտրվել է որպես լրացուցիչ պատգամավոր և դարձել պատգամավոր։
Հետագա գործունեություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մարիա դաս Նևեսը Կին համաշխարհային առաջնորդների խորհրդի անդամ է։ Վերջինս միջազգային կազմակերպություն է, որը բաղկացած է իրենց երկրների ներկայիս և նախկին կին նախագահներից և վարչապետներից։ Նրա առաքելությունն է մոբիլիզացնել կին առաջնորդների ամենաբարձր մակարդակն ամբողջ աշխարհում՝ կանանց համար կարևոր խնդիրների և արդար զարգացման համար կոլեկտիվ գործողությունների համար։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Skard, Torild (2014) «Maria das Neves» in Women of power — half a century of female presidents and prime ministers worldwide, Bristol: Policy Press, 978-1-44731-578-0, pp. 299—300
- ↑ Jensen, Jane S. (2008) «Maria das Neves» in Women Political Leaders — breaking the highest glass ceiling, New York, NY: Palgrave Macmillan, 978-0-312-22338-0, p. 58; Skard (2014), pp. 299—300