Սալմետերոլ
 | |
|---|---|
 | |
| Նույնացուցիչներ | |
| CAS համար | 89365-50-4 |
| PubChem CID | 5152 |
| DrugBank | DB00938 |
| CompTox Dashboard (EPA) | |
| ECHA InfoCard | 100.122.879  |
Սալմետերոլ, (Չինաստանում վաճառվում է որպես Qitai[1]) երկարատև գործող β2-ադրեներգիկ ագոնիստ (անգլ.՝ long-acting β2 adrenergic receptor agonists-LABA), որն օգտագործվում է ասթմայի և այլ թոքային հիվանդությունների բուժման համար[2]։ Բրոնխային սպազմի սիմպտոմները՝ հևոց, հազ, շնչահեղձ, կրծքավանդակի սեղմում։ Այն նաև օգտագործվում է ֆիզիկական վարժությունների ժամանակ շնչառության դժվարությունը կանխելու համար (վարժություններով պայմանավորված բրոնխոկոնստրրիգիա)[3]։
Այն արտոնագրվել է 1983 թվականին և սկսել է օգտագործվել բժշկության մեջ 1990 թվականին GlaxoWellcome ֆիրմայի կողմից[4]։ ԱՄՆ-ում այն վաճառվում է որպես անգլ.՝ Serevent[5]: Այն հասանելի է որպես չոր փոշու ինհալատոր, որն ազատում է դեղամիջոցի փոշիացված ձևը։ Այն նախկինում հասանելի էր, բայց դադարեցվել էր ԱՄՆ-ում 2002 թվականին[2][6]։ Այն հասանելի է որպես MDI այլ երկրներում 2020 թվականից[7]։
Ազդեցության մեխանիզմ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ինհալացիոն սալմետերոլը պատկանում է β2 ագոնիստներ կոչվող դեղերի խմբին։ Այս դեղերը խթանում են բրոնխային մկանների մեջ առկա β2 ընկալիչները։ Սա նրանց ստիպում է հանգստանալ և կանխում է ասթմայի ախտանիշների ի հայտ գալն ու վատթարացումը։ Դրանք գործում են ադենիլ-ցիկլազ ֆերմենտի վրա, որը մեծացնում է ցԱՄՖ-ի (ցիկլային ադենոզին մոնոֆոսֆատ) կոնցենտրացիան։ Այս ցիկլային ուժեղացուցիչը նվազեցնում է հարթ մկանների տոնուսը։ Այս դեղը 10,000 անգամ ավելի լուծելի է լիպիդներում, քան կարճ գործող β2 ադրեներգիկ ագոնիստ ալբուտերոլը։ Ի տարբերություն ալբուտերոլի, սալմետերոլը լուծվում է բջջային թաղանթի լիպիդային երկշերտում, և դրա աստիճանական տարանջատումը բջջային թաղանթից երկար ժամանակ ապահովում է β2 ադրեներգիկ ընկալիչները ագոնիստի պաշարով[8]։
Սալմետերոլի և սալբուտամոլի և այլ կարճ գործող β2-ադրեներգիկ ագոնիստների հիմնական ուշագրավ տարբերությունը դրա գործողության տևողությունն է։ Սալմետերոլի ազդեցությունը տևում է մոտավորապես 12 ժամ՝ համեմատած սալբուտամոլի հետ, որը տևում է մոտ 4-6 ժամ[2][9]։ Կանոնավոր ամենօրյա օգտագործման դեպքում, ինչպես սահմանված է, ինհալացիոն սալմետերոլը նվազեցնում է ասթմայի նոպաների քանակը և ծանրությունը։ Պարզվել է, որ ֆորմոտորոլը գործողության ավելի արագ սկիզբ ունի, քան սալմետերոլը, ավելի ցածր լիպոֆիլիկության արդյունքում, ինչպես նաև ցույց է տրվել, որ այն ավելի հզոր է՝ ցույց է տրվել, որ ֆորմոտորոլի 12 մկգ դոզան համարժեք է 50 մկգ սալմետերոլի դոզանին[3][10]։
Բժշկական կիրառություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Սալմետերոլը օգտագործվում է միջին և ծանր կայուն ասթմայի դեպքում՝ կարճ գործող β2 ադրեներգիկ ընկալիչների ագոնիստի հետ նախորդ բուժումից հետո, ինչպիսին է սալբուտամոլը (ալբուտերոլ)։
- LABA-ն չպետք է օգտագործվի որպես մոնոթերապիա, փոխարենը դրանք պետք է օգտագործվեն միաժամանակ ինհալացիոն կորտիկոստերոիդների հետ, ինչպիսիք են բեկլոմետազոն դիպրոպիոնատը կամ ֆլուտիկազոն պրոպիոնատը ասթմայի բուժման ժամանակ, որպեսզի նվազագույնի հասցվեն լուրջ ռեակցիաները, ինչպիսիք են ասթմայի հետ կապված մահերը։ Ինհալացիոն կորտիկոստերոիդների և սալմետերոլի (LABA) համադրությունը սիներգիկ է և նվազեցնում է ասթմայի նոպաների հաճախականությունը, ինչպես նաև այն դարձնում է ավելի քիչ ծանր։
- Թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդություն դեպքում LABA-ն կարող է օգտագործվել որպես մոնոթերապիա կամ կորտիկոստերոիդների հետ համատեղ:Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել կյանքի որակի և թոքերի ֆունկցիայի տեսանկյունից սալմետերոլի միայնակ կամ ինհալացիոն կորտիկոստերոիդների հետ համատեղ օգտագործման առավելությունները թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդությունով տառապող հիվանդների օրինակով[11]։
- Ֆիզիկական վարժություններով պայմանավորված բրոնխոսպազմի դեպքում մոնոթերապիան կարող է ցուցվել այն հիվանդների մոտ, ովքեր չունեն սուր ասթմա։ LABA-ն չպետք է օգտագործվի սուր ախտանիշների բուժման համար[2][9][12]։
Հղիություն և լակտացիոն շրջան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հղիության ընթացքում սալմետերոլի օգտագործման վերաբերյալ որոշումը պետք է կայացվի՝ ելնելով մոր համար ռիսկի և օգուտի հարաբերակցությունից։ Հղի կանանց մոտ սալմետերոլի օգտագործման լավ վերահսկվող ուսումնասիրություններ չեն իրականացվել։ Կենդանիների որոշ ուսումնասիրություններ ցույց են տվել արատների զարգացում, Երբ մայրերը ընդունել են մի քանի կլինիկական դոզաներ։ Առնետների մոտ սալմետերոլ քսինաֆոատը արտազատվում է կաթի մեջ։ Այնուամենայնիվ, քանի որ չկան ապացույցներ, որոնք ենթադրում են մոր կրծքի կաթում սալմետերոլի արտազատում, թերապիան շարունակելու կամ դադարեցնելու որոշումը պետք է կայացվի՝ հիմնվելով այն կարևոր օգուտների վրա, որոնք այն ապահովում է մորը։ Հղի և կրծքով կերակրող կանայք նախքան սալմետերոլ օգտագործելը պետք է խորհրդակցեն իրենց բժիշկների հետ[13]։
Կողմնակի ազդեցություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]սալմետերոլի ընդհանուր կողմնակի ազդեցություններն են․
- Գլխապտույտ
- Սինուսիտ
- Միգրեն
- Մկանային ցնցում
- հիպոկալեմիա
Շատ դեպքերում սալմետերոլի կողմնակի ազդեցությունները մեղմ են և կամ չեն պահանջում բուժում, կամ հեշտությամբ բուժվում են։ Այնուամենայնիվ, որոշ կողմնակի բարդություններ պետք է անհապաղ տեղեկացվեն բժշկին։
Այս ավելի լուրջ կողմնակի ազդեցություններից մի քանիսը ներառում են․
- շատ արագ սրտի ռիթմ
- գերճնշում
- շնչառության հետ կապված խնդիրների վատթարացում՝ հևոց[14]
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սալմետերոլը, որն առաջին անգամ շուկա է հանվել և արտադրվել է GlaxoSmithKline ընկերության կողմից 1980-ականներին, թողարկվել է Serevent անունով 1990 թվականին։ Ապրանքը վաճառվում է GlaxoSmithKline-ի կողմից Allen & Hanburys ապրանքանիշի ներքո Մեծ Բրիտանիայում։ մինի 2005 թվականի նոյեմբերին ԱՄՆ Սննդամթերքի և դեղերի վարչությունը հրապարակեց առողջապահական ուղեցույցներ՝ նախազգուշացնելով հասարակությանը այն արդյունքների մասին, որոնք ցույց են տալիս, որ երկարատև գործող β2 ագոնիստների օգտագործումը կարող է հանգեցնել ախտանիշների վատթարացման, իսկ որոշ դեպքերում՝ մահվան[15]։
Թեև ինհալացիոն լաբորատորիաների օգտագործումը դեռևս խորհուրդ է տրվում ասթմայի ուղեցույցներում՝ ախտանիշների վերահսկողությունը բարելավելու համարՔաղվածելու սխալ՝ Closing </ref> missing for <ref> tag ըստ երևույթին, դա տեղի է ունենում այն պատճառով, որ չնայած labases-ը մեղմացնում է ասթմայի ախտանիշները, դրանք նաև նպաստում են բրոնխների բորբոքմանը և զգայունության բարձրացմանը՝ առանց նախազգուշացման[16]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Qitai
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «global initiative for chronic obstructive disease» (PDF). goldcopd.org. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
- ↑ 3,0 3,1 «National Asthma Education and Prevention Program». Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
- ↑ Fischer J, Ganellin CR (2006). Analogue-based Drug Discovery (անգլերեն). John Wiley & Sons. էջ 543. ISBN 9783527607495.
- ↑ «Salmeterol inhalation index». Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
- ↑ «Benefit Risk Assessment of Salmeterol for the Treatment of Asthma in Adults and Children» (PDF). fda.gov. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018 թ․ հունվարի 26-ին.
- ↑ «Serevent Dosieraeros 25 mcg FCKW-frei». compendium.ch (գերմաներեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 25-ին.
- ↑ XPharm : the comprehensive pharmacology reference. Enna, S. J., Bylund, David B., Elsevier Science (Firm). Amsterdam: Elsevier. 2008. ISBN 978-0-08-055232-3. OCLC 712018683.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ այլ (link) - ↑ 9,0 9,1 «Global initiative for asthma» (PDF). ginasthma.org. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
- ↑ «Recommended Medication for Asthma» (PDF). www.partnershiphp.org. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
- ↑ Calverley PM, Anderson JA, Celli B, Ferguson GT, Jenkins C, Jones PW, և այլք: (February 2007). «Salmeterol and fluticasone propionate and survival in chronic obstructive pulmonary disease». The New England Journal of Medicine. 356 (8): 775–89. doi:10.1056/NEJMoa063070. PMID 17314337.
- ↑ «Use of long-acting beta agonist in chronic obstructive pulmonary disease». mhra.gov.uk. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
- ↑ «Serevent Diskus- salmeterol xinafoate powder, metered». DailyMed. 2020 թ․ հունվարի 13. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
- ↑ «Medtv». HealthSavy. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 8-ին.
- ↑ «Advair Diskus, Advair HFA, Brovana, Foradil, Perforomist, Serevent Diskus, and Symbicort Information (Long Acting Beta Agonists)». Fierce Biotech. 2008 թ․ մարտի 6.
- ↑ Salpeter SR, Buckley NS, Ormiston TM, Salpeter EE (June 2006). «Meta-analysis: effect of long-acting beta-agonists on severe asthma exacerbations and asthma-related deaths». Annals of Internal Medicine. 144 (12): 904–12. doi:10.7326/0003-4819-144-12-200606200-00126. PMID 16754916.