Ֆերտյո-Հանշագ

Ֆերտյո-Հանշագ
Տեսակ	ազգային պարկ
Մասն է	Fertö / Neusiedlersee Cultural Landscape?
Երկիր	Հունգարիա
Վարչատարածք	Դյոր-Մոշոն-Շոպրոն
Հիմնվել է	1991
Մակերես	237,44 կմ²

Ֆերտյո-Հանշագ (հունգ.՝ Fertő–Hanság Nemzeti Park), ազգային պարկ Հունգարիայի հյուսիս-արևմուտքում՝ Ավստրիայի հետ սահմանին, Դյոր-Մոշոն-Շոպրոն մարզի տարածքում։ Ազգային պարկը զբաղեցնում է 235,88 կմ² տարածք, բացվել է 1994 թվականին։ Պարկի տարածքը Ֆերտյո լճի շրջակայքում հարում է Ավստրիական Նոյզիդլերզե Զևինկել ազգային պարկին։ Լիճը և նրա շրջակայքը ներառված են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային մշակութային ժառանգության ցանկում։

Պարկի տարածք այցելությունները հնարավոր է կազմակերպված էքսկուրսիաներով, որոշ տարածքներ ընդհանրապես փակ են մարդկանց համար։ Պարկը բաղկացած է երկու մեծ տարածքներից՝ Ֆերտյո լճի շրջակայքը և Հանշագի տարածաշրջանը։

Ֆերտյո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական հոդված՝ Նոյզիդլերզի Ֆերտյո լիճը (հունգ.՝ Fertő-tó, գերմ.՝ Neusiedler See) Կենտրոնական Եվրոպայի չորրորդ ամենամեծ լիճն է, համարվում է եզակի կենսոլորտային արգելոց։ Լճի մակերեսը կազմում է մոտ 315 կմ², իսկ միջին խորությունը՝ մոտ մեկ մետր։ Լճի հայելին 88%-ով ծածկված է եղեգնով, դրանց միջով հատուկ անցումներ են արված նավակների համար։ Լիճ են թափվում մի քանի առուներ, լճից հոսքը կարգավորվում է ջրանցքով, որը միանում է Դանուբի ավազանին։ Ֆերտյոն Եվրոպայի ամենաարևմտյան հարթավայրային աղի լիճն է։ Լճի ջուրը խիստ աղի է, դրա մակարդակը ենթարկվում է մեծ տատանումների. պատմության մեջ մի քանի անգամ արձանագրվել է դրա ամբողջական չորացումը (վերջին անգամ՝ 1870-ական թվականներին)։

Լիճը բնակեցված է ձկների 15 տեսակով (առավել տարածված են երկայնաձուկը, շիղաձուկը, գայլաձուկը և խախանը)։ Լճի ջրերը հարուստ են տարբեր տեսակի անողնաշարավորներով, իսկ եղեգնուտներում բնակվում են հազվագյուտ միջատների տարբեր տեսակներ։

Ֆերտյո լճի տարածքում բնադրող և չվող թռչունների ավելի քան 300 տեսակ կարելի է դիտարկել բնական պայմաններում, այդ թվում՝ ձկնկուլների բազմաթիվ տեսակներ (ներառյալ մեծ սպիտակը), ինչպես նաև կոլպիցաներ, վայրի սագեր, սուզաբադեր, վայրի բադեր, եղեգնահավեր և շատ այլ տեսակներ։ Սեզոնային չուի ժամանակ այստեղ կանգ են առնում մորակտցարները, խրձատուներն ու քարադրները։ Թռչունների հազվագյուտ տեսակների շարքում հարկ է նշել կարմրախածի սագին, սպիտակապոչ ծովարծվին և մկնաբազեին։

Լճի ափին անցկացվել է ուսումնական արահետ, որտեղից թռչնաբաններն ու այգու այցելուները կարող են դիտարկել արգելոցի կենսոլորտը։

Լճի արևմտյան ափի երկայնքով անցնում է Ֆերտյոմելեկի լեռնաշղթան, որը կազմված է կրաքարից, որտեղ գործել են բազմաթիվ քարհանքեր սկսած Հին Հռոմի ժամանակներից մինչև 1948 թվականը։ Բլուրները ծածկված են անտառներով և շատ գեղատեսիլ են, որոնց վրա աճում են բազմաթիվ հազվագյուտ բուսատեսակներ։ Լճից դեպի հարավ-արևելք ձգվում են Սոլոնչակի տափաստանները, աստիճանաբար վերածվելով Հանշագի։ Այդ տարածքի բնորոշ առանձնահատկությունն այն է, որ ջրհեղեղի ժամանակ այն գրեթե ամբողջությամբ անցնում է ջրի տակ, ապա ամառվա ընթացքում աստիճանաբար չորանում է՝ առաջացնելով աղի լճերի շարք։ Լճերն աստիճանաբար փոքրանում են, մինչև աշուն լրիվ չորանում են և աղի կոնցենտրացիան մեծանում է։

Հանշագ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հանշագը ճահճային հարթ տարածք է Ֆերտյո լճից հարավ-արևելք։ Նրա պատկերին բնորոշ են տորֆային լճերը և հարթավայրային ճահիճները, որոնք պարբերաբար ծածկվում են ջրով և կազմում բազմաթիվ կղզիներ։ Հանշագի հողերը տորֆային են։

Հանշագը բաղկացած է երկու մեծ մասից՝ Կապուվարյան Հանից և Լեբենյան Խանից։ Հանշագի հարավում գտնվում է Ռեպցե գետի ողողադաշտը, գետի ափերին՝ Չաֆորդի մնացուկային անտառը։ Երբեմնի բազմաթիվ Հանշագա լճերը հիմնականում չորացել են, մնացածներից են Թագավորական լիճը (Király-tó) և Տոկյոզ (Tóköz) տարածքի փոքր լճերը։

Հանշագի բուսական և կենդանական աշխարհն առանձնանում է մեծ բազմազանությամբ և պահպանվածության բարձր աստիճանով։ Այստեղ, ինչպես նաև Ֆերտյո լճում, կարելի է տեսնել մեծ թվով ջրլող թռչուններ, անտառներում ապրում են եղջերուներ և վարազներ, իսկ գոմեշների, հունգարական մոխրագույն ցուլերի և «ռացկա» ցեղատեսակի ոչխարների երամակները արածում են բաց արոտավայրերում, ինչպես նաև Խորտոբագի ազգային պարկում։

Հանշագի երկայնքով կան մի քանի ուսումնական արահետներ։