Շիլա նախագիծ
Նախագիծ Շիլա (անգլ.՝ Project Sheela) իռլանդական ժամանակակից սթրիթ արտի նախաձեռնություն, որը հայտնվեց 2020 թվականին Կանանց միջազգային օրը և ուշադրություն գրավեց ինչպես օնլայն հարթակներում, այնպես էլ օֆլայն: Նախագիծը, որը ղեկավարվում է Դուբլինում բնակվող երկու անանուն նկարիչների կողմից՝ հիմնվում է կանանց իրավունքների և կանանց սեռի հզորացման թեմաների շուրջ` Դուբլինում Շիլա-նա-գիգ քանդակների տեղադրման միջոցով[1]։ Նախագիծը ամեն տարի կրկնվում է Կանանց միջազգային օրը՝ հատուկ ուշադրություն դարձնելով կանանց իրավունքների պաշտպանության համար կարևոր նշանակություն ունեցող վայրերին[2]։
Ծագումը և նշանակությունը
Նախագիծը ոգեշնչվել է Շիլա-նա-գիգ հնագույն ավանդությունից` պատկերավոր փայտի փորագրություն, որը թվագրվում է դեռ նախաքրիստոնեական և միջնադարյան ժամանակներից: Այս խորհրդավոր քանդակները, որոնք հաճախ կերպարվում են չափազանցված սեռական օրգաններով, երկար ժամանակ հիացնում էին արվեստի պատմաբաններին, ովքեր առաջարկում էին տարբեր մեկնաբանություններ՝ պաշտպանական թալիսմաններից մինչև մեղավոր ցանկության նախազգուշացումներ: Հատկանշական է, որ դրանց ներկայությունը ամբողջ Եվրոպայի, և հատկապես Իռլանդիայի եկեղեցիներում և ամրոցներում բանավեճեր ու հակասություններ առաջացրեց, քանի որ որոշ կրոնական իշխանություններ դրանք գռեհիկ և վիրավորական էին համարում[1][3]։
Իշխանության վերականգնում
Նախագիծը ներկայացնում է կանանց իշխանության և համբավի վերականգնում, հատկապես Իռլանդիայում կանանց իրավունքների համար պայքարի և կրոնի միջամտության պատմության համատեքստում: Տարածելով Շիլա-նա-գիգի եզակի տարբերակները իռլանդական կանանց իրավունքների շարժման համար նշանակալի վայրերում, նախագիծը նպատակ ունի վերականգնել կանանց անկախությունը և մարտահրավեր նետել կանանց սեռի վերաբերյալ հասարակական նորմերին[1]։
Հատկանշական վայրեր և քարոզչություն
Քանդակները ռազմավարականորեն տեղակայված են այն վայրերում, որոնք խորհրդանշում են ֆեմինիստական քարոզչության տարբեր ասպեկտներ, ներառյալ վերարտադրողական իրավունքները, առողջապահությունը, ընտանեկան բռնությունը և ԼԳԲՏ իրավունքները: Հատկանշական վայրերը ներառում են նախկին «Մագդալենա» լվացքատները, տրանսգենդերների պաշտպանության կազմակերպությունները և առողջապահական քաղաքականության հետ կապված պետական գրասենյակները: Բացի այդ, նախագիծը հարգանքի տուրք է մատուցում պատմական գործիչներին և ժամանակակից ակտիվիստներին, ովքեր պաշտպանել են Իռլանդիայում կանանց իրավունքները[1][3]։
Գեղարվեստական ընթացք և բազմազանություն
Շիլա նախագծի ընթացքում ստեղծված յուրաքանչյուր Շիլա-նա-գիգ քանդակ ենթարկվում է մանրամասն գեղարվեստական մշակման, որը նշվում է նախագծի Ինստագրամյան հաշիվում: Ձեռքով քանդակված ճենապակյա սալիկներով քանդակները վառվում են ջեռոցում և զարդարված ապակե պորտալներով և ոսկեգույն նկարներով՝ յուրաքանչյուր կտորին տալիս առանձին յուրահատկություն: Նախագիծն ընդգծում է կանանց բազմազանությունն ու անհատականությունը քանդակների արտաքին տեսքի տատանումների միջոցով[1]։
Սոցիալական ազդեցություն և աջակցություն
Շիլա նախագիծն իր ստեղծման օրվանից գրավել է հասարակության լայն ուշադրությունը և աջակցությունը՝ նկարիչներին հնարավորություն տալով նվիրատվություններ կատարել այնպիսի կազմակերպությունների, ինչպիսիք են Դուբլինի բռնաբարության ճգնաժամային կենտրոնը և Սիրշա կանանց ապաստարանը: Շիլա նախագծի հետևում կանգնած նկարիչները նախընտրում են մնալ անանուն՝ ընդգծելու համար, որ նախագիծը պատկանում է բոլորին, միաժամանակ ավելացնելով առեղծվածային տարրեր: Նրանք ոգեշնչված էին «Չեղարկել 8-րդ որոշումը» արշավից, որը ճանաչում էր կանանց ցավն ու նվաճումները Իռլանդիայի պատմության մեջ[2]: Բացի իր գեղարվեստական նշանակությունից, նախագիծը ծառայում է որպես հզոր հիշեցում կանանց շարունակական պայքարի և իռլանդական ֆեմինիզմի փոփոխվող լանդշաֆտի մասին՝ ընդգծելով հզորացման և սեռական ազատագրման թեմաները[1]: Նախագիծը խրախուսում է հասարակության ներգրավվածությունը արվեստի առարկաների որոնման և կանանց խնդիրների ու ձեռքբերումների շուրջ քննարկումների միջոցով[2][3]:
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Sloane, Ella (2021-08-11). «Sheela-na-gigs unveiled: the sculptures boldly challenging centuries-old stigma». Trinity News (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024-03-28-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Anonymous street art to be hidden around Dublin for International Women's Day». RTÉ.ie. RTÉ. 6 March 2021. Վերցված է 28 March 2024-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Stevens, Jenny (2021-03-08). «Big vagina energy: the return of the sheela na gig». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Վերցված է 2024-03-28-ին.