Սպիտակ խալաթի գերճնշում
| Սպիտակ խալաթի գերճնշում | |
|---|---|
 Սպիտակ խալաթ |
Սպիտակ խալաթի գերճնշում (անգլ.՝ White coat hypertension), որն ավելի հայտնի է որպես սպիտակ խալաթի համախտանիշ, անկայուն գերճնշման ձև է[1], որի դեպքում մարդու արյան ճնշումը նորմալ միջակայքից բարձր է ցույց տալիս կլինիկական պայմաններում, թեև այլ իրավիճակներում դա չի դրսևորում[2]։ Ենթադրվում է, որ երևույթը պայմանավորված է կլինիկա այցելության ժամանակ առաջացած անհանգստությամբ[3]։
Հիվանդի ցերեկային ամբուլատոր արյան ճնշումը օգտագործվում է որպես հղում, քանի որ այն հաշվի է առնում ամենօրյա սթրեսի սովորական մակարդակը։ Բազմաթիվ խնդիրներ են առաջացել սպիտակ խալաթի գերճնշման ախտորոշման և բուժման մեջ։
Դիմակավորված գերճնշում (անգլ.՝ Masked hypertension) հակապատկեր երևույթ է, երբ հիվանդի արյան ճնշումը նորմալ տիրույթից բարձր է ամենօրյա կյանքի ընթացքում, բայց ոչ կլինիկայում[4]։
Ախտորոշում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ուսումնասիրություններում սպիտակ խալաթի գերճնշումը կարող է սահմանվել որպես կլինիկայում սահմանված հիպերտոնիկ միջին արյան ճնշման առկայություն, թեև այն առկա չէ, երբ հիվանդը տանը է[5]։
Ախտորոշումը դժվարանում է հայտնաբերման ավանդական մեթոդներից ձեռնարկված անվստահելի միջոցառումների արդյունքում։ Արդյունքները հաճախ խաթարվում են գործոնների ցանկով, ներառյալ անհատի արյան ճնշման փոփոխականությունը, տեխնիկական անճշտությունները, հիվանդի անհանգստությունը[6], պրեսորային նյութերի վերջին ընդունումը և այլ գործոններ։ Արյան ճնշման ամենատարածված չափումը կատարվում է ոչ ինվազիվ գործիքով, որը կոչվում է սֆիգմոմանոմետր ։ «Հարցումը ցույց է տվել, որ առաջնային օղակի բժիշկների 96%-ը սովորաբար օգտագործում է մանժետի չափից ավելի փոքր չափս»[7]՝ ավելացնելով տեղեկացված ախտորոշման դժվարությունը։ Նման պատճառներով սպիտակ խալաթի գերճնշումը չի կարող ախտորոշվել ստանդարտ կլինիկական այցով։ Այն կարող է կրճատվել (բայց ոչ վերացնել) արյան ճնշման ավտոմատ չափումներով 15-20 րոպեի ընթացքում գրասենյակի կամ կլինիկայի հանգիստ հատվածում[8]։
Սպիտակ խալաթի գերճնշումով հիվանդները չեն դրսևորում դողալու նշաններ, և նրանց արյան ճնշման բարձրացումը հաճախ չի ուղեկցվում տախիկարդիայով[9]։ Սա հաստատված է ուսումնասիրություններով, որոնք բազմիցս ցույց են տալիս, որ կլինիկայի կամ գրասենյակի չափումների արդյունքում ենթադրվող մեղմ գերճնշում ունեցողների 15%-30%-ը ցույց է տալիս նորմալ արյան ճնշում և ոչ մի արտասովոր արձագանք ճնշման խթանմանը։ Այս մարդիկ մեծ տարիքն չեն ունեցել, որը կարող է վկայել սպիտակ խալաթի գերճնշման նկատմամբ ավելի բարձր զգայունության մասին[10]։
Վերջին ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ արյան ճնշման մակարդակը որոշելու համար տնային պայմաններում արյան ճնշման մոնիտորինգը նույնքան ճշգրիտ է, որքան 24-ժամյա ամբուլատոր մոնիտորինգը[11]։ Ֆինլանդիայի Տուրկուի համալսարանի գիտնականներն ուսումնասիրել են չբուժված գերճնշումով 98 հիվանդի։ Նրանք համեմատել են տանը արյան ճնշման սարք օգտագործող հիվանդներին և 24-ժամյա ամբուլատոր մոնիտոր կրողներին։ Հետազոտող դոկտոր Նիիրանենն ասել է, որ «արյան ճնշման չափումը տնային պայմաններում կարող է արդյունավետորեն օգտագործվել հակահիպերտոնիկ բուժման համար»։ Բժիշկ Ստերգիուն ավելացրեց, որ արյան ճնշման տնային հետևումը «ավելի հարմար է և նաև ավելի քիչ ծախսատար, քան ամբուլատոր մոնիտորինգը»։
Շնչառական ուղիների ուսումնասիրությունը առաջարկվել է որպես սպիտակ խալաթի գերճնշման հայտնաբերման տեխնիկա[12]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Mann, Samuel J. (2009). «The Clinical Spectrum of Labile Hypertension: A Management Dilemma». The Journal of Clinical Hypertension. 11 (9): 491–497. doi:10.1111/j.1751-7176.2009.00155.x. PMC 8673041. PMID 19751461.
- ↑ «Hypertension: Overview». 2022 թ․ նոյեմբերի 9.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ Swan, Norman (2010 թ․ հունիսի 20). Health Minutes - Hypertension. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 27-ին.
- ↑ «Masked hypertension: a review» (–). Hypertens. Res. 30 (6): 479–88. 2007 թ․ հունիս. doi:10.1291/hypres.30.479. PMID 17664850.
- ↑ «"White coat hypertension" in type 2 diabetic patients». Pol. Arch. Med. Wewn. 117 (10): 452–6. 2007 թ․ հոկտեմբեր. PMID 18320786.(չաշխատող հղում)
- ↑ Jhalani, Juhee a; Goyal, Tanya a; Clemow, Lynn a; Schwartz, Joseph E. b; Pickering, Thomas G. a; Gerin, William a (2005 թ․ դեկտեմբեր). «Anxiety and outcome expectations predict the white-coat effect». Blood Pressure Monitoring. Lippincott Williams & Wilkins, Inc. 10 (6): 317–319. doi:10.1097/00126097-200512000-00006. PMID 16496447.
- ↑ Pickering T (1994). «Blood pressure measurement and detection of hypertension». Lancet. 344 (8914): 31–5. doi:10.1016/S0140-6736(94)91053-7. PMID 7912303.
- ↑ Pickering, TG; Hall, JE; Appel, LJ; և այլք: (2005). «Recommendations for blood pressure measurement in humans and experimental animals: Part 1: blood pressure measurement in humans: a statement for professionals from the Subcommittee of Professional and Public Education of the American Heart Association Council on High Blood Pressure Research». Hypertension. 45 (5): 142–61. doi:10.1161/01.HYP.0000150859.47929.8e. PMID 15611362.
{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) See p. 146, Masked Hypertension or Isolated Ambulatory Hypertension. - ↑ «How common is white coat hypertension?». JAMA. 259 (2): 225–8. 1988. doi:10.1001/jama.259.2.225. PMID 3336140.
- ↑ McGrath B (1996). «Is white-coat hypertension innocent?». Lancet. 348 (9028): 630. doi:10.1016/S0140-6736(05)65069-6. PMID 8782749. - commentary on: «White-coat hypertension as a cause of cardiovascular dysfunction». Lancet. 348 (9028): 654–7. 1996. doi:10.1016/S0140-6736(96)02303-3. PMID 8782756.
- ↑ «A comparison of home measurement and ambulatory monitoring of blood pressure in the adjustment of antihypertensive treatment». Am. J. Hypertens. 19 (5): 468–74. 2006 թ․ մայիս. doi:10.1016/j.amjhyper.2005.10.017. PMID 16647616.
- ↑ «Slow breathing test increases the suspicion of white-coat hypertension in the office». Arq. Bras. Cardiol. 91 (4): 243–9, 267–73. 2008 թ․ հոկտեմբեր. doi:10.1590/s0066-782x2008001600010. PMID 19009177.