Պրեսբիոպիա
| Պրեսբիոպիա | |
|---|---|
| Տեսակ | հիվանդության կարգ և ախտանիշ կամ նշան |
| Բժշկական մասնագիտություն | ակնաբանություն և optometry? |
| ՀՄԴ-10 | H52.4 |
 Presbyopia Վիքիպահեստում | |
Պրեսբիոպիա, աչքի տարիքային հիվանդություն, որի դեպքում տեղի է ունենում տեսողական խանգարում։ Աչքը չի կարող ինքնուրույն փոխել ռեֆրակցիան անհրաժեշտ քանակությամբ դիոպտերի, երբ հայացքը մոտիկից հեռու է տեղափոխում և հակառակը։
Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Պրեսբիոպիա» տերմինը գալիս է հունարեն πρέσβυς բառից, որը նշանակում է «ծեր մարդ» կամ «ծերունի» և լատիներեն «-opia» վերջածանցից, որը նշանակում է «կարճատեսություն»[1], բառացի թարգմանությունը՝ «հին աչքեր»[2]։
Հիվանդության բնութագրերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիվանդության առաջացման ճշգրիտ մեխանիզմն անհայտ է։ Ըստ ուսումնասիրությունների, ամենահավանական պատճառը ոսպնյակի առաձգականության կորուստն է։ Չնայած պատճառները ներառում են նաև ոսպնյակի կորության փոփոխություն և թարթիչային մկանների թուլացում, որը պատասխանատու է տեսողության կենտրոնացման համար։ Ոսպնյակի առաջին պարկուճի տակ կա էպիթելի շերտ։ Հասարակածի տարածքում գտնվող էպիթելի բջիջները դառնում են ավելի բարձր և կազմում են ոսպնյակի այսպես կոչված բողբոջային գոտին։ Այս գոտին ամբողջ կյանքի ընթացքում նոր բջիջներ է մատակարարում ոսպնյակի ինչպես առջևի, այնպես էլ հետևի մակերեսին։ Երբ նոր մանրաթելեր են աճում, հիները մղվում են դեպի կենտրոն և խտանում՝ կազմելով միջուկ, որն աստիճանաբար հանգեցնում է պրեսբիոպիայի։ Պրեսբիոպիան ծերացման բնական մեխանիզմի տարիքային ախտանիշներից մեկն է։ Ռիսկի խմբում են 35 տարեկանից բարձր բոլոր մարդիկ[3]։ Պրեսբիոպիայի առաջին նշաններն են՝ աչքի լարվածությունը, աղոտ լույսի ներքո տեսողության հետ կապված խնդիրները, փոքր առարկաների և (կամ) փոքր տպագրության վրա կենտրոնանալու հետ կապված խնդիրները. սովորաբար առաջին ախտանիշները նկատվում են 40 ից 50 տարեկան հասակում։ Փոքր օբյեկտների վրա տեսողությունը կենտրոնացնելու ունակությունը պահանջում է մոտ 20 դիոպտերի տեղավորում (դիտորդից 50 մմ օբյեկտի վրա կենտրոնանալը) 25 տարեկան հասակում, մինչև 10 դիոպտեր երեխաների մոտ (100 մմ) և 60 տարեկան հասակում 0,5-ից 1 դիոպտերի մակարդակ (1-2 մետր առարկայի վրա կենտրոնանալու ունակություն)։ Այս տարիքում շտկված տեսողություն ունեցող հիվանդների համար ակնկալվող առավելագույն և նվազագույն հարմարեցման ամպլիտուդները կարող են որոշվել Հոֆստետերի բանաձևերով, ակնկալվող ամպլիտուդ (որտեղ х — տարիքն է), մաքսիմալ ամպլիտուդը իսկ մինիմալ ամպլիտուդը
Ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարդկանց կողմից նկատվող առաջին ախտանշաններն են մանր տպաքանակը կարդալու դժվարությունը, հատկապես ցածր լույսի պայմաններում, ասթենոպիան երկար ընթերցման ժամանակ, տեսողության ակնթարթային վատացումը, երբ հայացքը փոփոխում են մոտ և հեռու գտնվող առարկաների միջև։
Պրեսբիոպիայի ախտանիշները, ինչպես տեսողության այլ արատները, ավելի քիչ են արտահայտվում արևի պայծառ լույսի ներքո, քանի որ տրամագիծը նվազում է։ Ինչպես ցանկացած այլ ոսպնյակի դեպքում, այս դեպքում բացվածքի քանակի ավելացումը մեծացնում է դաշտի խորությունը՝ նվազեցնելով ֆոկուսից դուրս օբյեկտների աղոտության աստիճանը (համեմատելով բացվածքի ազդեցությունը լուսանկարում կտրուկ ցուցադրվող տարածության խորության վրա)։
Ուղղում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եղջերաթաղանթի վիրահատության մեթոդ
Էքսիմերլազերային ուղղում-պրեսբիոպիայի(տարիքային հեռատեսություն) էքսիմերլազերային ուղղման մեթոդ։
Լազերային շտկման երկու տեխնոլոգիաները (Supracor և Presbylasik) ամենատարածվածն են։ Գործողության ընթացքում եղջերաթաղանթի մակերեսի կենտրոնական մասում հյուսվածքի հեռացման պատճառով ձևավորվում է լրացուցիչ «դրական» ոսպնյակ՝ ստեղծելով եղջերաթաղանթի բազմակենտրոնության հատկություն՝ դրանով իսկ ձևավորելով մի քանի ֆոկուսներ։ Եղջերաթաղանթի բազմակենտրոն մակերեսը հնարավորություն է տալիս տեսնել ինչպես հեռվում, այնպես էլ մոտ՝ առանց ակնոցների։ Գործողությունը, որպես կանոն, կատարվում է երկու աչքերում միաժամանակ[4]։
Պրեսբիոպիայի էքսիմերլազերային ուղղման հիմնական ցուցումները (Supracor)[5]:
- 44-ից 65 տարեկան
- Հիպերմետրոպիա +0,25-ից +5,0 դիոպտեր
- Կարճատեսություն -2.0-ից -5.0 դիոպտեր
- Աստիգմատիզմ մինչև 2,0 դիոպտեր
- Ուղղիչ տեսողական սրություն 0,8-ից մինչև 1,0
- Մոտ + 1,5 դիոպտեր և ավելի ադիդացիա
- տրամագիծը ֆոտոպիկ պայմաններում ոչ ավելի, քան 2,9 մմ
- տրամագիծը մեզոպիկ պայմաններում ոչ ավելի, քան 6,5 մմ
Ոսպնյակների փոխարինման մեթոդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ներակնային փոխարինումը աչքի վիրահատության միջոցով ուղղման մեթոդ է։ Վիրահատության միջոցով ոսպնյակը փոխարինում են արհեստական, այսպես կոչված ներակնային ոսպնյակով (Իոլ)։ Որպեսզի ոսպնյակի կապանային ապարատի ամբողջականությունը պահպանվի, հնարավոր է ներակնային ուղղման կիրառումը մուլտիֆոկալ ոսպնյակների միջոցով[6]։ Իոլը ստանդարտ դեպքերում փոխպատվաստվում է Պարկուճային պարկի մեջ։ Այս գործողությունից հետո հնարավոր կլինի հասնել ցանցաթաղանթի վրա լավագույն կենտրոնացմանը, եթե վիրահատության ընթացքում կատարվի Իոլի օպտիմալ կենտրոնացում։
Առավել բնական տարբերակը հարմարվող իոլի տեղադրումն է։ Նման ոսպնյակները դեռ տարածված չեն և արտադրվում են միայն մեկ «Բաուշ և Լոմբ» ընկերության կողմից։ Տեղադրվող ԻՈԼՆԵՐԻ փոխարեն սովորաբար տեղադրվում են բազմակենտրոն ոսպնյակներ։
Հարմարվող ոսպնյակի կամ բազմաֆոկալ իոլի իմպլանտացիայից հետո, ի տարբերություն կոշտ մոնոֆոկալի, հիվանդների մեծամասնությունը ակնոցների կամ կոնտակտային ոսպնյակների կարիք չունի, բայց բազմաֆոկալ ոսպնյակները պատկերի որակի հետ կապված որոշ թերություններ ունեն, համեմատած մոնոֆոկալների հետ, և որոշ դեպքերում թերի են ցուցադրու պատկերը։ Դա մոնոֆոկալ և տեղավորվող իոլներն են, որոնք ապահովում են տեսողության առավելագույն որակը, բայց չունեն տեղավորման հնարավորություն։
Բազմաֆոկալ ոսպնյակների հետ ներակնային ուղղման բարդություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մուլտիֆոկալ ոսպնյակների հետ կապված ընդհանուր խնդիրներն են աղոտ տեսողությունը և լուսային երևույթները, որոնք կապված են մնացորդային ամետրոպիայի, պատկերի մեծ չափի, ալիքային ճակատի անոմալիաների, աչքերի չորության և իոլի ապակենտրոնացման հետ (կենտրոնից տեղաշարժը աչքի օպտիկական առանցք ոսպնյակի կապանային ապարատի թուլության հետ)[7]։ Մուլտիֆոկալ իոլի տեղադրումից հետո հիվանդների դժգոհության հիմնական պատճառներն են նեյրոադապտացիայի անկարողությունը, ոսպնյակի տեղաշարժը, մնացորդային բեկման սխալը։ Մուլտիֆոկալ իոլի իմպլանտացիայից հետո, բարդություններից խուսափելու համար, վիրահատությունից առաջ հաշվի է առնվում հիվանդի ապրելակերպը (հնարավոր է ընտրել բիոկալ, տրիֆոկալ կամ իոլի խորը ֆոկուսով), կատարել համապարփակ ակնաբուժական հետազոտություն և տեղեկացնել հնարավոր տեսողական էֆեկտների մասին։
2021 թվականի հոկտեմբերի վերջին ԱՄՆ-ում հաստատվել է «Վյուիտի» (Vuity, պիլոկարպին)[8] դեղամիջոցը, որը նախատեսված է մեծահասակների մոտ պրեսբիոպիայի բուժման համար[9]։ Պիլոկարպինը (pilocarpine, AGN-190584), որն իրականացվում է աչքի կաթիլների ձևակերպման մեջ, մուսկարինային շարքի խոլիներգիկ ագոնիստ է, որն ակտիվացնում է մուսկարինային ընկալիչները, որոնք տեղակայված են հարթ մկանների վրա, ինչպիսիք են շրջանաձև ծիածանաթաղանթի մկանները (պատկերի սֆինքտեր) և թարթիչավոր մկանները։ Առաջինի կծկումը հանգեցնում է պատկերի նեղացմանը, ինչը բարելավում է տեսողության սրությունը մոտ և միջին հեռավորության վրա՝ միաժամանակ պահպանելով լույսի նկատմամբ պատկերի որոշակի արձագանք։ Երկրորդ կծկումը աչքը վերածում է ավելի կարճատեսության։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «presbyopia — Merriam-Webster Online Dictionary». Merriam-Webster.com. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 3-ին.
- ↑ «Presbyopia — definition of presbyopia in the Medical dictionary — by the Free Online Medical Dictionary, Thesaurus, and Encyclopedia». Farlex.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
- ↑ «Facts About Presbyopia | National Eye Institute» (անգլերեն). nei.nih.gov. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
- ↑ Анисимов, С. И., Анисимова, С. Ю. и соавт. Результаты билатеральной лазерной коррекции пресбиопии и миопии по методу «Миопический Супракор» // Современные технологии в офтальмологии. — 2016. — В. 4. — ISSN 2312-4911. Архивировано из первоисточника 7 Հուլիսի 2017.
- ↑ Анисимов С. И., Анисимова С. Ю. и соавт. Inclusion criteria and long-term results of bilateral presbyopia correction by SUPRACOR method (Презентация) // ESCRS. — 2019. Архивировано из первоисточника 2 Նոյեմբերի 2019.
- ↑ Jorge L. Alió, Joseph Pikkel Multifocal Intraocular Lenses: The Art and the Practic // Издательство Springer. — 2019.
- ↑ Liberdade C. Salerno, Mauro C. Tiveron, Jr., and Jorge L. Alió Multifocal Intraocular Lenses: The Art and the Practic // Taiwan J Ophthalmol. — 2019.
- ↑ Կաղապար:DailyMed
- ↑ Татьяна фон Ройсс (2021 թ․ նոյեմբերի 1). ««Вьюити»: первое фармакологическое лечение пресбиопии». Mosmedpreparaty.ru (ռուսերեն). «Мосмедпрепараты». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին.