Մորելի ծրագիր
«Մորելի ծրագիր» («Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում տեղական ընտրությունների մասին ժամանակավոր օրենքի տարրեր»), փաստաթուղթ, որը Դոնբասում զինված հակամարտության կարգավորման նպատակով նախատեսում էր տեղական ընտրությունների անցկացում Ուկրաինայի վերահսկողության տակ գտնվող Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում։
Ծրագիրը նախատեսում էր Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի կողմից Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում տեղական ընտրությունների մասին հատուկ օրենքի ընդունում։ Փաստաթուղթը առաջարկվել է եռակողմ կոնտակտային խմբի քաղաքականության հարցերով աշխատանքային խմբին ֆրանսիացի դիվանագետ Պիեռ Մորելի կողմից։ Ըստ Deutsche Welle ռադիոկայանի տեղեկատվության՝ ծրագիրը մշակել են ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Վիկտորիա Նուլանդը և ՌԴ ԱԳՆ պետքարտուղար Գրիգորի Կարասինը[1][2]։
«Շաբաթվա հայելի»-ի լրագրող Սերգեյ Ռախմանինի տեղեկատվությամբ, որը ծրագիրը հանրության սեփականությունը դարձրեց, «Մորելի ծրագիրը» ընդհանուր առմամբ ընդունվել է Նորմանդական քառյակի անդամների կողմից 2015 թվականի սեպտեմբերի 12-ին Բեռլինի գագաթնաժողովում։ Սպասվում էր, որ այն հավանության կարժանանա քառյակի փարիզյան գագաթնաժողովում, սակայն դա տեղի չունեցավ[3]։
«Մորելի ծրագրի» իրականացման հետ կապել են 2014 թվականի ուկրաինական իրադարձությունների կապակցությամբ Ռուսաստանի դեմ սահմանված միջազգային պատժամիջոցների հնարավոր չեղարկումը[1]։
«Մորելի ծրագիրը» ուկրաինական կողմի դիրքորոշման հետ կապված այդպես էլ չիրականացվեց։ ԴԺՀ-ի և ԼԺՀ-ի տեղական ընտրությունները մի քանի անգամ նշանակվել և չեղյալ են հայտարարվել։ Ի վերջո, ընտրություններն անցկացվել են 2018 թվականի նոյեմբերին։ Նրանց արդյունքները ուկրաինական իշխանությունների կողմից չեն ճանաչվում։
Նախապատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մինսկի համաձայնագրերը, որոնք ստորագրել են ԵԱՀԿ-ի, Ուկրաինայի և Ռուսաստանի ներկայացուցիչները Դոնբասում ճգնաժամի կարգավորման նպատակով, մասնավորապես, նախատեսում էին իշխանության ապակենտրոնացում և տեղական ընտրությունների անցկացում։ Այսպես, 2014 թվականի սեպտեմբերի 5-ի Մինսկի արձանագրության համաձայն՝ Ուկրաինան պարտավորվել է․
- …3. իրականացնել իշխանության ապակենտրոնացում, մասնավորապես, Ուկրաինայի «Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում տեղական ինքնակառավարման ժամանակավոր կարգի մասին» օրենքի ընդունման միջոցով (հատուկ կարգավիճակի մասին օրենք)։
- …7. շարունակել ներառական համազգային երկխոսությունը։
- …9. ապահովել արտահերթ տեղական ընտրությունների անցկացումը Ուկրաինայի հատուկ կարգավիճակի մասին օրենքի համաձայն[4]։
Ուկրաինայի «Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում տեղական ինքնակառավարման հատուկ կարգի մասին» օրենքը, որն ընդունվել է 2014 թվականի սեպտեմբերի 16-ին, երեք տարով տեղական ինքնակառավարման հատուկ կարգ է սահմանել Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում։ Օրենքի համաձայն՝ Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում արտահերթ տեղական ընտրությունները պահանջվում էր անցկացնել 2014 թվականի դեկտեմբերի 7-ին[5][6]։ Այս ընտրությունները, սակայն, չեն կայացել[7][8]։
2015 թվականի փետրվարի 12-ի Մինսկի հաջորդ համաձայնագիրը նախատեսում էր․
- …4. Ուկրաինայի օրենսդրության և «Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում տեղական ինքնակառավարման ժամանակավոր կարգի մասին» Ուկրաինայի օրենքի համաձայն տեղական ընտրությունների անցկացման մոդալիզմի մասին, ինչպես նաև այդ շրջանների ապագա ռեժիմի մասին՝ նշված օրենքի հիման վրա։
- …11. Ուկրաինայում սահմանադրական բարեփոխումների անցկացումը՝ մինչև 2015 թվականի վերջը ուժի մեջ մտնելով նոր Սահմանադրության մեջ, որը որպես հանգուցային տարր է նախատեսում ապակենտրոնացում (հաշվի առնելով Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջանների առանձնահատկությունները, որոնք համաձայնեցվել են այդ շրջանների ներկայացուցիչների հետ), ինչպես նաև մշտական օրենսդրության ընդունում Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջանների հատուկ կարգավիճակի մասին։
- …12. Ուկրաինայի «Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում տեղական ինքնակառավարման ժամանակավոր կարգի մասին» օրենքի հիման վրա տեղական ընտրություններին վերաբերող հարցերը կքննարկվեն և կհամաձայնեցվեն Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջանների ներկայացուցիչների հետ եռակողմ կոնտակտային խմբի շրջանակներում։ Ընտրությունները կանցկացվեն ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի կողմից դիտարկման համապատասխան չափանիշների պահպանմամբ[9]։
Ուկրաինայում հերթական տեղական ընտրություններն անցկացվել են Ուկրաինայի իշխանությունների վերահսկողության տակ գտնվող տարածքում 2015 թվականի հոկտեմբերի 25-ին[10][11]։
ԴԺՀ-ում և ԼԺՀ-ում տեղական ընտրությունների անցկացման ամսաթիվը բազմիցս հետաձգվել է[12][13][14][15]։ Ի վերջո, ընտրություններն անցկացվել են 2018 թվականի նոյեմբերին։
«Մորելի ծրագրի» նկատմամբ վերաբերմունք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուկրաինայում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուկրաինայի նախագահ Պետրո Պորոշենկոն «Պ. Մորելի անձնական կարծիք» է անվանել Դոնբասի ընտրությունների վերաբերյալ նրա առաջարկները, իսկ ավելի ուշ ընդհանրապես հերքել է պլանի գոյության փաստը՝ որպես ամբողջական փաստաթղթի[16]։
Ժողովրդական պատգամավոր, «Պետրո Պորոշենկոյի դաշինք» կուսակցության խմբակցության նախագահ, խորհրդարանական կոալիցիայի համակարգող Յուրի Լուցենկոն բացառել է Ռադայի կողմից ԴԺՀ-ի և ԼԺՀ-ի ընտրությունների մասին օրենքի ընդունումը[17]։
Ֆրանսիայում և Գերմանիայում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գերմանիայի ԱԳՆ խոսնակը հայտնել է, որ Բեռլինում «Մորելի պլանը» դիտարկում են որպես Դոնբասի ճգնաժամի «հետագա կարգավորման հիմք»[1]։ Այս առաջարկն արձանագրվել է սեպտեմբերի 12-ին Բեռլինում «նորմանդական քառյակի» ԱԳ նախարարների բանակցությունների արդյունքներով Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարար Ֆրանկ-Վալտեր Շտայնմայերի հայտարարության մեջ[18]։
Ֆրանսիայի ԱԳՆ-ում ողջունել են փոխզիջումային առաջարկների մշակման Մորելի ջանքերը։
Փարիզյան հանդիպում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2015 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Փարիզում կայացել է «նորմանդական ձևաչափով» գագաթնաժողովը։ Ինչպես հայտնել է Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերում խաղաղ կարգավորման հարցերով Ուկրաինայի նախագահի լիազոր ներկայացուցիչ, եռակողմ կոնտակտային խմբի հումանիտար ենթախմբում Ուկրաինայի ներկայացուցիչ Իրինա Գերաշչենկոն, ուկրաինական պատվիրակությունը հրաժարվել է ընդունել Մորելի նախաձեռնությունների մի մասը։ Միաժամանակ, կողմերը հաստատել են Դոնբասում արտահերթ տեղական ընտրությունների անցկացման անհրաժեշտությունը բացառապես Ուկրաինայի օրենսդրության և ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի մոնիթորինգի ներքո ԵԱՀԿ-ի ստանդարտների հիման վրա[19]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Дмитро Каневський (2015 թ․ սեպտեմբերի 25). «"План Мореля": чи проковтне Київ гірку пігулку?». Україна (ուկրաիներեն). Deutsche Welle. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
- ↑ «"План Мореля": проглотит ли Киев горькую пилюлю?». Deutsche Welle. 2015 թ․ սեպտեմբերի 26.
- ↑ Сергей Рахманин (2015 թ․ սեպտեմբերի 18). «Морельские тезисы». Внутренняя политика. Зеркало недели. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 12-ին.
- ↑ «Протокол по итогам консультаций Трехсторонней контактной группы относительно совместных шагов, направленных на имплементацию Мирного плана Президента Украины П. Порошенко и инициатив Президента России В. Путина» (ռուսերեն). ОБСЕ. 2014 թ․ սեպտեմբերի 1. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
- ↑ Закон України «Про особливий порядок місцевого самоврядування в окремих районах Донецької та Луганської областей».
- ↑ «Рада назначила местные выборы в отдельных районах Донбасса на 7 декабря». РБК - Украина. 2014 թ․ սեպտեմբերի 16.
- ↑ «Мінський протокол vs "вибори" на Донбасі: які домовленості порушили бойовики» (ուկրաիներեն). Тиждень.ua. 2014 թ․ նոյեմբերի 4. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
- ↑ «В ДНР отказались от предложения провести выборы в декабре». Украина. Корреспондент.net. 2014 թ․ հոկտեմբերի 29.
- ↑ Комплекс мер по выполнению Минских соглашений.
- ↑ Постанова Верховної Ради «Про призначення черговиз виборів депутатів місцевих рад та сільских, селищних, міських голів у 2015 році».
- ↑ Юлія Поліковська (2015 թ․ հուլիսի 17). «Місцеві вибори в Україні призначені на 25 жовтня». Суспільство (ուկրաիներեն). ZAXID.NET. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
- ↑ ПАСЕ хочет направить наблюдателей для мониторинга выборов на Украине
- ↑ ТАСС: Международная панорама — ДНР и ЛНР согласились перенести выборы на следующий год
- ↑ ТАСС: Международная панорама — Глава ДНР Александр Захарченко подписал указ о переносе местных выборов на 2016 год
- ↑ Глава ЛНР перенес местные выборы на 21 февраля 2016 года
- ↑ «Порошенко: Никакого "плана Мореля" не было и нет». Новости. Украинская правда. 2015 թ․ հոկտեմբերի 4.
- ↑ «Луценко исключил принятие Радой закона о выборах в "ДНР" и "ЛНР"». Политика. LB.ua. 2015 թ․ սեպտեմբերի 27.
- ↑ «Außenminister Steinmeier zu den Ergebnissen des Außenministertreffens im Normandieformat». Infoservice (գերմաներեն). Auswärtiges Amt. 2015 թ․ սեպտեմբերի 12. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
- ↑ Ірина Геращенко (2015 թ․ հոկտեմբերի 5). «Сім "ні" та сім "так" паризької зустрічі». Статті (ուկրաիներեն). Українська правда. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Карасин и Нуланд обсудили конституционную реформу на Украине». Голос Столицы. 2015 թ․ հուլիսի 9.(չաշխատող հղում).
- Dmytro Kaniewski / js (2015 թ․ հոկտեմբերի 2). «The Morel Plan: Will Kyiv swallow the bitter pill?». Ukraine (անգլերեն). Deutsche Welle. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 4-ին..
- Петр Шуклинов (2015 թ․ հոկտեմբերի 3). «Парижские соглашения. О чем договорились Порошенко и Путин». Политика (ռուսերեն). ЛІГА.Новости. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 4-ին..