Սուրբ լինի անունը Քո (քանդակ)
 | |
|---|---|
 | |
| քանդակագործ | Ղուկաս Չուբարյան |
| տարի | 1985 |
| նյութ | Բրոնզ |
| գտնվելու վայր | Մանկական այգի |
| քաղաք | Երևան |
պատկերված են
| |
Սուրբ լինի անունը Քո (1985 թ․), նաև՝ Սուրբ եղիցի անունը Քո, քանդակագործ Ղուկաս Չուբարյանի քանդակը, որը 2023 թ․ հունիսից տեղադրված է Երևանի Մանկական այգում՝ Երևանի ավագանու որոշմամբ[1]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քանդակը նվիրված է Չուբարյանի անհետ կորած եղբոր հիշատակին, որը նահատակվել էր 1942 թ.-ին Լենինգրադի մոտակայքում։ Քանդակագործի դուստր Անուշ Չուբարյանը հիշում է, որ այս այն իր հայրը համարում էր իր լավագույն աշխատանքը․ այն սիրո ու նվիրումի մասին է, և ցանկացած կյանք, որը զոհաբերվում է պատերազմի ժամանակ, մատաղ է ու նշանակություն չունի, թե որ պատերազմի ժամանակ է դա տեղի ունեցել[1]։
Քանդակը նվիրված է իր եղբոր հիշատակին, որը նահատակվել էր հեռավոր 1942 թ․-ին Լենինգրադի մոտակա ճահիճներում։ Արձանը ստեղծեց 1985թ․-ին։ Այդ ժամանակ եղբայրը դեռ անհետ կորած էր համարվում, հայտնաբերվել էր միայն նրա անվանանշանը։ Լուսեղեն Չուբարյանի աճյունը հայտնաբերվեց 2007թ․-ին՝ հորս մահից երկու տարի առաջ։ Հայրս ուժեղ մարդ էր, կենսախինդ, բայց այդ օրը, երբ զանգեցին մեր տուն և ասացին, որ գտել են եղբոր մասունքները, ես հորս առաջին անգամ տեսա հեկեկալիս։ Ես գիտեմ, թե ինչ է նշանակում, երբ տանը կա անհետ կորած, իրենց համար պատերազմը երբեք չի վերջանում։ Հայրս ասում էր՝ երբ ամբողջ երկիրը տոնում էր հաղթանակի օրը, մենք չէինք տոնում[2]։ (Անուշ Չուբարյան)
Քանդակի բացումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քանդակագործի 100-ամյա հոբելյանի առթիվ Չուբարյանների ընտանիքը Երևանին է նվիրել վարպետի ամենանշանավոր գործերից մեկը՝ «Սուրբ լինի անունը Քո» բրոնզաձույլ արձանը (1985թ․) նվիրել է Երևանին։ Հանդիսավոր բացումը տեղի է ունեցել հունիսի 16-ին` քանդակագործի ծննդյան օրը, Մանկական այգում։ Քանդակի հանդիսավոր բացմանը մասնակցել են Երևանի փոխքաղաքապետ Տիգրան Ավինյանը, ՀՀ ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանը և Ղուկաս Չուբարյանի հարազատները։
Այսօր շատ նշանավոր օր է. հաճախ չէ, որ մայրաքաղաքում մենք հավաքվում ենք Երևանի կերպարը կերտող անձի 100-ամյակի առթիվ։ Այսօր Երևանը ևս մեկ շատ կարևոր՝ չուբարյանական գործով հարստացավ։ (Տիգրան Ավինյան)[1]
ՀՀ ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանն ընդգծել է, որ Չուբարյան արվեստագետից, նրա ժառանգությունից շատ բան կա սովորելու, և այս վայրը կդառնա նրա անցած դժվարին ուղին հիշելու և վերաիմաստավորելու վայրերից մեկը․
Մեզ պետք են թռիչքից չվախեցող արվեստագետներ և ստեղծագործողներ, ինչպիսին Չուբարյանն էր, որովհետև դա է ճշմարիտ արվեստի գրավականը։ Չուբարյանի ժառանգությունն ուղերձ է, որը պարտավորություն ունենք փոխանցելու նաև մեր երեխաներին, նրանց համար կրթության մաս դարձնելու և դրանով իսկ շարունակելու և զարգացնելու այն։ (Ժաննա Անդրեասյան)[3]
Քննադատությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քանդակի տեղադրումը միանշանակ չի ընդունվել հասարական շրջանակներում։ Գրականագետ Հովիկ Չարխչյանը, մասնավորապես, դժգոհ է եղել քանդակի անվանումից․
Գոնե ինձ համար անհասկանալի պատճառներով քանդակը կոչել են «Սուրբ եղիցի անուն քո», մինչդեռ հեղինակը այն անվանել է «Լույս իջնի վրադ»։ Ես չգիտեմ՝ ո՞րն է այդ խմբագրման պատճառը, բայց անվան փոփոխությունը համարում եմ կոպիտ միջամտություն։ (Հովիկ Չարխչյան)[4]
Լրագրող Շաքե Ավոյանն էլ իր զրույցն է հիշում քանդակագործի հետ, որի ընթացքում Չուբարյանը նրան մասնրամասն պատմել էր այդ աշխատանքի մասին։ Լրագրողի խոսքով՝ «չէր ուզենա տեսնել այդ արձանը` խեղճ զինվորի այդ կերպարը, Երևանում»․
Ի դեպ, ինքն էլ, կարծես, ասաց, որ դա թանգարանի և ոչ թե քաղաք զարդարելու արձան է։ (Շաքե Ավոյան)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 ««Երևանը ևս մեկ շատ կարևոր՝ չուբարյանական գործով հարստացավ». Տիգրան Ավինյանը մասնակցել է «Սուրբ եղիցի անունը Քո» արձանի բացման արարողությանը».
- ↑ Հայկ Մակիյան. «Լույս իջնի վրադ. «Չուբարի» արձանը մանկական զբոսայգում». Հետք.
- ↑ «Երևանի Մանկական այգում տեղադրվել է Ղուկաս Չուբարյանի «Սուրբ լինի անունը Քո» քանդակը».
- ↑ «Քանդակը կոչել են «Սուրբ եղիցի անուն քո», մինչդեռ հեղինակն այն անվանել է «Լույս իջնի վրադ»․ ո՞րն է այդ խմբագրման պատճառը․ Հովիկ Չարխչյանը՝ Չուբարյանի քանդակի մասին».