Պառավն անտառում (հեքիաթ)
| Պառավն անտառում գերմ.՝ Die Alte im Wald | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | հեքիաթ |
| Հեղինակ | Գրիմ եղբայրներ |
| Բնագիր լեզու | գերմաներեն |
 The Old Woman in the Wood | |
«Պառավն անտառում» (գերմ.՝ Die Alte im Wald), Գրիմ եղբայրների հեքիաթը, որը պատմում է մի աղջկա մասին։ Աղջիկը վերակախարդել էր արքայազնին, որը կախարդի կողմից վերածվել էր ծառի։ Գրիմ եղբայրների հեքիաթների ժողովածուում այն գտնվում է № 123-ի ներքո, ըստ Աարնե-Թոմպսոնի հեքիաթների դասակարգման` այն №442-ն է։
Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անտառի միջով ուղևորության ընթացքում ավազակների հարձակում է տեղի ունենում, և կենդանի է մնում միայն մի խեղճ աղախին, որը չգիտի ճանապարհը։ Երեկոյան, հանձնարարելով իրեն Աստծո ողորմությունը, նա տեսնում է սպիտակ աղավնի, որը մեկը մյուսի հետևից բերում է երեք ոսկե բանալի, ներսից բացելով ծառերի կողպեքները, որոնց ներսում կարելի է գտնել սնունդ, անկողին և շքեղ հագուստ։ Որոշ ժամանակ անց աղավնին աղջկան խնդրում է, որ նա գնա խրճիթ, որտեղ ապրում է պառավը։ Իսկ հետո, ուշադրություն չդարձնելով պառավի հարցերին` սենյակում բազում թանկագին մատանիներից ընտրի հասարակը։ Աղջիկը վարվում է այպես, ինչպես որ նրան սովորեցրել է աղավնին, բայց մինչ նա փնտրում էր մատանին, պառավը փորձում էր թաքնվել վանդակում, որտեղ նստած էր թռչնակը` կտուցին բռնած որոնվող մատանին։ Աղջիկը խլում է մատանին և հեռանում անտառ` աղավնուն սպասելու, բայց նա չի գալիս։ Փոխարենը նրան ետևից շրջապատում են ծառի ճյուղերը։ Ծառը վերածվում է արքայազնի, մնացած ծառերը` ձիերի և ծառաների։ Արքայազնը բացատրում է, որ նրան կախարդել է ծեր պառավը և, քանի դեռ մատանին գտնվում էր պառավի մոտ, նա չէր կարող ընդունել մարդկային տեսք, միայն օրը երկու ժամով վեր էր ածվում աղավնու։ Արդյունքում աղախինը արքայազնի հետ ամուսնանում է, և նրանք ապրում են երջանիկ։
Սյուժեի աղբյուրներ և վերլուծություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրիմ եղբայրները իրենց հեքիաթների ծանոթագրությունների մեջ նշել են, որ այս պատմությունը գրված է Պադերբորնում` 1813 թվականի հուլիսի 23-ից 26-ը ընկած միջակայքում։ Նրա սյուժեն նման է մեկ այլ`«Յորինդա և Յորինգել» հեքիաթի սյուժեին, որի հետևանքով ժողովրդական բանահավաք Հանս-Յորգ Ուտերը ենթադրում է, որ հենց դա է հիմք հանդիսացել «Պառավն անտառում» հեքիաթի անմիջական ստեղծմանը։ Ժողովրդական ավանդույթում սյուժեի նման համակցություն հազիվ թե տեղի ունենա, չնայած այն առանձնացված էր Աարնե-Թոմպսոնի հեքիաթային սյուժեների դասակարգման համակարգով[1]։
1933 թվականին Լյութց Մակենզենը ենթադրեց, որ այս համաշխարհային հեքիաթային սյուժեն գերմանա-սկանդինավյան շարադրությամբ նման է հին հունական Ցիրցեյաին (կախարդ պառավի կերպարով)[2]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ (գերմ.) Uther, Hans-Jörg: Handbuch zu den Kinder- und Hausmärchen der Brüder Grimm. Berlin 2008. S. 271—272. (de Gruyter; ISBN 978-3-11-019441-8)
- ↑ (գերմ.) Mackensen, Lutz: Alte im Wald, Die. In: Handwörterbuch des deutschen Märchens. Herausgegeben unter besonderer Mitwirkung von Johannes Bolte und Mitarbeit zahlreicher Fachgenossen von Lutz Mackensen. Band I. S. 49-50. Berlin und Leipzig 1930/1933. (Walter de Gruyter & Co.)
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- (գերմ.) Grimm, Brüder: Kinder- und Hausmärchen. Vollständige Ausgabe. Mit 184 Illustrationen zeitgenössischer Künstler und einem Nachwort von Heinz Rölleke. S. 586—588. Düsseldorf und Zürich, 19. Auflage 1999. (Artemis & Winkler Verlag; Patmos Verlag; ISBN 3-538-06943-3)
- (գերմ.) Grimm, Brüder: Kinder- und Hausmärchen. Ausgabe letzter Hand mit den Originalanmerkungen der Brüder Grimm. Mit einem Anhang sämtlicher, nicht in allen Auflagen veröffentlichter Märchen und Herkunftsnachweisen herausgegeben von Heinz Rölleke. Band 3: Originalanmerkungen, Herkunftsnachweise, Nachwort. Durchgesehene und bibliographisch ergänzte Ausgabe, Stuttgart 1994. S. 217, S. 492. (Reclam-Verlag; ISBN 3-15-003193-1)