Գյուղատեղի Քաղենի

Քաղենի բնակավայր
Տեղական նշանակության հնավայր
	Քաղենի բնակավայր
	Հնավայրի հյուսիսային մասը, այդ թվում՝ Դաշտադեմի ամրոցը
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Արագածոտնի մարզ
Համայնք	Դաշտադեմ
	Գյուղատեղի Քաղենի (Հայաստան)
	Գյուղատեղի Քաղենի (Արագածոտնի մարզ)
	Գյուղատեղի Քաղենի Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Դաշտադեմ (այլ կիրառումներ)

Քաղենի բնակավայր (նաև՝ Քաղենի բնակատեղի, Քաղենի ամրոց, Դաշտադեմի ամրոց, Քաղենի քաղաք^[1], Քաղենի գյուղատեղի^[2]), ընդարձակ բնակատեղի-ամրոց Հայաստանի Արագածոտնի մարզի Դաշտադեմ գյուղում։ Ներառում է հնագույն բնակատեղիի ավերակները, Սուրբ Քրիստափորի վանքը, Դաշտադեմի ամրոցը և վերջինի ներսում գտնվող միջնաբերդը, եկեղեցին ու այլ կառույցներ^[1]^[2]։

Ընդգրկված է Հայաստանի Արագածոտնի մարզի պատմության և անշարժ հուշարձանների ցանկում որպես տեղական նշանակության հուշարձան^[2]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ենթադրվում է, որ բնակավայրը գոյություն է ունեցել դեռևս Վանի թագավորության ժամանակներում։ Այդ ժամանակ է հիմնադրվել Դաշտադեմի ամրոցի տարածքում նախկինում կառուցված ամրոցը։ Ըստ Հայաստանի պետական պահպանության հուշարձանների ցանկի՝ բնակատեղին թվագրվում է 7-ից 18-րդ դարերով^[2]։

Բնակավայրի ավերակները
Բնակավայրի ավերակները
Բնակավայրի ավերակները

Դաշտադեմի ամրոց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դաշտադեմի ամրոցը, որը անվանում են նաև Քաղենի ամրոց, գտնվում է Քաղենի հնավայրի հյուսիսային կողմում։ Այն Հայաստանի խոշորագույն ամրոցներից մեկն է։ Ենթադրվում է, որ այն կառուցվել է Վանի թագավորության ժամանակներում կառուցված ամրոցի տեղում՝ Կամսարականների օրոք։ Ամրոցի մասին հիշատակություն կա Ղևոնդ պատմիչի աշխատության մեջ, ով նկարագրում է դեպի Հայաստան արաբների կատարած արշավանքների առաջին շրջանը։

Ամրոցի հյուսիս-արևելյան պարսպաշարը և գլխավոր մուտքը ներսի կողմից
Ամրոցի հիմնական (հյուսիս-արևելյան) մուտքը արտաքին կողմից
Ամրոցի միջնաբերդում կառուցված պալատ

Սուրբ Քրիստափորի վանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սուրբ Քրիստափորի վանքը գտնվում է բնակատեղիի հարավում։ Վանքը բաղկացած է Սուրբ Աստվածածին եկեղեցուց, որը կառուցվել է 7-րդ դարում, նրանից հյուսիս՝ քառակուսի հատակագծով եռահարկ դամբանատուն-զանգակատնից, միաբանության բնակելի շենքերի ավերակներից, անմշակ քարով շարված պարսպից և 10-14-րդ դարերի խաչքարերով հարուստ գերեզմանատնից, որտեղ գտնվում է նաև մ․թ․ա․ 2-րդ հազարամյակով թվագրվող վիշապաքար^[2]։