Ֆինանսական հաշվետվությունների վերլուծություն
Ֆինանսական հաշվետվությունների վերլուծություն (կամ ֆինանսական վերլուծություն) ընկերության ֆինանսական հաշվետվությունների ուսումնասիրման և վերլուծության գործընթաց՝ ապագայում եկամուտ ստանալու համար ավելի արդյունավետ տնտեսական որոշումներ կայացնելու նպատակով։ Այդ հաշվետվությունները ներառում են ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվություն, հաշվեկշիռ, դրամական հոսքերի հաշվետվություն, հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ և կապիտալում փոփոխությունների մասին հաշվետվություն (անհրաժեշտության դեպքում)։ Ֆինանսական հաշվետվությունների վերլուծությունը մեթոդ կամ գործընթաց է, որը ներառում է ռիսկերի, գործունեության արդյունքների, ֆինանսական վիճակի և կազմակերպության ապագա հեռանկարների գնահատման հատուկ մեթոդներ[1]։
Այն օգտագործվում է տարբեր շահագրգիռ կողմերի կողմից, ինչպիսիք են վարկային և սեփական կապիտալում ներդրում անողները, կառավարությունը, հասարակությունը և կազմակերպությունում որոշում կայացնողները։ Այս շահագրգիռ կողմերն ունեն տարբեր շահեր և իրենց կարիքների բավարարման համար դիմում են տարբեր մեթոդների։ Օրինակ, սեփական կապիտալում ներդրում անողները հետաքրքրված են կազմակերպության երկարաժամկետ եկամտաբերությամբ և, հնարավոր է, շահութաբաժինների վճարումների կայունությամբ և աճով։ Պարտատերերը ցանկանում են ապահովել կազմակերպությունների պարտքային արժեթղթերի (օրինակ՝ պարտատոմսերի) տոկոսների և հիմնական պարտքի վճարումը սահմանված ժամկետում։
Ֆինանսական հաշվետվությունների վերլուծության ընդհանուր մեթոդները ներառում են ֆունդամենտալ վերլուծություն, Դյուպոնտի վերլուծություն, հորիզոնական և ուղղահայաց վերլուծություն և ֆինանսական գործակիցների օգտագործում։ Պատմական տեղեկատվությունը, որը զուգորդվում է ֆինանսական տեղեկատվության հետ կապված մի շարք ենթադրությունների և ճշգրտումների հետ, կարող է օգտագործվել հետագա գործունեությունը պլանավորելու համար։ Ֆինանսական վերլուծաբանի որակավորում կարող են ստանալ պրոֆեսիոնալ ֆինանսական վերլուծաբանները։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բենջամին Գրեհեմը և Դեյվիդ Դոդդն առաջին անգամ հրատարակեցին իրենց ազդեցիկ «Անվտանգության վերլուծություն» գիրքը 1934 թվականին[2][3]։ Նրանց գրքի առանցքային գաղափարն այն է, որ շուկայի գնագոյացման մեխանիզմը ֆինանսական արժեթղթերի համար, ինչպիսիք են բաժնետոմսերը և պարտատոմսերը, հիմնված է շուկայի շատ մասնակիցների կողմից իրականացվող սխալ և անտրամաբանական վերլուծական գործընթացների վրա։ Սա հանգեցնում է նրան, որ արժեթղթի շուկայական գինը միայն երբեմն է համընկնում այն իրական արժեքի հետ, որի շուրջ գինը տատանվում է[4]։ Ներդրող Ուորեն Բաֆեթը Գրեհեմի և Դոդդի փիլիսոփայության հայտնի կողմնակիցն է։
Գրեհեմի և Դոդդի մոտեցումը անվանում են ֆունդամենտալ վերլուծություն, որը ներառում է․
- Տնտեսության վերլուծություն
- Արդյունաբերության վերլուծություն
- Ընկերության վերլուծություն։
Վերջինս ֆինանսական հաշվետվությունների վերլուծության առաջնային ոլորտն է։ Այս երեք վերլուծությունների հիման վրա որոշվում է արժեթղթի ինքնարժեքը[4]։
Հորիզոնական և ուղղահայաց վերլուծություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հորիզոնական վերլուծությունը համեմատում է ֆինանսական տեղեկատվությունը ժամանակի մեջ, սովորաբար վերջին եռամսյակների կամ տարիների ընթացքում։ Հորիզոնական վերլուծությունը իրականացվում է՝ համեմատելով նախորդ հաշվետվության, օրինակ, ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվության ֆինանսական տվյալները։ Այս վերջին տեղեկատվությունը համեմատելիս անհրաժեշտ է որոնել այնպիսի տատանումներ, ինչպիսիք են ավելի բարձր կամ ավելի ցածր եկամուտները[5]։
Ուղղահայաց վերլուծությունը ֆինանսական հաշվետվությունների տոկոսային վերլուծությունն է։ Ֆինանսական հաշվետվություններում նշված յուրաքանչյուր հոդված նշվում է մեկ այլ հոդվածի տոկոսներով։ Օրինակ, ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում յուրաքանչյուր հոդված պետք է նշել համախառն վաճառքի ծավալի տոկոսներով։ Այս մեթոդը կոչվում է նաև կարգավորում[6] կամ տոկոսավորում[5]։
Ֆինանսական գործակիցների վերլուծություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆինանսական գործակիցները ֆինանսական հաշվետվությունների արագ վերլուծության շատ հզոր գործիքներ են։ Գոյություն ունեն գործակիցների չորս հիմնական կատեգորիաներ՝ իրացվելիության գործակիցներ, շահութաբերության գործակիցներ, ակտիվության գործակիցներ և լծակների գործակիցներ։ Որպես կանոն, նրանք վերլուծվում են ժամանակի մեջ և տվյալ դաշտի մրցակիցների միջոցով։
- Իրացվելիության գործակիցները օգտագործվում են որոշելու համար, թե որքան արագ կարող է ընկերությունը իր ակտիվները վերածել դրամական միջոցների ֆինանսական դժվարությունների կամ սնանկության դեպքում։ Ըստ էության, դա ընկերության գոյատևման ունակությունն է։ Իրացվելիության ընդհանուր գործակիցներն են ընթացիկ գործակիցը և իրացվելիության ինդեքսը։ Ընթացիկ իրացվելիության գործակիցը ընթացիկ ակտիվների հարաբերությունն է ընթացիկ պարտավորություններին և որոշում է պարտավորությունների դիմաց վճարման համար հասանելի իրացվելիության ծավալը։ Իրացվելիության ինդեքսը ցույց է տալիս, թե որքան արագ ըկերությունը կարող է ակտիվները վերածել դրամական հոսքերի և հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևով․ (առևտրային դեբիտորական պարտք x իրացման օրերի քանակ) + (ապրանքային պաշարներ x իրացման օրերի քանակ) / առևտրային դեբիտորական պարտք + ապրանքային պաշարներ։
- Շահութաբերության գործակիցները ցույց են տալիս, թե որքան շահութաբեր է ընկերությունը։ Մի քանի հայտնի շահութաբերության գործակիցները անվնասաբերության շեմի և համախառն շահույթի գործակիցներն են։ Անվնասաբերության շեմը հաշվարկում է, թե որքան դրամական միջոցներ պետք է ընկերությունը գեներացնի, որպեսզի կարողանա ծածկել անգամ մեկնարկային ծախսերը։ Համախառն շահույթի գործակիցը հավասար է համախառն շահույթ / եկամուտ։ Այս գործակիցը ցույց է տալիս ակնկալվող եկամտի արագ պատկերը։
- Ակտիվության գործակիցները նախատեսված են ցույց տալու համար, թե որքան լավ է կազմակերպված ընկերության ռեսուրսների կառավարումը։ Ակտիվության երկու ընդհանուր գործակիցները կրեդիտորական պարտքի շրջանառության ու դեբիտորական պարտքի շրջանառության գործակիցներն են։ Այդ գործակիցները ցույց են տալիս, թե որքան ժամանակ է պահանջվում, որպեսզի ընկերությունը կարողանա մարել կրեդիտորական պարտքերը և համապատասխանաբար, որքան ժամանակ է պահանջվում, որպեսզի ընկերությունը ստանա վճարումները։
- Սեփական և փոխառու կապիտալի հարաբերակցության գործակիցները ցույց են տալիս, թե ֆինանսական գործողությունների իրականացման համար որքանով է ընկերությունը ապավինում իր պարտքին։ Ֆինանսական հաշվետվությունների վերլուծության համար օգտագործվող սեփական և փոխառու կապիտալի հարաբերակցության հիմնական գործակիցը փոխառու կապիտալի հարաբերակցությունն է սեփական կապիտալին։ Այս գործակիցը ցույց է տալիս, թե որքանով է պատրաստ ընկերությունը օգտագործել պարտքը ֆինանսական գործողությունների իրականացման համար։ Այն հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևով․ (երկարաժամկետ պարտք + կարճաժամկետ պարտք + վարձակալություն)/սեփական կապիտալ[7]։
Դյուպոնտի վերլուծության մեջ օգտագործվում են մի քանի ֆինանսական գործակիցներ, որոնք միասին բազմապատկում են սեփական կապիտալի հավասար եկամտաբերությունը, այս ցուցանիշը ցույց է տալիս, թե որքան է ընկերության եկամուտը՝ բաժանված ներդրված միջոցների (սեփական կապիտալի) չափին։
Շահաբաժինների զեղչման մոդելը կարող է օգտագործվել նաև ընկերության բաժնետոմսերի արժեքի գնահատման համար՝ այն տեսության հիման վրա, որ նրա բաժնետոմսերի արժեքը հավասար է նրա բոլոր հետագա վճարվող շահաբաժիններին, որոնք զեղչված են մինչև իրենց ընթացիկ արժեքը[8]։ Այլ կերպ ասած, այն օգտագործվում է բաժնետոմսերի գնահատման համար՝ հետագա շահաբաժինների ընթացիկ զուտ արժեքի հիման վրա։
Ֆինանսական հաշվետվությունների վերլուծությունը, որպես կանոն, կատարվում է էլեկտրոնային աղյուսակներում և ամփոփվում տարբեր ձևաչափերով։
Ֆինանսական հաշվետվությունների վերաձևակերպում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆինանսական արդյունքների վերաձևակերպումը որոշակի նպատակով նախկինում հրապարակված ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվության փոփոխության և վերաթողարկման գործողությունն է[9]։
Ներդրողներին անհրաժեշտ է հասկանալ ընկերության՝ շահույթ գեներացնելու կարողությունը։ Սա, ներգրավված կապիտալի ծավալի և այլ ֆինանսական գործակիցների նկատմամբ շահույթի աճի տեմպի հետ միասին, կազմում է ընկերության արժեքի վերլուծության կարևոր մասը։ Վերլուծաբանները կարող են փոփոխել («վերաձևակերպել») ֆինանսական հաշվետվությունները, ճշգրտելով նախնական ենթադրությունները, որոնք կօգնեն այս հաշվարկներին։ Օրինակ, գործառնական վարձակալությունը (դիտվում է որպես վարձակալական գործարք) կարող է վերափոխվել կապիտալի վարձակալության (նշելով սեփականության իրավունքը)՝ ավելացնելով ակտիվները և պարտավորությունները հաշվեկշռին։ Դա ազդում է ֆինանսական հաշվետվությունների ցուցանիշների վրա[10]։
Վերաձևակերպումը հայտնի է նաև որպես հաշիվների կարգավորում[11]։
Հավաստագրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆինանսական վերլուծաբանները, որպես կանոն, ֆինանսական և հաշվապահական կրթություն ունեն բակալավրիատի կամ մագիստրատուրայի մակարդակով։ Անձը կարող է ֆինանսական վերլուծաբանի որակավորում ստանալ մի շարք բարդ քննություններ հանձնելու միջոցով։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ White, Gerald I.; Sondhi, Ashwinpaul; Fried, Dov (1998). The Analysis and Use of Financial Statements. John Wiley & Sons, Inc. ISBN 0-471-11186-4.
- ↑ New York Times,August 16, 1998 Gretchen Morgenson – Market Watch MARKET WATCH; A Time To Value Words of Wisdom“ … Security Analysis by Benjamin Graham and David Dodd, the 1934 bible for value investors.”
- ↑ New York Times, January 2, 2000 Business Section Humbling Lessons From Parties Past By BURTON G. MALKIEL “BENJAMIN GRAHAM, co-author of "Security Analysis," the 1934 bible of value investing, long ago put his finger on the most dangerous words in an investor's vocabulary: "This time is different." Burton G. Malkiel is an economics professor at Princeton University and the author of "A Random Walk Down Wall Street" (W.W. Norton).
- ↑ 4,0 4,1 Dodd, David; Graham, Benjamin (1998). Security Analysis. John Wiley & Sons, Inc. ISBN 0-07-013235-6.
- ↑ 5,0 5,1 «Accountingtools.com - Financial Statement Analysis». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 11-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 26-ին.
- ↑ Perceptual Edge-Jonathan Koomey-Best practices for understanding quantitative data-February 14, 2006
- ↑ Staff, Investopedia (2010 թ․ օգոստոսի 12). «Financial Statement Analysis». Investopedia (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ McClure, Ben (2004 թ․ ապրիլի 12). «Digging Into The Dividend Discount Model». Investopedia (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 14-ին.
- ↑ «Earnings Recast».
- ↑ «Recasting». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 26-ին.
- ↑ Selling Your Business For Dummies.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գործարարների միություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- SFAF Արխիվացված 2021-12-16 Wayback Machine - Ֆինանսական վերլուծաբանների ֆրանսիական միություն
- ACIIA - Միջազգային ներդրումների որակավորված վերլուծաբանների միություն
- EFFAS - Ֆինանսական վերլուծաբանների միությունների եվրոպական ֆեդերացիա
