Նիվխեր

Էթնոս
Մայրենի լեզու	Nivkh
Կրոն	Շամանություն, հեթանոսություն, ուղղափառություն
Երկիր	Ռուսաստան, Ճապոնիա
Վարչատարածքային միավոր	Սախալինի մարզ, Խաբարովսկի երկրամաս, Հոկայդո
Բնակչություն	4500
Օգտագործվող լեզու	Nivkh, ռուսերեն, ճապոներեն

Նիվխեր (մինչհեղափոխական գրականության մեջ՝ գիլյակներ), ժողովուրդ։ Բնակվում են Ամուր գետի ստորին հոսանքի ավազանում (ՌԴ Խաբարովսկի երկրամաս) և Սախալին կղզում։ Թիվը՝ 3,8 հազար (2021)։ Խոսում են նիվխերեն։

Մինչև 1917 թվականը նիվխերը պահպանել էին տոհմացեղային հարաբերությունների զգալի մնացուկներ։ Նիվխերի մեծ մասը պաշտոնապես ուղղափառներ էին, սակայն նրանց մոտ իրականում տիրապետում էին կրոնական հին պատկերացումներ, շամանություն։ Նիվխերը ավանդական ձկնորսության հետ զարգացել են նաև տնտեսության նոր ճյուղեր (երկրագործություն, անասնապահություն)։ Ունեն ազգային մտավորականություն։

Նիվխերենը դասվում է մեկուսացած լեզուների շարքին. ժամանակակից նիվխերի մեծ մասը խոսում է ռուսերեն։ Իրենց մշակույթով նիվխերը մոտ են պալեոասիական լեզուներով խոսող ժողովուրդներին (չուկչաներ, կորյակներ և այլն), ուստի հաճախ միավորվում են նրանց հետ^[1]։

Նիվխյան գրականությունը մեծապես ձևավորվել է գրող Վլադիմիր Սանգիի շնորհիվ^[2]։ Նիվխերին ուսումնասիրող և նիվխերենի բառարաններ կազմող գիտնականն էր Չուներ Տաքսամին^[3]։

Պատկերասրահ

Նիվխերը մինչև 1917-թ
Պաուլի, «Ռուսաստանի ժողովուրդների ազգագրական նկարագրությունը», 1862 թվական
Ազգային հագուստով
1903 թվականի նկար
Սախալինի նիվխեր

Գրականություն

Народы Сибири / Под ред. М. Г. Левина, Л. П. Потапова — М.: Л.: Изд-во АН СССР, 1956. — (Серия «Народы мира: Этнографические очерки».)

Ծանոթագրություններ

↑ Груздева Е. Ю. Нивхский язык // Языки мира. Палеоазиатские языки. — М.: «Индрик», 1996. — С. 139—154.
↑ ««Если не я, то никто»». lgz.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2024-09-12-ին.
↑ «Выдающемуся сыну нивхского народа исполнилось 80 лет». web.archive.org. 2013-10-02. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-02-ին. Վերցված է 2024-09-12-ին. {{cite web}}: Text "Новости" ignored (օգնություն); Text "Новости" ignored (օգնություն)

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիվխեր» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 304)։

[Груздева-1] Груздева Е. Ю. Нивхский язык // Языки мира. Палеоазиатские языки. — М.: «Индрик», 1996. — С. 139—154.

[Если_не_я-2] ««Если не я, то никто»». lgz.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2024-09-12-ին.

[raipon-3] «Выдающемуся сыну нивхского народа исполнилось 80 лет». web.archive.org. 2013-10-02. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-02-ին. Վերցված է 2024-09-12-ին. {{cite web}}: Text "Новости" ignored (օգնություն); Text "Новости" ignored (օգնություն)

[1]

[2]

[3]