Մարիա Գարտունգ
Մարիա Գարտունգ ռուս.՝ Мария Александровна Гартунг | |
---|---|
Ծնվել է | մայիսի 19 (31), 1832 |
Ծննդավայր | Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն |
Մահացել է | մարտի 7, 1919 (86 տարեկան) |
Մահվան վայր | Մոսկվա, Խորհրդային Ռուսաստան |
Գերեզման | Դոնսկոե գերեզմանատուն |
Քաղաքացիություն | Ռուսական կայսրություն և Խորհրդային Ռուսաստան |
Ծնողներ | հայր՝ Ալեքսանդր Պուշկին, մայր՝ Նատալյա Նիկոլաևնա Գոնչարովա |
Maria Aleksandrovna Pushkina Վիքիպահեստում |
Մարիա Ալեքսանդրովնա Գարտունգ (ռուս.՝ Мария Александровна Гартунг, մինչ ամուսնությունը՝ Պուշկինա, մայիսի 19 (31), 1832, Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն - մարտի 7, 1919, Մոսկվա, Խորհրդային Ռուսաստան), Ալեքսանդր Պուշկինի և Նատալյա Պուշկինայի (ծննդյան ազգանունը՝ Գոնչարովա) ավագ դուստրը։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մարիա Ալեքսանդրովնան ծնվել է 1832 թվականի մայիսի 19-ին Պետերբուրգում, Ֆուրշտատի փողոցում, Ալիմովների տանը։
Հունիսի 7-ին աղջկան կնքել են Սերգիևյան վանական համալիրում։ Չափաբերական մատյաի 50-րդ գրառման մեջ գրված է, որ կնքահայրերը եղել են Սերգեյ Լվովիչ Պուշկինը, Նատալյա Իվանովնա Գոնչարովան, Աֆանասի Նիկոլաևիչ Գոնչարովը[1], Եկատերինա Իվանովնան Զագրյաժսկայան[2]։ Անունն ստացել է ի պատիվ Ալեքսանդր Սերգեևիչի տատիկի՝ Մարի Ալեքսեևնա Գաննիբալի։
Ստացել է տնային կրթություն։ Ինը տարեկանում նա ազատ խոսում, գրում և կարդում էր գերմաներեն ու ֆրանսերեն։ Հետագայում Մարիա Ալեքսանդրովնան սովորել է արտոնյալ Եկատերինյան ինստիտուտում[3]։
Ինստիտուտն ավարտելուց հետո 1852 թվականի դեկտեմբերին դարձել է Ալեքսանդր 2-րդ ցարի կնոջ՝ Մարիա Ալեքսանդրովնայի պալատական ազնվական օրիորդը։
1860 թվականի ապրիլին՝ 28 տարեկանում, ամուսնացել է Լեոնիդ Նիկոլաևիչ Գարտունգի հետ (1834-1877), գեներալ-մայոր, որը գլխավորում էր Տուլայի և Մոսկվայի կայսերական ձիաբուծարանները, Ն. Ի. Գարտունգի որդին։ Ամուսինը մահացել է 1877 թվականին։ Նրան հանիրավի մեղադրել են հափշտակության մեջ, և դատարանի որոշմամբ գնդակահարվել է՝ թողնելով գրություն. «Ես ոչինչ չեմ գողացել և ներում եմ իմ թշնամիներին»։ Ամուսնու մահը մեծ հարված հասցրեց Մարիա Ալեքսանդրովնային։ Հարազատներից մեկին ուղղված նամակում գրել է.
Նա երեխաներ չի ունեցել։ 1875 թվականին Սոֆյա Ալեքսանդովնայի (ծնյալ՝ Լանսկայա, 1838-1875) մահից հետո, որը Ալեքսանդրի եղբոր առաջին կինն էր, Մարիա Ալեքսանդրովնան օգնեց դաստիարակել որբացած երեխաներին։ Հաճախ նա այցելում էր իր Լանսկայա քույրերին։
Մարիա Ալեքսանդրովնան ակտիվորեն մասնակցել է իր հոր հետ և նրա հիշատակին կապված ամեն ինչին։ 1880 թվականին Մոսկվայում Պուշկինի հուշարձանի բացման ժամանակ նա իր եղբայրների և քույրերի հետ էր։ Հետո նա շատ տարիներ այցելում էր Տվերում Պուշկինի հուշարձանին և ժամերով նստում էր նրա մոտ։ Բանաստեղծ Նիկոլայ Դորիզոն նվիրել է այս տողերը.
Ամբողջ Ռուսաստանում գիտեն միայն նրան, - Նիկոլայ Դորիզո. «Առաջին սեր Ռուսաստան։ Իմ Պուշկին»[4]
|
Մինչև 1910 թվականը Մարիա Ալեքսանդրովնան եղել է քաղաքային ընթերցարանի հոգաբարձուհին, որը բացվել էր 1900 թվականի մայիսի 2-ին Մոսկվայում (այժմ Ալեքսանդր Սերգեևիչ Պուշկինի անվան գրադարան), սակայն ստիպված հրաժարվել է տարիքի ու վատառողջության պատճառով[5]։
1918 թվականին առաջին ժողկոմ Ա․ Վ․ Լունաչարսկին դիմել է՝ Պուշկինի աղջկան նշանակելու թոշակ։ Ծանոթանալով Մարիա Ալեքսանդրովնայի կյանքի պայմաններին՝ «կարիքների աստիճանի որոշման համար» և «հաշվի առնելով Պուշկինի ավանդը ռուս գրականության մեջ»՝ ժողկոմը նրա համար անհատական թոշակ նշանակեց, որը նա չի հասցնում ստանալ։ 1919 թվականի մարտի 7-ին Մոսկվայում Մարիա Ալեքսանդրովնան մահացավ քաղցից։ Թաղվել է Նոր Դոնսկի գերեզմանոցում։
Աննա Կարենինա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1868 թվականին Տուլայում գեներալ Տուլուբևի տանը Մարիա Ալեքսանդրովնան ծանոթացել է Լև Տոլստոյի հետ, որը նրա արտաքին որոշ հատկանիշներ արտահայտել է «Աննա Կարենինա» վեպում։ Տոլստոյի քենին՝ Տ․ Ա․ Կուզմինսկայան գրել է իր «Իմ կյանքը տանը և Յասնայա Պոլյանայում» գրքում․ «Երբ նրանք Մարիա Ալեքսանդրովնային ներկայացրին Լև Տոլստոյին, նա նստեց նրա մոտ դրված թեյի սեղանի մոտ, նրանց զրույցների մասին չգիտեմ, բայց գիտեմ, որ նա է ծառայել Աննա Կարենինայի կերպարն ստեղծելու համար, ոչ բնավորությամբ, ոչ կյանքով, այլ արտաքինով։ Նա ինքն է խոստովանել դա»[6]։ Լև Տոլստոյի անվան պետական թանգարանի «Աննա Կարենինային» նվիրված բաժնում տեղադրված էր Մ․ Ա․ Գարտունգի դիմանկարը, որը ստեղծվել է 1860 թվականին Ի․ Կ․ Մակրովի կողմից։ Այս դիմանակարը ձեռք է բերվել Մարիա Ալեքսանդրովնայի հին ծանոթ Ե․ Ս․ Մակարենկոյի կողմից։ Այտեղ Մարիա Ալեքսանդրովնան պատկերված էր մարգատյա վզնոցով, որ ժառանգել էր իր մորից, և անյուտայի աչիկների ծաղկեպսակը գլխին։ Վեպում հեղինակը Աննա Կարենինային նկարագրում էր հետևալ կերպ․
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Русаков В. М. Рассказы о потомках А. С. Пушкина. — СПб.: Лениздат,1992. — С. 18—19. — ISBN 5-289-01238-9
- ↑ Метрическая книга
- ↑ Русаков В. М. Рассказы о потомках А. С. Пушкина. — СПб.:Лениздат,1992. — С.22
- ↑ Доризо Н. России первая любовь. Мой Пушкин:Стихотворения, поэмы, проза. — М.,1986. — С.267—268.
- ↑ Русаков В. М. Рассказы о потомках А. С. Пушкина. — Л.:Лениздат,1992. — С.32.
- ↑ Февчук Л. П. Портреты и судьбы: Из ленинградской Пушкинианы. — Л.:Лениздат, 1984. — С.135.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Февчук Л. Портреты и судьбы: Из ленинградской Пушкинианы. — 2-е доп. — Ленинград: Лениздат, 1990. — 223 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-289-00603-6
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Биография М. А. Пушкиной
- Б.Б. Давыдов, Н. Н. Шабанова. «М.А. Пушкина и Л.Н. Гартунг» (ռուսերեն). Российский историко-архивоведческий журнал "Вестник архивиста". Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 22-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ url-status (link)(չաշխատող հղում)