Փոթորիկ տղան
| Փոթորիկ տղան անգլ.՝ Storm Boy | |
|---|---|
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ձև | վեպ |
| Հեղինակ | Colin Thiele? |
| Բնագիր լեզու | անգլերեն |
| Հրատարակվել է | 1963[1] |
 Storm Boy | |
«Փոթորիկ տղան» (անգլ.՝ Storm Boy), ավստրալիացի գրող Քոլին Թիլեի պատմվածքը, որը պատմում է տղայի և հավալուսնի ընկերության մասին։ 1963 թվականին լույս տեսած պատմվածքը դարձել է ավստրալիական մանկական գրականության դասական և շարունակում է վերահրատարակվել[2]։
Ստեղծագործությունը էկրանավորվել է 1976 թվականին, երկրորդ էկրանավորումը նկարահանվել է 2019 թվականին։ Վլադիմիր Մուրավյովի ռուսերեն թարգմանությունը հայտնվել է 1977 թվականին[3] և վերահրատարակվել երկրորդ ֆիլմի թողարկումից հետո[4]։
Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավստրալիայի հարավում՝ Մուրեյ գետի գետաբերանից ոչ հեռու, մի մարդ ապրում էր միայնակ խրճիթում ՝ ավազի հյուսի վրա, որին անվանում էին Թոմ-Անմարդաբնակ (անգլ.՝ Hide-Away Tom), փոքրիկ որդու հետ։ Զբոսաշրջիկները, ովքեր մի անգամ տեսել են, թե ինչպես է տղան փոթորկի ժամանակ հանգիստ քայլում ծովի ափին, նրան տվել են «Փոթորիկ» մականունը (անգլ.՝ Storm Boy): Նրա հայրը զբաղվում էր ձկնորսությամբ, իսկ տղան գրեթե ամբողջ ժամանակն անցկացնում էր ափին ՝ դիտելով ծովն ու թռչունները, որոնք շատ էին մոտակա արգելոցում։ Երբեմն նրանց այցելության էր գալիս մի հին աբորիգեն Ոսկրային Մատ, որն ապրում էր նրանցից մեկ մղոն հեռավորության վրա։
Չնայած նրա, որ որսն արգելված էր, որսագողերը երբեմն այցելում էին այնտեղ։ Մի օր Փոթորիկը տեսավ, թե ինչպես են որսորդները սպանում երկու մեծահասակ հավալուսններին և կոտրում նրանց բույնը։ Բնում նա գտավ նոր դուրս եկած երեք ճտերի և բերեց տուն։ Նա խնամեց ճտերին և նրանց տվեց անուններ՝ պարոն Վարչապետ (անգլ.՝ Mr Proud), պարոն Պրոֆեսոր (անգլ.՝ Mr Ponder) և պարոն Պերսիվալ (անգլ.՝ Mr Percival): Երբ թռչունները մեծացան, Փոթորիկն ու հայրը նրանց տարան արգելոց և բաց թողեցին այնտեղ, սակայն պարոն Պերսիվալը՝ Փոթորիկի ամենասիրված հավալուսնը, վերադարձավ և գրեթե երբեք չհեռացավ տղայից։ Տղան և Թոմը նույնիսկ նրան սովորեցրին կտուցով վերցնել և ձկնորսական թել տանել ծով։ Հուլիսին, երբ ծովում ուժեղ փոթորիկ էր, Թոմն ու Փոթորիկը հեռվում տեսան խորտակվող քարշակ, որը չէր կարող ափ հասնել։ Պարոն Պերսիվալի օգնությամբ, որը կտուցով բերեց թելի ծայրը քարշակին, քարշակից հաջողվեց փրկել բոլոր վեց մարդկանց, նախքան այն խորտակվելը։
Երբ սկսվեց բադերի որսի սեզոնը, հավալուսինը հազվադեպ չէր շրջում որսորդների վրայով՝ ասես նախազգուշացնելով բադերին, որ իրենց վտանգ է սպառնում։ Բադերը թռան, և մի անգամ կատաղած որսորդը հրացանից կրակեց հավալուսնի վրա՝ կրակելով նրա թևը։ Պարոն Պերսիվալն ընկավ, և փոթորիկը նրան բերեց տուն, սակայն երեկոյան թռչունը սատկել էր։ Փոթորիկը նրան թաղեց բլրի վրա և միայն դրանից հետո համաձայնեց գնալ Ադելաիդայի դպրոց սովորելու, ինչպես նրան առաջարկում էին փրկված նավաստիները, մինչ այդ նա չէր ցանկանում լքել իր ընկերոջը։
Պատմությունն ավարտվում է այն խոսքերով, որ «պարոն Պերսիվալի նման թռչունները իրականում չեն մահանում»։
Կարծիքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Փոթորիկ տղան» պատմվածքը Քոլին Թիլեի այն սակավաթիվ ստեղծագործություններից է, որը թարգմանվել է ԽՍՀՄ (բացի այդ, պատմվածքի հիման վրա ֆիլմը մրցանակ է ստացել մանկապատանեկան ֆիլմերի համար ՄՄԿՖ-1977-ում[2]): Գրականության մեջ նշվել է, որ այս պատմությունները «մեզ համար բացեցին մի գրողի, որը սովորեցնում է բնության նկատմամբ հոգատար վերաբերմունք՝ ծովափնյա Հարավային Ավստրալիա, քամու և ծովի ձայներով, ավազի նախշերով, անապատային կղզիներով և հազվագյուտ թռչուններով, իր գրքերում լի է կախարդական հմայքով»[5]։
Թիլեի մահից հետո Ավստրալիայի խորհրդին կից գրականության հանձնաժողովի նախագահ Իմրե Սալուսինսկին ասել է, որ պատմողի յուրահատուկ տաղանդը, որը բնորոշ է գրողին, ազդել է ավստրալացի երեխաների սերունդների վրա, իսկ «Փոթորկի» հաջողությունը նշանավորել է ավստրալական մանկական գրականության «հասունացումը» (անգլ.՝ His unique storytelling touched generations of Australian children, with the success of Storm Boy representing a coming of age for children’s writing in this country)[6]:
Թիլեն ընթերցողներից բազմաթիվ նամակներ է ստացել։ Դրանցից մեկում գրադարանավարը նրան գրել է դպրոցում «Փոթորիկ» բարձրաձայն կարդալու փորձի մասին՝ նրա խոսքով՝ հասնելով 91-րդ էջին՝ նա սկսել է լաց լինել և չի կարողացել շարունակել։ Երկրորդ փորձը ավարտվել է նույն կերպ։ Վերջապես, միայն վեցերորդ անգամ ընթերցումը հաջողվեց շարունակել»[2]։
Նկարազարդումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նկարիչ Ռոբերտ Ինգպենը 1974 թվականին պատմվածքի նկարազարդումների շարքի համար ստացել է կերպարվեստի ավստրալական խորհրդի առաջին մրցանակը (Visual Arts Board of the Australia Council) մանկական գրքի նկարազարդման համար[7]։
Էկրանավորումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գիրքը երկու անգամ էկրանավորվել է Ավստրալիայում։ 1976 թվականին Հենրի Սաֆրանը և Յան Գոդարդը նկարահանեցին «Տղան և օվկիանոսը» (անգլ.՝ Storm Boy), որտեղ գլխավոր դերերը խաղացել են Գրեգ Ռոուն, Փիթեր Քամմինսը և Դեյվիդ Գալպիլիլը։ 2019 թվականին հայտնվեց գրքի նոր էկրանավորումը, որը լույս տեսավ ռուսական վարձույթում ՝ «Իմ ընկեր պարոն Պերսիվալ» (անգլ.՝ Ֆիլմում նկարահանվել են ֆին Լիթլը, Ջեֆրի Ռաշը, Ջայ Քորթնին, Դևիդ Գալպիլիլը նկարահանվել է Բիլլի ոսկրային մատի հոր դերում։
Bell Shakespeare ընկերության կողմից 1996 թվականին պատմվածքի հիման վրա բեմադրվել է տիկնիկային-երաժշտական ներկայացում։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ https://catalogue.nla.gov.au/Record/2659992
- ↑ 2,0 2,1 2,2 31. Storm Boy. Colin Thiele (1920–2006) // Gleeson-White, Jane. Australian classics: 50 great writers and their celebrated works. Crows Nest: Allen & Unwin, 2007. — P. 201–205.
- ↑ Тиле К. Остров одинокой сороки / Пер. А. Кистяковского; Штормик и мистер Персиваль / Пер. В. Муравьёва. Повести. М.: Детская литература, 1977.
- ↑ Тиле К. Штормик и Мистер Персиваль. Повесть; перевод с английского В. Муравьёва; художник Роберт Ингпен. М.: Махаон, 2020. ISBN 978-5-389-18067-3
- ↑ Страны Тихого океана. Политика, экономика, этнография, культура. / Отв. ред. и авт. предисл. К. В. Малаховский. М.: Наука, 1988. — С. 180.
- ↑ «The Australia Council for the Arts mourns the passing of celebrated author Colin Thiele, who created the children's classic Storm Boy». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Guide to the Papers of Robert Ingpen». Национальная библиотека Австралии. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 29-ին.