Սուրբ Սարգիս եկեղեցի (Ծար, 1279 թվական)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սուրբ Սարգիս եկեղեցի (այլ կիրառումներ)
| Սուրբ Սարգիս եկեղեցի | |
|---|---|
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | Եկեղեցի |
| Երկիր |  Արցախ |
| Տեղագրություն | Շահումյանի շրջան |
| Հասցե | Ծար գյուղ |
| Դավանանք | Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցի |
| Հոգևոր կարգավիճակ | Չգործող |
| Ներկա վիճակ | Անհայտ է |
| Ճարտարապետական ոճ | Հայկական |
| Հիմնադրված | 1279 թվական |
| Շինանյութ | Քար |
Ծարի Սուրբ Սարգիս եկեղեցի[1], Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի, գտնվում է Արցախի Հանրապետության, Շահումյանի շրջանի, Ծար գյուղում, ծովի մակերևույթից 2030-2050 մետր բարձրության վրա։ Կառուցվել է 13-րդ դարում։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծարը միջնադարյան Արցախի և ընդհանրապես Հայաստանի պատմամշակութային նշանավոր օջախներից մեկն էր։ Խաչենի իշանության շրջանում եղել է Արցախի երեք կենտրոններից մեկը (մյուս երկուսն էին Հաթերքը և Գանձասարը)։ 13-րդ դարում Ծարը Դոփյանների իշխանական տոհմի նստավայրն էր, որի տիրույթները ընդհանուր առմամբ կոչվում էին Ծար, Ծարա գավառ կամ Վերին-Խաչեն։ Իրենց շինարարական գործունեությամբ աչքի են ընկել Ծարա իշաններից ու հոգևորականներից շատերը, հայտնի է եղել հատկապես իշխանուհի Ասփա Օրբելյանը։
14-րդ դարասկզբին Ծարը ավերվել է թուրքերի ասպատակությունների ժամանակ, հայաթափվել է և այստեղ բնակություն են հաստատել քրդերը։ 1921 թվականին Վայկունիքի շրջանի հետ բռնակցվել է Խորհրդային Ադրբեջանին, մտել է Քելբաջարի շրջանի մեջ։ Խորհրդային շրջանում բարբարոսաբար ոչնչացվել է Ծարի պատմամշակութային հուշարձանների մեծ մասը։
Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծարի Սուրբ Սարգիս եկեղեցին, թաղապատ ծածկով միանավ կառույց է, որը կառուցվել է 1279 թվականին, դրա մասին վկայում է բարավորի վրա եղած արձանագրությունը։ Եկեղեցին կառուցվել է սրբատաշ քարով, իսկ վերին մասերը փոքրաչափ անմշակ քարերով, ենթադրվում է որ վերանորոգման հետևանք է։ Եկեղեցու պատերին կան ագուցված 8 արձանագրություններ, դրանցից 6-ը արևմտյան պատին, մեկը արևելյան, և մեկն էլ հարավային։
Մինչև ազատագրումը այս եկեղեցին օգտագործվել է որպես օժանդակ պահեստ տեղացի թրքացած քրդերի կողմից։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ծար
- Ծարի Սուրբ Սարգիս եկեղեցի (1274 թ․),