Jump to content

Թելոմերազ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Թելոմերազի աշխատանքի հետևանքով թելոմերի երկարացման մեխանիզմը

Թելոմերազ, ֆերմենտ, որը երկարացնում է թելոմերները, և այն գործում է միայն մի քանի տեսակի բջիջներում` սեռական, ցողունային, քաղցկեղային։ Թելոմերազը էուկարիոտ բջիջներում տեղակայված է քրոմոսոմի ծայրերում։

Թելոմերազը 1948 թվականին հայտնաբերել է Քերոլ Գրեյդերը[1]։

Թելոմերները նուկլեոտիդների հարաբերականորեն կարճ վերջավորություններ են քրոմոսոմների վերջում։ Դրանք անհրաժեշտ են ԴՆԹ-պոլիմերազայի ճիշտ աշխատանքի համար, որը բջջի կիսման ժամանակ կրկնապատկվում է։ Ամեն բաժանման հետ թելոմերը կրճատվում է։ Ենթադրվում է, որ սա է ընկած կենսաբանական ծերացման հիմքում։

Թելոմերների և թելոմերազների օգնությամբ քրոմոսոմների պահպանող մեխանիզմները բացահայտելու համար ԱՄՆ-ում աշխատող ավստրալիացի Էլիզաբետ Բլեկբերնը, ամերիկացի Քերոլ Գրեյդեր և նրա հայրենակից Ջեկ Շոստակը 2009 թվականին արժանացան ֆիզիլոգիայի և բժշկության նոբելյան մրցանակի[2][3]։

Թելոմերազն ապահովում քաղցկեղածին բջիջների անկառավարելի աճը։ Թելոմերազի ակտիվ լինելը քաղցկեղային բջիջներում թույլ է տալիս վերջիններին դառնալ «անմահ» և անվերջ թվով բաժանվել, ինչը քաղկեղային բջիջների հիմնական հատկանիշն է[4]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Olovnikov AM. A theory of marginotomy. The incomplete copying of template margin in enzymic synthesis of polynucleotides and biological significance of the phenomenon. J Theor Biol. 1973 Sep 14;41(1):181-90
  2. Նոբելյան հանձնաժողովի կայքը
  3. Նոբելյան մրցանակ՝ քաղցկեղի բուժման ուղին որոնելու համար
  4. Ժամանակակից կենսաբանության հսկաները կդասախոսեն Երևանում

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թելոմերազ» հոդվածին։