Սիլվեր Հորն
Սիլվեր Հորն | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | 1860[1][2] |
| Վախճանվել է | 1940[3][1][2] |
| Ազգություն | կայովա |
| Մասնագիտություն | նկարիչ |
 Silver Horn Վիքիպահեստում | |
Սիլվեր Հորն կամ Հաունգուա (անգլ.՝ Silver Horn, 1860[1][2] - 1940[3][1][2]), կայովա ցեղի նկարիչ Օկլահոմայից։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սիլվեր Հորնը ծնվել է մոտավորապես 1860 թվականին, Ագիատիի (Փետուրներ հավաքող) և Սա-Պուդլի (Անձրևի տակ ճանապարհորդող) ընտանիքում և Օկլահոմայի կայովա հնդկացիական ցեղի անդամ էր։ Նրա հնդկացիական անունը՝ Հաունգուա, վերաբերում է արևի լույսին, որն արտացոլվում է գոմեշի եղջյուրից, ինչը շողում է փայլուն, սպիտակ մետաղի պես[4]։ Նա հայտնի նկարիչ էր վաղ ռեզերվացիայի շրջանից, ով իր ժամանակի ամենահարգված և տաղանդավոր հնդկացի պրիմիտիվիստ նկարիչ էր։ Հաունգուա Սիլվերհորնն ամուսնացել է Հեթի Տաու-Գումի հետ (Ծնկները ծալող կին), նրանք միասին ունեցել են 8 երեխա, որոնք ծնվել են իրենց միությունից։ Ավագ որդու անունը Բիլի Բոու «Ջեյմս» Սիլվերհորն էր, ով հայտնի Պեյոտ մարդ էր։ Եղել են նաև Մեյ Հաունգուան, Ջորջ «Հոլանդացի» Սիլվերհորնը, Մաքս Սիլվերհորն ավագը, Իվա Հաունգուան, Արթուր Սիլվերհորնը, Սառա Լուիզ Հաունգուան, Չեսթեր Սիլվերհորնը։
Սիլվեր Հորնի հայրը՝ Ագիատին կամ «Փետուրները հավաքողը», օրացույցապահ էր։ Ագիատին իր հորեղբոր՝ Դոհասանի ընտրված ստեղծագործական ժառանգորդն էր, ով 19-րդ դարի ընթացքում կայովայի հիմնական օրացույցապահն էր[5]։
Ստեղծագործական աշխատանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նա հիմնականում հայտնի էր տարբեր միջավայրերի և նյութերի հետ աշխատելու իր հմտություններով, ինչպիսիք են գրաֆիտը, գունավոր մատիտը, յուղամատիտը, գրիչը և թանաքը, ջրաներկը կաշվի, մուսլինի և թղթի վրա։ Նա ստեղծեց ավելի քան հազար նկարազարդումներ և արվեստի գործեր 1870-ից 1920 թվականներին։ Նա մշակեց և ստեղծեց կայովայի մշակույթի շատ խորաթափանց պատկերներ՝ ավանդական պատկերներից, պատերազմներից և հեղաշրջումից մինչև արևի պարի, վաղ Պեյոտ հավատի և առօրյա կյանքի պատկերներ։ Սիլվեր Հորնը տրավմատիկ փոփոխությունների ականատես էր եղել, երբ կայովայի ժողովուրդը քոչվոր, գոմեշների որսի մշակույթից անցավ դեպի ռեզերվացման կյանք և բռնի ձուլվեց սպիտակ հասարակության մեջ։ Նրա ստեղծագործության մեջ պատկերված էին տրավմատիկ փոփոխությունները։
Սիլվեր Հորնի վերարտադրած պատկերները երևակայական պատկերներ էին, որոնք վերացական տեսքով ներկայացված էին վահանների և անցյալ տարիների իրադարձությունների վրա՝ որպես պատկերազարդ օրացույցի գրառում։ Հարթավայրային տարածքի շատ ցեղեր օգտագործում էին գեղանկարչությունը օրացույց պահելու համար՝ որպես իրադարձություններ գրանցելու, ինչպես նաև պատմություններ նկարաազարդելու միջոց։ Սիլվեր Հորնը մշակել է օրացուցային բարդ համակարգ՝ իրադարձություններով, որոնք գրանցվում էին ամեն տարվա ամառանը և ձմռանը և օրացույցների մեծ մասն ուներ շատ պարզ նկարներ, որոնք օգնում էին օրացույցապահներին հիշել յուրաքանչյուր տարվա անունը։ Պատերազմի նրա գծագրերը պատկերում էին անցյալի իրադարձությունները, ինչպես նաև ավելի նոր հակամարտություններ, մինչդեռ արարողությունների նրա պատկերները ներառում էին ծեսեր, որոնք սկսվում էին այդ ժամանակ։ Նա նաև ստեղծել է առասպելների և այլ բանավոր ավանդույթների նկարազարդումներ, ինչպիսիք են գերբնական կերպարները։
Ժառանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սիլվեր Հորնի աշխատանքները դեռ պարբերաբար ցուցադրվում են և դրանց ընդարձակ հավաքածուն պահվում է Նյու Մեքսիկոյի թանգարանի (ՆՄԹ) անփոփոխ հավաքածուում։ 1995 թվականին Սմիթսոնյան Բնական պատմության թանգարանի կողմից ընտրված մի մեծ շրջիկ ցուցադրություն, որտեղ ներկայացված էին Նյու Մեքսիկոյի թանգարանի աշխատանքները և նրա մեծ զարմուհու՝ Ջերի Ահ-բե-Հիլի մասնավոր հավաքածուն, շրջագայեց Միացյալ Նահանգներում[6]։ Ահ-բե-Հիլը բնիկ ամերիկացիների հագուստի հայտնի մասնագետ էր և նրա երկու դստրերը՝ Թերի Գրիվզը և Քերի Աթաումբին հայտնի են իրենց ուլունքագործությամբ և զարդերի դիզայնով[7]։ Սիլվեր Հորնը սովորեցրել է իր մեծ եղբորորդուն՝ Սթիվեն Մոփոպին, թե ինչպես նկարել կաշվի վրա։ Մոփոպը դարձավ կայովա վեցից մեկը[8]։ Այսօր նրա ընտանիքի անդամներից շատերը արվեստագետներ են։ Նրա թոռները՝ Ջեյմսը, Դոթչը և Մաքս Սիլվերհորնը բոլորն էլ հայտնի են իրենց գերմանական արծաթագործությամբ, ուլունքագործությամբ և փետրագործությամբ։ Նրա ծոռնուհին՝ Քեթրին Դիքերսոնը կայովայի ուլունքագործ է, գերմանական արծաթագործ և տրեխ պատրաստող[9]։ Մեկ այլ թոռ՝ Արտ «Հաունգուա» Քոդին Նյու Մեքսիկոյում ամուսնացավ Սանտա Կլարա պուեբլոյի հետ և դարձավ մրցանակակիր կավագործ։ Արտի որդին՝ Դին Հաունգուան շարունակում է այդ ավանդույթը։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Faceted Application of Subject Terminology
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Նելսոն-Ատկինս արվեստի թանգարան — 1933.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Union List of Artist Names
- ↑ Greene, 33
- ↑ Greene (2001), 31
- ↑ Silverman, Jason (1995 թ․ հունվարի 13). «Illuminating the legend of the Kiowa trickster». The Santa Fe New Mexican. Santa Fe, New Mexico. էջ 42. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 17-ին – via Newspapers.com.
- ↑ Haywood, Phaedra (2015 թ․ մարտի 13). «Jeri Ah-be-hill, 1934–2015: Indigenous fashion aficionado was 'a giant in honoring her native culture'». The Santa Fe New Mexican. Santa Fe, New Mexico. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 17-ին.
- ↑ Watson, Mary Jo. Mopope, Stephen (1898–1974) Արխիվացված 2010-07-29 Wayback Machine. Oklahoma Historical Society's Encyclopedia of Oklahoma History and Culture. (2 May 2009)
- ↑ Katherine Dickerson. Anadarko, OK: Southern Plains Indian Museum, 2009.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Department of Anthropology National Museum of Natural History, Smithsonian Institution
- Donnelley, Robert G. Transforming Images: The Art of Silver Horn and his Successors. Chicago: University of Chicago, 2000. 978-0-935573-31-2.
- Greene, Candace S. Silver Horn: Master Illustrator of the Kiowas. Norman: University of Oklahoma, 2001. 978-0-8061-3307-2.