Liberty Reserve

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Liberty Reserve
Изображение логотипа
Տեսակբիզնես ձեռնարկություն, նախկին էություն և բազմամակարդակ մարկետինգային ընկերություն
Հիմնադրված2001
Լուծարվածմայիս 2013
Գլխադասային գրասենյակՍան Խոսե, Կոստա Ռիկա

Liberty Reserve-ը Կոստա Ռիկայի կենտրոնացված թվային արժույթի ծառայություն էր, որն իրեն ներկայացնում էր որպես «ամենահին, ամենաապահով և ամենահայտնի վճարային պրոցեսորը, որը սպասարկում է միլիոնավոր մարդկանց ամբողջ աշխարհում»[1]։ Կայքն ունեցել է ավելի քան մեկ միլիոն օգտատեր, երբ այն փակվել է Միացյալ Նահանգների կառավարության կողմից։ Դատախազները պնդում էին, որ թույլ անվտանգության պատճառով ենթադրյալ հանցավոր գործունեությունը հիմնականում չի բացահայտվել, ինչը ի վերջո հանգեցրել է նրան, որ նրանք խլել են ծառայությունը[2]։

2013 թվականի մայիսին Liberty Reserve-ը փակվել է Միացյալ Նահանգների դաշնային դատախազների կողմից «Patriot Act»-ի համաձայն՝ 17 երկրների իշխանությունների կողմից հետաքննությունից հետո։ Միացյալ Նահանգները հիմնադիր Արթուր Բուդովսկուն և ևս վեց հոգու մեղադրանք է առաջադրել փողերի լվացման և չլիցենզավորված ֆինանսական գործարքների ընկերություն գործարկելու մեջ։ Ենթադրվում է, որ Liberty Reserve-ն իր պատմության ընթացքում օգտագործվել է ավելի քան 6 միլիարդ դոլար հանցավոր եկամուտներ լվանալու համար[3]։

Նախապատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սան Խոսեում (Կոստա Ռիկա) Liberty Reserve-ը կենտրոնացված թվային արժույթի ծառայություն էր, որը թույլ էր տալիս օգտատերերին գրանցվել և գումար փոխանցել այլ օգտվողներին օգտագործելով միայն անուն, էլ. փոստի հասցե և ծննդյան ամսաթիվ[1]։ Կայքը ոչ մի ջանք չի գործադրել՝ ստուգելու իր օգտատերերի ինքնությունը՝ դարձնելով այն գրավիչ վճարային պրոցեսոր խաբեբաների համար[3]։ Դեպոզիտները կարող են կատարվել երրորդ անձանց միջոցով՝ օգտագործելով վարկային քարտ կամ բանկային փոխանցում, ի թիվս այլ դեպոզիտների[1][2]։ Liberty Reserve-ը ուղղակիորեն չի մշակել դեպոզիտները կամ դուրսբերումները[2]։ Ավանդադրված միջոցներն այնուհետև «վերափոխվել են» Liberty Reserve Dollars–ի կամ Liberty Reserve Euros–ի, որոնք կապված էին համապատասխանաբար ԱՄՆ դոլարի և եվրոյի արժեքի կամ ոսկու ունցիա հետ[1][4]։ Գործարքների չափերի սահմանափակումներ չեն դրվել[5]։ Ծառայությունը գումար է վաստակել՝ յուրաքանչյուր փոխանցման վրա գանձելով չնչին վճար՝ մոտ 1%[1]։ Գործարքները եղել են «100% անշրջելի»[5]։ Liberty Reserve-ն առաջարկում էր նաև առևտրային քարտի գործառույթներ և այլ առևտրային ծառայություններ[5]։

Ծառայությունը տարածված էր արժութային բրոքերների և բազմամակարդակ մարքեթինգային ընկերությունների շրջանում[4]։ Forex Magnates մասնագիտացված արտարժույթի նորությունների ծառայության տվյալներով՝ Liberty Reserve-ը «առաջատար վճարային ալիքն է եղել զարգացող և սահմանամերձ շուկաներում՝ թրեյդերների համար»[4]։ ԱՄՆ Ներքին եկամուտների ծառայության քրեական հետախուզության բաժնի ղեկավար Ռիչարդ Վեբերը հայտարարել է. «Եթե Ալ Կապոնեն այսօր ողջ լիներ, ահա թե ինչպես նա կթաքցներ իր փողերը»[2]։ Փակման պահին Liberty Reserve-ն ունեցել է ավելի քան 1 միլիոն գրանցված օգտատեր, որոնցից 200,000-ը Միացյալ Նահանգներից են եղել[3]։ Այն Թվային արժույթի համաշխարհային ասոցիացիայի անդամ է եղել[5]։

Liberty-ի աշխատակիցներից պահանջվում էր ստորագրել գաղտնիության պայմանագիր՝ ընկերության մասին բոլոր տեղեկությունները, ներառյալ «վարչական գործերը, գործառնությունները և ֆինանսական մանրամասները» «խիստ գաղտնիության մեջ պահելու համար» ընկերությունից հեռանալուց հետո 15 տարի[6]։ Բացի այդ, նրանք պարտավոր էին ծանուցել ղեկավարությանը, եթե տրվի նման տեղեկատվությունը բացահայտելու հրաման[4]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2002-ից 2006 թվականներին Միացյալ Նահանգների գործարարներ Արթուր Բուդովսկին և Վլադիմիր Կացը վարում էին թվային արժույթի փոխանակման ծառայություն, որը հայտնի է որպես Ոսկե դար[4]։ 2006 թվականի հուլիսին զույգին մեղադրանք է առաջադրվել անօրինական ֆինանսական բիզնես վարելու մեղադրանքով։ Նրանք 2007 թվականին դատապարտվել են 5 տարվա ազատազրկման, սակայն պատիժը կրճատվել է հինգ տարվա պայմանական ազատազրկման[4]։ Բուդովսկին փախել է երկրից՝ հաստատվելով Կոստա Ռիկայում[7]։ Հետագայում նա դարձել է Կոստա Ռիկայի նատուրալիզացված քաղաքացի, երբ 2010 թվականին ամուսնացել է կոստառիկացի կնոջ հետ, իսկ 2012 թվականին հրաժարվել է իր ամերիկյան քաղաքացիությունից[8][9]։

Liberty Reserve-ը հիմնադրվել է Բուդովսկու կողմից՝ Կոստա Ռիկայում՝ 2006 թվականին[2]։ 2007 թվականին ընկերության մարքեթինգի մենեջեր Ջոուլ Լիի հետ տված հարցազրույցում ասվում է, որ այն հիմնադրվել է որպես «ներմուծման և արտահանման բիզնեսի մասնավոր արժույթի փոխանակման համակարգ» և բացվել է հանրության համար 2007 թվականին[5]։

Քրեական հետաքննություն և մեղադրանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կոստա Ռիկայի իշխանությունները տեղեկացել են Liberty Reserve-ի մասին 2009 թվականին և ընկերությանը հայտնել են, որ նրան անհրաժեշտ է լիցենզիա՝ որպես փող փոխանցող բիզնես գործելու համար[6]։ 2011 թվականին Liberty Reserve-ին մերժվել է բիզնեսի լիցենզիա ստանալ Կոստա Ռիկայում, ըստ պետական դատախազ Խոսե Պաբլո Գոնսալեսի՝ բիզնեսի ֆինանսավորման վերաբերյալ թափանցիկության բացակայության պատճառով։ Այդ ժամանակ բիզնեսը պաշտոնապես լուծարվել է, սակայն ընկերության հիմնադիր Արթուր Բուդովսկին շարունակել է կառավարել բիզնեսը՝ այն գործարկելով Կոստա Ռիկայի հինգ այլ ձեռնարկությունների միջոցով, ըստ իշխանությունների[1]։ 2011 թվականի մարտի 7-ին բանկային «կասկածելի» գործունեության հետևանքով քրեական գործ է հարուցվել[6]։ Ավելի ուշ՝ 2011 թվականին, Միացյալ Նահանգների իշխանությունները խնդրել են Կոստա Ռիկային սկսել Բուդովսկու բիզնես գործարքների հետաքննությունը[4]։ Կոստա Ռիկայի թմրանյութի ինստիտուտի փոխտնօրեն Բերնարդիտա Մարինի խոսքերով, Կոստա Ռիկան երեք անգամ 2011-ից 2013 թվականներին առգրավել է գումարներ Liberty Reserve-ից[6]։

2011 թվականին Liberty Reserve-ը կապված է եղել հազարավոր գողացված Ավստրալիայի բանկային հաշիվների և բրիտանական բանկային քարտերի վաճառքի փորձերի հետ[10][11]։ 2012 թվականին մի խումբ հաքերներ փորձել են շանտաժի ենթարկել Symantec հակավիրուսային ծրագրային ապահովման ընկերությանը՝ 50,000 դոլար փոխանցելով Liberty Reserve-ի հաշվին[12]։

2013 թվականի առգրավում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դոմեյնի անվան առգրավման ծանուցում` վկայակոչելով 18 U.S.C. § 982(a)(1)–ը

17 երկրների պաշտոնյաների կողմից բազմամյա հետաքննությունից հետո՝ 2013 թվականի մայիսին, ԱՄՆ կառավարության կողմից հրապարակվել է կնքված մեղադրական եզրակացություն[3]։ ԱՄՆ դատախազները գործ են հարուցել Liberty Reserve-ի դեմ՝ պնդելով, որ այն 6 միլիարդ դոլարի չափով հանցավոր եկամուտ է ստացել[3]։ Արթուր Բուդովսկին ձերբակալվել է իսպանական ոստիկանության կողմից՝ Մադրիդի Բարախաս միջազգային օդանավակայանում, երբ նա փորձում էր վերադառնալ Կոստա Ռիկա, որտեղ քաղաքացիություն է ունեցել[13][14]։ Բուդովսկուն և երկրորդ տղամարդուն իսպանական իշխանությունները հրամայել են ազատազրկել մինչև արտահանձնման լսումները[14]։ Ավելի վաղ գրոհի են ենթարկվել Բուդովսկուն պատկանող երեք տներ և հինգ առևտրային ձեռնարկություններ[15]։ Եվս չորսը, ներառյալ Կացը, ձերբակալվել են երեք երկրներում՝ Կոստա Ռիկա, Իսպանիա և Միացյալ Նահանգներ։ Եվս երկուսը ազատության մեջ են Կոստա Ռիկայում[3]։

Liberty Reserve-ի կայքը մայիսի 24-ին անջատվել է ցանցից և փոխարինվել է ծանուցմամբ, որում ասվում է, որ տիրույթը «առգրավվել է Միացյալ Նահանգների անօրինական ֆինանսների դեմ պայքարի Գլոբալ խմբի կողմից»[1][16]։ Կոստա Ռիկայում դատարանի որոշում է կայացվել Բուդովսկու, Մաքսիմ Չուխարևի և ակնհայտ վեց ընկերությունների «ֆինանսական ապրանքներն ու ծառայությունները» բռնագրավելու վերաբերյալ[6]։ Ավելի քան մեկ միլիոն դոլար արժողությամբ շքեղ ավտոմեքենաներ են առգրավվել[6]։

Մեղադրական եզրակացության մեջ, որը հրապարակվել է մայիսի 28-ին, յոթ հիմնական աշխատակիցներին, ինչպես նաև հենց Liberty Reserve-ին մեղադրանք է առաջադրվել փողերի լվացման և չարտոնագրված դրամական փոխանցումների բիզնես վարելու, ինչպես նաև 25 միլիոն դոլարի վնասի փոխհատուցման համար[3]։ Մեղադրանքները ներկայացվել են Հայրենասիրական ակտի դրույթների օգտագործմամբ, քանի որ Liberty Reserve-ը ամերիկյան ընկերություն չէր[2]։ Մեղադրյալներին կարող է սպառնալ մինչև 30 տարվա ազատազրկում[2]։

Պրիթ Բհարարան՝ Միացյալ Նահանգների դատախազը, որն աշխատում է գործի վրա, Liberty Reserve-ը անվանել է «սև շուկայի բանկ», որը ստեղծվել և կառուցվել է «հանցավոր գործունեությանը նպաստելու համար»[3]։ Ընդհանուր առմամբ, Liberty Reserve-ը «մշակել է մոտ 55 միլիոն առանձին ֆինանսական գործարքներ և ենթադրվում է, որ լվացել է ավելի քան 6 միլիարդ դոլար հանցավոր եկամուտներ»։ Այն կապված է հանցագործությունների հետ, ներառյալ վարկային քարտերի խարդախությունը, ինքնության գողությունը, ներդրումային խարդախությունը, համակարգչային հաքերները, մանկական պոռնոգրաֆիան և թմրամիջոցների թրաֆիկինգը[3]։ Ինքը՝ Liberty Reserve-ը, մեղադրվել է ԱՄՆ դատախազների կողմից տասնյակ միլիոնավոր դոլարներ shell հաշիվների միջոցով տեղափոխելու մեջ[3]։ Քառասունհինգ բանկային հաշիվներ կալանք են դրվել կամ սահմանափակվել Միացյալ Նահանգների դաշնային դատախազների կողմից՝ Patriot Act-ի համաձայն, հետաքննության արդյունքում[2]։ Մանհեթենում ԱՄՆ փաստաբան Փրիթ Բհարարան հայտարարել է, որ գործը «կարող է լինել Միացյալ Նահանգների կողմից երբևէ հարուցված փողերի լվացման ամենամեծ միջազգային գործը»[3]:

«Համաշխարհային հարկադիր գործողությունը, որը մենք հայտարարում ենք այսօր, կարևոր քայլ է անօրինական ինտերնետ-բանկինգի «Վայրի Արևմուտքը» զսպելու համար, qանի որ հանցագործությունը գնալով գլոբալ է դառնում, օրենքի երկար թեւը պետք է էլ ավելի երկարանա, և այս դեպքում այն շրջապատեց երկիրը»։
- Փրիթ Բհարարա

Դատախազների կոնկրետ մեղադրանքներից մեկն այն է, որ կայքը դեր է խաղացել 2013 թվականի մայիսին Մուսկատի բանկից և Ռաս Ալ Խայմայի Ազգային բանկից գողացված 45 միլիոն դոլարի լվացման մեջ[15][17]։

Հետևանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համացանցային անվտանգության վերլուծաբան Բրայան Քրեբսի կարծիքով, Liberty Reserve-ի փակումը կարող էր «խոշոր ցնցումներ առաջացնել կիբերհանցագործությունների տնտեսության մեջ»[1]։ Կայքի փակումը հանգեցրել է նրան, որ շատ անհատներ օրինական պատճառներով օգտագործում էին ծառայությունը և կորցնում էին իրենց գումարների հասանելիությունը[18]։ EPay Tarjeta ծառայության ղեկավարը, որն օգտագործում էր Liberty Reserve-ը, նշել է․ «Մենք, կարծես, ընդունելի կողմնակի վնաս ենք… մենք հանցագործություն չենք կատարել»[18]։

Միացյալ Նահանգների փաստաբան Փրիթ Բհարարան հայտարարել է, որ Liberty Reserve-ի օգտատերերը կարող են կապվել իր գրասենյակի հետ՝ իրենց միջոցները վերադարձնելու հարցում[2]։

Մայիսի 29-ին Բուդովսկու կինը հանդես է եկել մեղադրանքով, որ իրեն 800 դոլար են վճարել 2010 թվականին նրա հետ ամուսնանալու համար, որպեսզի նա դառնա Կոստա Ռիկայի քաղաքացի։ Նրա խոսքով ՝ նախատեսվում էր ամուսնալուծվել երկու տարի անց, թեև ձերբակալության պահին զույգը դեռ ամուսնացած էր[9]։

2014 թվականի դեկտեմբերին տեխնոլոգիայի գլխավոր տնօրեն Մարկ Մարմիլևը դատապարտվել է առավելագույնը հինգ տարվա ազատազրկման՝ իրեն մեղավոր ճանաչելով «չլիցենզավորված փողերի փոխանցման բիզնեսի» մեջ[19]։

2016 թվականի հունվարին Արթուր Բուդովսկին իրեն մեղավոր է ճանաչել փողերի լվացման համար դավադրության մեջ[20]։ 2016 թվականի մայիսի 6-ին Բուդովսկին դատապարտվել է 20 տարվա ազատազրկման[21]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 «Liberty Reserve digital money service forced offline». BBC. 2013 թ․ մայիսի 27. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 27-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Marc Santora; William K. Rashbaum; Nicole Perlroth (2013 թ․ մայիսի 28). «Online Currency Exchange Accused of Laundering $6 Billion». The New York Times. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 28-ին.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 Jack Cloherty (2013 թ․ մայիսի 28). «'Black Market Bank' Accused of Laundering $6B in Criminal Proceeds». ABC News. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 28-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 David Boddiger; L. Arias (2013 թ․ մայիսի 25). «Millions of dollars in limbo after shuttering of digital currency site Liberty Reserve». Tico Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 28-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 «Liberty Reserve - Interview with Mr. Joul Lee pt.1». Digital Money World. 2007 թ․ հուլիսի 22.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 «Costa Rican President Chinchilla denies link to Liberty Reserve attorney». Tico Times. 2013 թ․ մայիսի 31. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 31-ին.
  7. ↑ Jill Langlois (2013 թ․ մայիսի 27). «Liberty Reserve digital money service shut down, founder arrested». GlobalPost. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 28-ին.
  8. ↑ Carlos Arguedas C. (2013 թ․ մայիսի 25). «España captura a costarricense por lavado de dinero a pedido de Estados Unidos» [Spain captures Costa Rican money launderer upon U.S. request]. La Nacion (Spanish). Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  9. ↑ 9,0 9,1 «Costa Rica probes Liberty Reserve founder marriage». USA Today. Associated Press. 2013 թ․ մայիսի 30. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 1-ին.
  10. ↑ «Frenzied bidding for stolen identities». Sunday Herald Sun. 2011 թ․ հուլիսի 10. էջ 15.
  11. ↑ Mazher Mahmood; Mark Hookham (2011 թ․ նոյեմբերի 6). «On sale at £3.70: your stolen credit details». The Sunday Times.
  12. ↑ Nicole Perlroth (2012 թ․ փետրվարի 7). «Symantec Says Hackers Tried Extortion». The New York Times Bits Blog.
  13. ↑ «Boss of digital-currency operator Liberty Reserve arrested in Spain». GlobalPost. Agencia EFE. 2013 թ․ մայիսի 28. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 30-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 «Costa Rica probes Liberty Reserve founder marriage». USA Today. 2013 թ․ մայիսի 30.
  15. ↑ 15,0 15,1 Javier Cordoba; Raphael Satter (2013 թ․ մայիսի 27). «Costa Rica: Digital currency site founder arrested». Bloomberg Businessweek. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 28-ին.
  16. ↑ «Liberty Reserve founder arrested in Spain». Guardian. 2013 թ․ մայիսի 28. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 29-ին.
  17. ↑ The sum of $45 million was reported stolen from the BankMuscat and the National Bank of Ras Al Khaimah earlier in the month - «Germany Arrests Two for $45 Million Cyber Bank Heist». CNBC. 2013 թ․ մայիսի 10. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 30-ին.
  18. ↑ 18,0 18,1 «US prosecutes '$6bn money-laundering hub'». BBC News. 2013 թ․ մայիսի 28. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 29-ին.
  19. ↑ John Hawes (2014 թ․ դեկտեմբերի 14). «Liberty Reserve CTO and eBay car scammer jailed for 5 years each». Naked Security. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
  20. ↑ Founder of Liberty Reserve Pleads Guilty to Laundering More Than $250 Million through His Digital Currency Business, U.S. Department of Justice Office of Public Affairs, 2016 թ․ հունվարի 29
  21. ↑ «Liberty Reserve Founder Arthur Budovsky Sentenced In Manhattan Federal Court To 20 Years For Laundering Hundreds Of Millions Of Dollars Through His Global Digital Currency Business». United States Department of Justice. 2016 թ․ մայիսի 6. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 17-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Liberty_Reserve&oldid=9973707» էջից