Շիլա նախագիծ
Շիլա նախագիծ (անգլ.՝ Project Sheela) իռլանդական ժամանակակից սթրիթ արտի նախաձեռնություն, որը հայտնվեց 2020 թվականին Կանանց միջազգային օրը և ուշադրություն գրավեց ինչպես օնլայն հարթակներում, այնպես էլ օֆլայն։ Նախագիծը, որը ղեկավարվում է Դուբլինում բնակվող երկու անանուն նկարիչների կողմից՝ հիմնվում է կանանց իրավունքների և կանանց սեռի հզորացման թեմաների շուրջ` Դուբլինում Շիլա-նա-գիգ քանդակների տեղադրման միջոցով[1]։ Նախագիծը ամեն տարի կրկնվում է Կանանց միջազգային օրը՝ հատուկ ուշադրություն դարձնելով կանանց իրավունքների պաշտպանության համար կարևոր նշանակություն ունեցող վայրերին[2]։
Ծագումը և նշանակությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նախագիծը ոգեշնչվել է Շիլա-նա-գիգ հնագույն ավանդությունից` պատկերավոր փայտի փորագրություն, որը թվագրվում է դեռ նախաքրիստոնեական և միջնադարյան ժամանակներից։ Այս խորհրդավոր քանդակները, որոնք հաճախ կերպարվում են չափազանցված սեռական օրգաններով, երկար ժամանակ հիացնում էին արվեստի պատմաբաններին, ովքեր առաջարկում էին տարբեր մեկնաբանություններ՝ պաշտպանական թալիսմաններից մինչև մեղավոր ցանկության նախազգուշացումներ։ Հատկանշական է, որ դրանց ներկայությունը ամբողջ Եվրոպայի, և հատկապես Իռլանդիայի եկեղեցիներում և ամրոցներում բանավեճեր ու հակասություններ առաջացրեց, քանի որ որոշ կրոնական իշխանություններ դրանք գռեհիկ և վիրավորական էին համարում[1][3]։
Իշխանության վերականգնում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նախագիծը ներկայացնում է կանանց իշխանության և համբավի վերականգնում, հատկապես Իռլանդիայում կանանց իրավունքների համար պայքարի և կրոնի միջամտության պատմության համատեքստում։ Տարածելով Շիլա-նա-գիգի եզակի տարբերակները իռլանդական կանանց իրավունքների շարժման համար նշանակալի վայրերում, նախագիծը նպատակ ունի վերականգնել կանանց անկախությունը և մարտահրավեր նետել կանանց սեռի վերաբերյալ հասարակական նորմերին[1]։
Հատկանշական վայրեր և քարոզչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քանդակները ռազմավարականորեն տեղակայված են այն վայրերում, որոնք խորհրդանշում են ֆեմինիստական քարոզչության տարբեր ասպեկտներ, ներառյալ վերարտադրողական իրավունքները, առողջապահությունը, ընտանեկան բռնությունը և ԼԳԲՏ իրավունքները։ Հատկանշական վայրերը ներառում են նախկին «Մագդալենա» լվացքատները, տրանսգենդերների պաշտպանության կազմակերպությունները և առողջապահական քաղաքականության հետ կապված պետական գրասենյակները։ Բացի այդ, նախագիծը հարգանքի տուրք է մատուցում պատմական գործիչներին և ժամանակակից ակտիվիստներին, ովքեր պաշտպանել են Իռլանդիայում կանանց իրավունքները[1][3]։
Գեղարվեստական ընթացք և բազմազանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շիլա նախագծի ընթացքում ստեղծված յուրաքանչյուր Շիլա-նա-գիգ քանդակ ենթարկվում է մանրամասն գեղարվեստական մշակման, որը նշվում է նախագծի Ինստագրամյան հաշիվում։ Ձեռքով քանդակված ճենապակյա սալիկներով քանդակները վառվում են ջեռոցում և զարդարված ապակե պորտալներով և ոսկեգույն նկարներով՝ յուրաքանչյուր կտորին տալիս առանձին յուրահատկություն։ Նախագիծն ընդգծում է կանանց բազմազանությունն ու անհատականությունը քանդակների արտաքին տեսքի տատանումների միջոցով[1]։
Սոցիալական ազդեցություն և աջակցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շիլա նախագիծն իր ստեղծման օրվանից գրավել է հասարակության լայն ուշադրությունը և աջակցությունը՝ նկարիչներին հնարավորություն տալով նվիրատվություններ կատարել այնպիսի կազմակերպությունների, ինչպիսիք են Դուբլինի բռնաբարության ճգնաժամային կենտրոնը և Սիրշա կանանց ապաստարանը։ Շիլա նախագծի հետևում կանգնած նկարիչները նախընտրում են մնալ անանուն՝ ընդգծելու համար, որ նախագիծը պատկանում է բոլորին, միաժամանակ ավելացնելով առեղծվածային տարրեր։ Նրանք ոգեշնչված էին «Չեղարկել 8-րդ որոշումը» արշավից, որը ճանաչում էր կանանց ցավն ու նվաճումները Իռլանդիայի պատմության մեջ[2]։ Բացի իր գեղարվեստական նշանակությունից, նախագիծը ծառայում է որպես հզոր հիշեցում կանանց շարունակական պայքարի և իռլանդական ֆեմինիզմի փոփոխվող լանդշաֆտի մասին՝ ընդգծելով հզորացման և սեռական ազատագրման թեմաները[1]։ Նախագիծը խրախուսում է հասարակության ներգրավվածությունը արվեստի առարկաների որոնման և կանանց խնդիրների ու ձեռքբերումների շուրջ քննարկումների միջոցով[2][3]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Sloane, Ella (2021 թ․ օգոստոսի 11). «Sheela-na-gigs unveiled: the sculptures boldly challenging centuries-old stigma». Trinity News (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ մարտի 28-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Anonymous street art to be hidden around Dublin for International Women's Day». RTÉ.ie. RTÉ. 2021 թ․ մարտի 6. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 28-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Stevens, Jenny (2021 թ․ մարտի 8). «Big vagina energy: the return of the sheela na gig». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 28-ին.