Jump to content

Կումայրի (բերդավան)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կումայրի (այլ կիրառումներ)

Կումայրի, Կումրի, Գյումրի, բերդավան Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի Շիրակ գավառում։ Ենթադրվում է, որ անունն առաջացել է մ.թ.ա. 8-րդ դարի վերջին այնտեղ հաստատված կիմերների ցեղանունից։ Ղևոնդ պատմիչը Կումայրին հիշատակում է որպես գյուղ, որտեղ իշխան Արտավազդ Մամիկոնյանը 771 թվականին սպանեց արաբ նվաճողների զորահրամանատարին։ 1830-ականին Կումարիի մոտ կառուցվեց նոր բերդաքաղաք, որը, ի պատիվ ռուս կայսրի դուստր Ալեքսանդրայի, կոչվեց Ալեքսանդրապոլ (այժմ՝ Գյումրի)։ Պեղումներով բացված Կումայրիի եկեղեցին (7-րդ դարի վերջ) ունի քառամույթ գմբեթավոր բազիլիկի հորինվածք։ Քառակուսաձև աղոթասրահը արևելքում ավարտվում է բեմի պայտաձև հատակագիծ ունեցող աբսիդով, որի երկու կողմում գտնվում են ուղղանկյուն ավանդատները։ Գմբեթը բարձրացել է ընդհանուր կառուցվածքի կենտրոնում։ Հյուսիսային ճակատից բացվող միակ դուռն ունի զույգ կիսասյունիկներով շքամուտք։ Արևելյան ճակատը մշակված է սեղանաձև հատակագծով երկու «հայկական խորշով»։ Կենտրոնագմբեթ կառուցվածքներին բնորոշ համաչափություններ և գմբեթի տեղադրություն ունեցող այս եկեղեցին Հայաստանի վաղ միջնադարի նույնատիպ հուշարձանների ամենաուշ օրինակն է։


Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 11