Փողերի լվացման դեմ պայքարի ծրագիր
Փողերի լվացման դեմ պայքարի ծրագիր (անգլ.՝ Anti-money laundering software, AML), ծրագրային ապահովում, որն օգտագործվում է ֆինանսական և իրավական ոլորտներում՝ օգնելով ընկերություններին համապատասխանել ֆինանսական հաստատությունների և այլ կարգավորվող կազմակերպությունների իրավական պահանջներին՝ կանխելու կամ զեկուցելու փողերի լվացման գործողությունները։ AML ծրագրակազմը կարող է նպաստել ավելի արագ և ճշգրիտ հետաքննությանը[1]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Փողերի լվացման դեմ ուղղված ուղեցույցները համաշխարհային մասշտաբով հայտնի դարձան 2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ի հարձակումներից և ԱՄՆ-ում Patriot Act-ի հետագա ուժի մեջ մտնելուց և փողերի լվացման դեմ ուղղված ֆինանսական գործողությունների աշխատանքային խմբի (FATF) ստեղծումից հետո։ Մինչև 2010 թվականը շատ միջազգային իրավասություններ ֆինանսական հաստատություններից պահանջում էին վերահսկել, հետաքննել և կասկածելի գործարքների մասին հայտնել իրենց համապատասխան երկրի ֆինանսական հետախուզության ստորաբաժանմանը։
Միացյալ Թագավորություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մեծ Բրիտանիան 2000 թվականին ներկայացրեց ահաբեկչության մասին օրենքը, որը հետագայում փոփոխվեց «Հակաահաբեկչության, հանցավորության և անվտանգության մասին» (2001), «Ահաբեկչության կանխարգելման մասին» (2005) և «Ահաբեկչության մասին» ակտով (2006)։ Ահաբեկչության մասին օրենքը սահմանեց ահաբեկչության ֆինանսավորման հակաքայլեր՝ բանկերի հանդեպ պարտավորություններով և ֆինանսական հաստատությունների, ներառյալ հաճախորդների պատշաճ ուսումնասիրությունը, գործարքների մոնիտորինգը և հաշվետվությունների ներկայացման պարտավորությունները։ 2002 թվականին Մեծ Բրիտանիան ընդունեց «Հանցագործության եկամուտների մասին» օրենքը (POCA)՝ որպես Փողերի լվացման հիմնական կանոնակարգ։ POCA-ն սահմանել է հանցագործություններ, որոնք փողերի լվացում են և ֆինանսական հաստատություններից պահանջել է փողերի լվացման դեմ պայքարի համապատասխան միջոցներ ձեռնարկել՝ փողերի լվացման գործունեությունը բացահայտելու համար։ Մեծ Բրիտանիան լրացուցիչ կարգավորումներ է մտցրել փողերի լվացման, ահաբեկչության ֆինանսավորման և միջոցների փոխանցման (վճարողների մասին տեղեկություններ) կանոնակարգերի տեսքով։
MLR 2017-ը փոխադրում է ԵՄ 5-րդ AMLD-ով սահմանված պարտավորությունները՝ ուժեղացնելով վերահսկողությունը մասնավոր հատվածում և ընկերությունների համար ՓԼ/ԱՖ դեմ պայքարի ռիսկերի գրավոր գնահատումներ իրականացնելու պահանջ ներկայացնելով։ Սա հանգեցրել է AML-ի զարգացմանը, որը նվիրված է գործարքները վերլուծելու համար ծրագրակազմ տրամադրելուն՝ փորձելով բացահայտել կասկածելի օրինաչափությունները, որոնք կարող են հաղորդվել (օրինակ՝ կառուցվածք, որը պահանջում է SAR-ի ներկայացում)։ Ֆինանսական հաստատությունները կարող են ենթարկվել տույժերի՝ պատշաճ հաշվետվություն չներկայացնելու համար, ներառյալ մեծ տուգանքներ և կարգավորող սահմանափակումներ։
Միացյալ Թագավորության Ֆինանսական վարքագծի մարմինը (FCA), որը հիմնադրվել է 2012 թվականին, Միացյալ Թագավորության ֆինանսական ծառայությունների հիմնական կարգավորողն է, որն ունի լիազորություններ բանկերի, շինարարական ընկերությունների, վարկային միությունների և այլ կարգավորվող ոլորտների նկատմամբ։ FCA-ի նպատակն է ապահովել Մեծ Բրիտանիայի ֆինանսական համակարգի և նրա ֆինանսական հաստատությունների անվտանգությունը։ Մեծ Բրիտանիայի ֆինանսական հաստատությունները պետք է գրանցվեն FCA-ում, որը վերահսկում է ՓԼ կանոնների պահպանումը։ HM Revenue and Customs (HMRC) ուղեցույց է թողարկում Մեծ Բրիտանիայում փողերի լվացման դեմ պայքարի վերաբերյալ՝ բաշխելով Մեծ Բրիտանիայի Դաշնային գրասենյակի հետ փողերի լվացման իրավախախտումների հետաքննության պատասխանատվությունը։
Միջազգային[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Որոշ իրավասություններ, օրինակ՝ Սինգապուրում, ֆինանսական հաստատություններից պահանջում են իրականացնել փողերի լվացման դեմ պայքարի ընթացակարգերում օգտագործվող տեխնոլոգիական լուծումների անկախ գնահատում, եթե այդպիսի ֆինանսական հաստատությունները թույլ են տալիս հաճախորդների ոչ առերես գրանցում[2]։
Տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գոյություն ունի AML բիզնեսի պահանջները բավարարող ծրագրաշարի չորս հիմնական տեսակ.
- Գործարքների մոնիտորինգի համակարգեր, որոնք կենտրոնանում են գործարքների կասկածելի օրինաչափությունների հայտնաբերման վրա, որոնք կարող են հանգեցնել կասկածելի գործունեության հաշվետվությունների (SAR) կամ կասկածելի գործարքների հաշվետվությունների (STRs) ներկայացմանը։ Կասկածելի (ի տարբերություն սովորական) գործարքների նույնականացումը KYC-ի պահանջների մի մասն է։
- Արտարժույթի գործարքների հաշվետվության (CTR) համակարգեր, որոնք վերաբերում են խոշոր կանխիկ գործարքների հաշվետվությունների պահանջներին (10,000 դոլար և ավելի ԱՄՆ-ում)
- Հաճախորդների ինքնության կառավարման համակարգեր, որոնք ստուգում են տարբեր բացասական ցուցակներ (օրինակ՝ OFAC) և ներկայացնում են Իմացեք ձեր հաճախորդին (KYC) պահանջների նախնական և շարունակական մասը։ Էլեկտրոնային ստուգումը կարող է նաև ստուգվել այլ տվյալների բազաների հետ՝ ID-ի դրական հաստատում տրամադրելու համար, ինչպիսիք են (Մեծ Բրիտանիայում՝ ընտրական ցուցակը, բանկերի և վարկային գործակալությունների կողմից օգտագործվող «բաժնետոմսերի» տվյալների բազան, հեռախոսային ցուցակները, էլեկտրաէներգիայի մատակարարների ցուցակները, փոստային բաժանմունքների առաքման տվյալների բազան
- Համապատասխանության ծրագրակազմ, որն օգնում է ընկերություններին համապատասխանել ՓԼ կարգավորող պահանջներին. պահպանել համապատասխանության անհրաժեշտ ապացույցները, և ապահովել համապատասխան անձնակազմի վերապատրաստում։ Այն պետք է ունենա աշխատակիցների գործունեության աուդիտի հետքեր, մասնավորապես՝ կապված հաճախորդների գործունեության դեմ բարձրացված ահազանգերի մշակման հետ։
Գործարքների մոնիտորինգի ծրագրակազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այս ծրագրային հավելվածներն ամեն օր արդյունավետորեն վերահսկում են բանկի հաճախորդների գործարքները և, օգտագործելով հաճախորդի պատմության տեղեկատվությունը և հաշվի պրոֆիլը, «ամբողջ պատկերը» տրամադրում են բանկի ղեկավարությանը։ Գործարքների մոնիտորինգը կարող է ներառել կանխիկ ավանդներ և դուրսբերումներ, դրամական փոխանցումներ և ACH գործունեությունը։
Յուրաքանչյուր վաճառողի ծրագրակազմը տարբեր կերպ է աշխատում։ Որոշ մոդուլներ, որոնք կարող են առկա լինել AML ծրագրաշարում, հետևյալն են.
- Իմացեք ձեր հաճախորդին (KYC)
- Կազմակերպության որոշումը
- Գործարքների մոնիտորինգ
- Համապատասխանության հաշվետվություն
- Զգուշացումների վրա հիմնված դեպքերի կառավարում
- Հետաքննության գործիքներ
- Փաստաթղթերի կառավարում` հաճախորդի հետ կապված փաստաթղթերը պահելու համար, ինչպիսիք են հաշվի բացման փաթեթը, հաճախորդի նույնականացման փաստաթղթերը և այլն
- Հաճախորդների պատշաճ ուսումնասիրության ստուգումներ, ներառյալ էլեկտրոնային ստուգումը
- Ավտոմատացված ստանդարտ գործառնական ընթացակարգեր
- ՓԼ քաղաքականության և ընթացակարգերի տարածում
Հաճախորդների ինքնության կառավարման համակարգեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հաճախորդների ինքնության կառավարման համակարգերի սահմանումը տարբեր է տարբեր տարածաշրջաններում և իրավասություններում։ Վաճառողներից շատերն իրենց լուծումներում ներառում են հետևյալ հատկանիշները.
- Պատժամիջոցների ցանկի ստուգում
- Քաղաքականապես ճանաչելի անձի (PEP) ստուգում
- Խարդախության հայտնաբերման համակարգ
- Կեղծ դրական ձայնագրություն
- Մեկ սկան և խմբաքանակային սկանավորում
- Աուդիտ և հաշվետվություն
Մեքենայացված ուսուցում փողերի լվացման հայտնաբերման համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կան լուծումներ՝ հիմնված արհեստական բանականության վրա, որոնք բնութագրվում են փողերի լվացման հայտնաբերման շատ ավելի լավ արդյունավետությամբ՝ համեմատած կանոնների վրա հիմնված մոտեցման հետ։ Նեյրոնային ցանցերն ի վիճակի են հայտնաբերել բարդ փոխկախվածություն փողերի լվացման նպատակով կատարվող տարբեր գործողությունների միջև[3]։ Մոտ ապագայում գործարքների մոնիտորինգի համակարգերը հիմնված կլինեն մեքենայական ուսուցման վրա, այլ ոչ թե կանոնների և սցենարների վրա[4]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Gao, Shijia; Xu, Dongming; Wang, Huaiqing; Green, Peter (2009 թ․ ապրիլի 3). «Knowledge-based anti-money laundering: A software agent bank application». Journal of Knowledge Management. 13 (2): 63–75. doi:10.1108/13673270910942709.
- ↑ Chris Holland, Felicia Marie and Maya Deering. «Non-Face-to-Face-KYC Explained». Holland & Marie. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 10-ին.
- ↑ «Opportunities and Challenges of New Technologies for AML/CFT». www.fatf-gafi.org. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 6-ին.
- ↑ Czech, Tomasz (2018 թ․ հունիսի 28). «Deep learning: the next frontier for money laundering detection». Global Banking and Finance Review.