Չորրորդ իշխանություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Չորրորդ իշխանություն (անգլ.՝ Fourth Estate), բառակապակցություն, որը որոշում է ինչպես մամուլը, այնպես էլ դրա ազդեցությունը սոցիումի վրա։ Ըստ պնդման, լրագրողները հասարակության մեջ ամենամեծ իշխանության կրողներն են[1]։ Այդ իշխանության գիտակցումը պետք է ուղեկցվի համեստությամբ և կարդացողի առջև պարտքի զգացումով։ Բոլոր ժամանակներում նրանք ճանաչման են հասել հստակության բարձր մակարդակով և անկողմնապահությամբ, ինչպես նաև արդար խաղի կանոններին հետևելու շնորհիվ։

Առաջին, երկրկրորդ և երրորդ իշխանություններն են օրենսդիր, գործադիր և դատական իշխանությունները համապատասխանաբար[2]։ Անգլալեզու անգլ.՝ Fourth Estate տերմինը բառացի նշանակում է «չորրորդ դաս» և ակնարկ է հանդիսանում միջնադարյան եվրոպայի երեք դասերին՝ պալատականություն, հոգևորականություն և սովորական մարդիկ։

Պետք է նշել, որ «չորրորդ իշխանություն» տերմինը համարվում է լիրիկական և հսկայական ազդեցություն փոխանցվում ԶԼՄ-ից հասարակության վրա։ Մինչ այդ ԶԼՄ-ն չունի իրական իշխանություն, քանի որ իրավունք չունեն բռնի ուժով ստիպել որևէ գորոծղություն կատարել, ինչպիսին, օրինակ տուգանքի վճարումն է։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լորդ Մակոլեյ

Այս տերմինն առաջին անգամ օգտագործել է Թոմաս Կառլեյլը։ Երբեմն վերագրում են նաև Ժան-Ժակ Ռուսոյին[3]։ «Ժամանակակից» իմաստով առաջին «տպված» հիշատակումը կատարել է Թոմաս Մակոլեյը։ Օսկար Ուալդն օգտագործել է «ժուռնալիզմ» բառը տվյալ իմաստով[4]։

Կա կարծիք, որ «ժուռնալիստիկան համարվում է չորրորդ իշխանություն (եթե տեսականորեն ենթարդել, ապա նման բան հնարավոր է) միայն այն ժամանակ, երբ այն այնպիսին չէ, ինչպիսին պիտի լինի»[5].

Գլոբալիզացիայի կոնտեքստում որոշ մասնագետներ մամուլն անվանում են ոչ թե չորրորդ, այլ առաջին իշխանություն[6][7][8]։

Այլընտրանքային նշանակություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Il quarto stato (1901)․ տուրինական գործադուլավորների քայլերթը
  • Ռուսաստանում չորրորդ իշխանություն անվանում են նաև դատախազությունը, առաջին հերթին Ռուսաստանի Դաշնության դատախազությունը։
  • Բառակապակցությունը հաճախ փոփոխվել է նաև պրոլետարիատից կախված[9]։ Իտալիայում Չորրորդ իշխանություն (Il quarto stato) տերմինը լրագրողներն օգտագործել են

[10] երկրի հյուսիսում՝ Միլանում և Տուրինում նախորդ դարի սկզբում մասշտաբային պրոլետարիատական և գործադուլային ցույցերը[11]։

  • Ելենա Բլավատսկայան չորրորդ իշխանության տակ հասկանում էր ատլանտ ռասայի իշխանությունը[12]։
  • 1789 թվականին բրիտանական պարլամենտարիումը պարլամետական դեբատներին Ուիլյամ Փիթի հետ բանավիճելիս թագուհուն անվանեց «չորրորդ իշխանություն»[13]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Профессия репортёра и журналиста
  2. ↑ Большинство липчан считает, что журналисты уже не «четвертая власть».(չաշխատող հղում)
  3. ↑ http://creating.com.ua/one/s/Yavliaiuts.html(չաշխատող հղում)
  4. ↑ Wilde, Oscar, «The Soul of Man under Socialism», in Guy, Josephine M., Complete Works of Oscar Wilde, IV, Oxford University Press, p. 255, https://books.google.am/books?id=Ki5KybpBTmoC&pg=PA255&lpg=PA255, վերցված է 2006-04-16 
  5. ↑ «Четвертая власть» как социологическая категория
  6. ↑ «О глобализации, новом тоталитаризме и России»
  7. ↑ Роль СМИ в PR
  8. ↑ Демократический способ властвования в либеральных политических учениях XIX века(չաշխատող հղում)
  9. ↑ Fielding Henry (հունիսի 13, 1752)։ Covent Garden Journal (London) (47)  , Quoted in OED «estate, n, 7b».
  10. ↑ Paulicelli Eugenia (2001)։ Barański, Zygmunt G.; West, Rebecca J., ed.։ The Cambridge companion to modern Italian culture։ Cambridge, England: Cambridge University Press։ էջ 248։ ISBN 9780521559829  For his painting, Pellizza transferred the action to his home village of Volpedo.
  11. ↑ Pugliese Stanislao G. (1999)։ Carlo Rosselli: socialist heretic and antifascist exile։ Cambridge, MA: Harvard University Press։ էջեր 67-69։ ISBN 9780674000537 
  12. ↑ ««Предсказание о Второй Мировой войне»»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-01-24-ին։ Վերցված է 2017-09-30 
  13. ↑ Edmund Burke, ed. (1792)։ Dodsley's Annual Register for 1789 31։ London: J Dodsley։ էջ 112 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Չորրորդ_իշխանություն&oldid=7842406» էջից