Տավարի ժանտախտ

Տավարի ժանտախտ սուր վարակիչ, համաճարակային հիվանդություն։

Ընդհանուր բնութագիրը

Բնորոշվում է ստամոքս-աղիքային ուղիների լորձաթաղանթների բորբոքա–մեռուկային փոփոխություններով և բարձր տենդով։ Տավարի ժանտախտը անցյալում տնտեսական հսկայական վնասներ է պատճառել (օրինակ, XVIII դ. Եվրոպայում սատկել և ոչնչացվել է մոտ 200 մլն խոշոր եղջերավոր կենդանի, իսկ Ռուսաստանում 1891–1914-ին՝ 100 մլն)։ Ռուսաստանում տավարի ժանտախտի վերջին բռնկումն արձանագրվել է 1914–20-ին, այն վերջնականապես վերացվել սովետական շրջանում։ Տավարի ժանտախտ հանդիպում է Ասիայի և Աֆրիկայի տարբեր երկրներում։ Վտանգավոր էպիզոոտիաներ արձանագրվել են Ինդոնեզիայում (1965), Իրանում, Աֆղանստանում և Թուրքիայում (1969–70):

Հարուցիչը ՌՆԹ պարունակող, արտաքին ազդակների նկատմամբ ոչ դիմացկուն վիրուսն է։ Խոշոր եղջերավորներից առավել զգայուն է տավարը, ավելի քիչ՝ գոմեշը, զեբուն։ Հիվանդանում են նաև ոչխարը, այծը, այլ որոճողներ, լաբորատոր կենդանիներից՝ ճագարը։

Կլինիկական նկարագիր

Վարակի հարուցիչների, հիմնական աղբյուրը հիվանդ կենդանիներն են։ Գաղտնի շրջանը տևում է մի քանի օր, բացառիկ դեպքերում՝ 21 օր։ Հիվանդությունն սկսվում է տենդով, նկատվում է թուլություն (ատոնիա), բերանի լորձաթաղանթի վրա մանր հանգույցներ, որոնք քայքայվելով վեր են ածվում խոցերի, ապա՝ մեռուկների, քթից և աչքերից լորձաթարախային արտադրություն, արյունային լուծ ևն։ Կենդանին խիստ հյուծվում է և 7–10 օրում սատկում։

Ախտորոշում

Ախտորոշելիս հաշվի է առնվում տվյալ երկրում կամ վայրում համաճարակի առկայությունը, կլինիկական և ախտաբանա-անատոմիական փոփոխությունները, կատարվում է վիրուսոլոգիական և շճաբանական հետազոտություն։ Անհրաժեշտ է բացառել դաբաղը և չարորակ կատարային տենդը։

Բուժում

Բուժումն արգելվում է՝ նկատի ունենալով հիվանդության արագ տարածման վտանգը։

Պայքարի միջոցառումներ

Տավարի ժանտախտը կանխելու նպատակով ստեղծվում են սահմանային անասնաբուժական կայաններ, որոնց խնդիրն է սպառնալիքի ենթակա շրջաններում կազմակերպել և իրագործել կենդանիների իմունացումը։ Տավարի ժանտախտի հայտնաբերման դեպքում ամբողջ բնակավայրը հայտարարվում է անապահով և կիրառվում կարանտինային բոլոր միջոցառումները (արգելվում է հիվանդ կամ կասկածելի կենդանիների ելքն ու մուտքը, արոտային պահվածքը, բոլոր տիպի մթերքների ներմուծումն ու արտահանումը)։ Եթե կիրառված միջոցառումներով չի կանխվում հիվանդության տարածումը, ապա կենդանիների ամբողջ գլխաքանակը ոչնչացվում է։ Կարանտինը հանվում է վերջին հիվանդ կենդանու ոչնչացումից 21 օր հետո։ Ընթացիկ ախտահանումը կրկնում են ամեն օր, գոմաղբը և ցածր արժեքի առարկաներն այրում են։

Տես նաև

• Վարակիչ հիվանդություններ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 281)։