Օնեգինյան տուն

Օնեգինյան տուն, բանաստեղծական բարդ տան կառուցման կայուն ձև, որն ստեղծել է Ա. Ս. Պուշկինը իր «Եվգենի Օնեգին» չափածո վեպում (ամբողջ ստեղծագործությունը, փոքր բացառությամբ, գրված է այդ ձևով)։

Օնեգինյան տունը բաղկացած է 14 տողից՝ երեք քառատող և վերջում մեկ երկտող։ Առաջին քառատողն ունի խաչաձև հանգավորում (abab), երկրորդը՝ կից (ccdd), երրորդը՝ օղակաձև (effe) և եզրափակիչ տողերը հանգով կապվում են իրար (gg)։ Տողերն ունեն 9 կամ 8 վանկ, արական և իգական հանգերի անխախտ համակարգ։

«Мой дядя самых честных правил,
Когда не в шутку занемог,
Он уважать себя заставил
И лучше выдумать не мог.
Его пример другим наука;
Но, боже мой, какая скука
С больным сидеть и день и ночь,
Не отходя ни шагу прочь!
Какое низкое коварство
Полуживого забавлять,
Ему подушки поправлять,
Печально подносить лекарство,
Вздыхать и думать про себя:
Когда же чёрт возьмёт тебя?»

Օնեգինյան տուն Պուշկինից հետո

Օնեգինյան տան ձևին դիմել է նաև Լերմոնտովն իր «Տամբովի գանձապետուհին» պոեմում։ Հայ պոեզիայում այդպես է գրված Լ. Շանթի «Լեռան աղջիկը» (շեղումը պուշկինյան ձևից այն է, որ բոլոր տողերն ունեն 10-ական վանկ և միայն արական հանգեր)։

Լեռնե՛ր, վե՛հ լեռներ, ձե՛զ երգել կուզեմ
Ոգևորության այս տենդերուս մեջ.
Թող ձեր ճակատը միշտ բաց, միշտ վըսե՜մ
Դառնա գործերո՛ւս իդեալն անշեջ։
Դո՛ւ լեռան աղջիկ, երգել կուզեմ քեզ,
Եվ թող երգիս հետ դուրս թափի կըրծքես
Հոն երկա՜ր ատեն ծածկըված անհուշ
Թըրթիռը սրտիս, հույզերս անուշ։
Եվ, երնե՜կ, երգս ալ պարզ ըլլա, հստակ,
Ինչպես ամեն բան լեռներուն վրա.
Ինչպես աղբյուրը, որ դուրս կըծորա
Մամռոտ ժայռերու զով խոռոչին տակ,
Ինչպես լեռնային երկինքը վըճիտ,
Ինչպես, լեռա՛ն կույս, թընդյունը լանջիդ։

Գրականություն

• А. С. Пушкин. «Евгений Онегин» Արխիվացված 2008-05-22 Wayback Machine
• М. Ю. Лермонтов. «Тамбовская казначейша»
• Вячеслав Иванов. «Младенчество» Արխիվացված 2008-12-01 Wayback Machine
• Vladimir Nabokov. «On Translating Eugene Onegin»
• М. Л. Гаспаров. Русские стихи 1890-х—1925-го годов в комментариях. — М: «Высшая школа», 1993. (Параграф «Онегинская строфа»)